Cựu Bộ trưởng An ninh Công cộng, Mexico Genaro García Luna tại Bogota, Colombia. Ảnh: Getty

Garcia Luna, 56 tuổi, cựu Bộ trưởng An ninh công cộng Mexico giai đoạn 2006-2012 dưới thời Tổng thống Felipe Calderón. Genaro García Luna từng được ví như lá cờ đầu trong cuộc chiến chống các băng đảng ma túy của Mexico và được Hoa Kỳ ca ngợi là đồng minh trong cuộc chiến chống ma túy.

Tại tòa án Brooklyn, Luna tiếp tục kêu oan và khẳng định tội danh của ông đều dựa vào lời khai từ băng nhóm tội phạm và Chính phủ Mexico lâm thời. “Tôi tôn trọng luật pháp” và “Tôi không phạm pháp”, Luna phân trần trước tòa.

Theo các công tố viên Mỹ, Luna đã nhận hối lộ hàng triệu đô la Mỹ từ ông trùm Joaquin Guzman Loera, hay còn được biết đến với cái tên El Chapo để cung cấp thông tin về các cuộc điều tra, đột kích của cảnh sát và bảo kê cho các hoạt động buôn bán, vận chuyển hơn 1 triệu kg ma túy từ Mexico vào Mỹ.

Năm 2018, trong phiên tòa xét xử trùm ma túy El Chapo, thành viên băng nhóm Sinaloa khai nhận, để đổi lấy sự bảo kê, ít nhất 6 triệu đô la Mỹ tiền hối lộ đã giao tận tay cho Luna, chưa kể khoản góp chung 50 triệu đô la Mỹ của các băng đảng khác.

Trợ lý công tố viên Hoa Kỳ Saritha Komatireddy cho biết “García Luna đã tạo tiền đề cho nạn tham nhũng, tiếp tay cho băng đảng phát triển mạng lưới buôn bán, phân phối ma túy lớn mạnh”.

Các công tố viên đề nghị mức án chung thân trong khi luật sư bào chữa của Luna, Cesar de Castro yêu cầu thẩm phán tuyên án không quá 20 năm, vì kể từ khi bị bắt giữ, Garcia Luna đã ngồi tù gần 5 năm.

Thẩm phán liên bang, Brian Cogan tuyên án García Luna 38 năm 4 tháng tù, phạt 2 triệu đô la Mỹ.

Sau khi Luna bị kết án, qua nền tảng xã hội X, cựu Tổng thống Felipe Calderón (nhiệm kỳ 2006-2012) thuộc Đảng Hành động Quốc gia (PAN) chia sẻ ông tôn trọng phán quyết của tòa án nhưng có vẻ vụ án vẫn chưa có “bằng chứng xác thực” rõ ràng. “Quyết định dẫn dắt Mexico chiến đấu chống các tổ chức tội phạm ma túy là một trong những quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời tôi, nhưng đó là điều đúng đắn”.

Cựu Tổng thống Andrés Manuel López Obrador (nhiệm kỳ 2018-2024) thuộc Đảng Phong trào Tái thiết Quốc gia (Morena) cho biết, khi chính quyền Hoa Kỳ bắt giữ cựu Bộ trưởng Quốc phòng Salvador Cienfuegos với cáo buộc thông đồng với băng đảng ma túy, ông đã khẳng định Cienfuegos bị oan và lên tiếng phản đối cho đến khi chính phủ Hoa Kỳ rút các cáo buộc. Cienfuegos được đưa trở lại Mexico và ngay lập tức được xóa tội.

Tổng thống mới nhậm chức Claudia Sheinbaum (nhiệm kỳ 2024-nay) thuộc Đảng Phong trào Tái thiết Quốc gia (Morena) có động thái hoàn toàn khác người tiền nhiệm López Obrador. Claudia Sheinbaum chỉ bình luận vắn tắt về vụ án: “Vấn đề lớn nhất ở đây là tại sao một người được các cơ quan Hoa Kỳ ca ngợi, một người mà cựu Tổng thống Calderón tín nhiệm lại là tù nhân buôn bán ma túy tại Hoa Kỳ”.

Luật sư Cesar de Castro cho biết, thân chủ của ông sẽ kháng cáo.

Việc bắt giữ và kết án García Luna hiện trở thành vũ khí chính trị mà Đảng Morena cầm quyền của Tổng thống Sheinbaum sử dụng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mexico năm nay, nhằm chống lại Đảng Pan của Felipe Calderón. Theo đó, García Luna được mô tả là biểu tượng của tham nhũng và Felipe Calderón là người chịu trách nhiệm cho tình trạng bạo lực leo thang từ cuộc chiến ma túy.

Chiến lược hiện nay của tân Tổng thống Claudia Sheinbaum, thay vì trực tiếp đối đầu với các băng nhóm tội phạm, Chính phủ sẽ tập trung giải quyết nguyên nhân gốc rễ của vấn nạn này, tuy nhiên tình trạng bạo lực vẫn ngày một leo thang tại Mexico.