(Thanh tra) - Theo VCCI, chính sách này có thể gây ra bất bình đẳng nghiêm trọng với hàng hóa sản xuất trong nước, khi phần lớn hàng hóa nhập khẩu qua thương mại điện tử có giá trị thấp và vì vậy sẽ được miễn thuế.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản gửi Bộ Tài chính góp ý dự thảo Nghị định quy định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu qua thương mại điện tử, trong đó chỉ ra nhiều điểm chưa phù hợp - đặc biệt liên quan đến chính sách miễn thuế và kiểm tra chuyên ngành.
Lo ngại bất bình đẳng trong miễn thuế
Một trong những nội dung đáng chú ý nhất là quy định tại Điều 12 của dự thảo, theo đó đơn hàng có giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống sẽ được miễn thuế nhập khẩu.
Theo VCCI, chính sách này có thể gây ra bất bình đẳng nghiêm trọng với hàng hóa sản xuất trong nước, khi phần lớn hàng hóa nhập khẩu qua thương mại điện tử có giá trị thấp và vì vậy sẽ được miễn thuế.
Dẫn chứng cụ thể, VCCI cho biết trong năm 2024, hơn 324 triệu sản phẩm nhập khẩu đã được bán qua nền tảng Shopee, tạo ra doanh thu lên tới 14.200 tỷ đồng.
Giá trị trung bình mỗi sản phẩm chỉ khoảng 43.682 đồng, nghĩa là nếu áp dụng ngưỡng miễn thuế 1 triệu đồng như dự thảo, phần lớn hàng hóa nhập khẩu sẽ không phải chịu thuế.
Trong khi đó, các doanh nghiệp sản xuất trong nước vẫn phải nộp thuế nhập khẩu đối với nguyên vật liệu, khiến họ chịu áp lực chi phí cao hơn và bị cạnh tranh bất bình đẳng với hàng hóa nước ngoài.
Từ thực tế trên, VCCI kiến nghị cần xây dựng chính sách thuế nhập khẩu toàn diện, hạn chế tối đa miễn thuế cho hàng hóa thương mại điện tử nhập khẩu để đảm bảo công bằng cho doanh nghiệp nội địa.
Tuy nhiên, việc áp dụng thuế đồng loạt cũng gặp khó khăn do tính chất phức tạp trong xác định mã HS (mã phân loại hàng hóa) của mỗi lô hàng thương mại điện tử - vốn thường có số lượng lớn và đa dạng. Hơn nữa, lý do ban đầu của việc miễn thuế là để tránh tình trạng chi phí hành thu vượt quá số thuế thu được đối với các mặt hàng giá trị nhỏ.
Để tháo gỡ vướng mắc, VCCI đề xuất xây dựng biểu thuế đơn giản theo mô hình quốc tế.
Cụ thể, có thể nhóm các mã HS thành các “giỏ hàng hóa” theo ngành hoặc công dụng, mỗi nhóm áp dụng một mức thuế suất cố định, tương tự như mô hình đang được Canada triển khai. Cách làm này không chỉ giúp đơn giản hóa thủ tục mà còn hạn chế tranh cãi về mã HS giữa doanh nghiệp và cơ quan chức năng.
Từ đó, VCCI kiến nghị cơ quan soạn thảo xem xét sửa đổi quy định theo hướng xây dựng biểu thuế đơn giản và áp dụng cho mọi đơn hàng thương mại điện tử - không phân biệt giá trị.
Kiến nghị chuyển hướng quản lý kiểm tra chuyên ngành
Liên quan đến kiểm tra chuyên ngành, Điều 11.1 của dự thảo đề xuất miễn giấy phép, điều kiện, kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa có giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống và tổng giá trị không quá 48 triệu đồng/năm cho mỗi tổ chức, cá nhân tức quản lý theo người mua.
Tuy nhiên, VCCI cho rằng cách tiếp cận này chưa phù hợp với thực tiễn thương mại điện tử và có thể tạo ra kẽ hở chính sách. Do phần lớn hàng nhập khẩu qua kênh này đều có giá trị thấp, dẫn đến việc gần như toàn bộ hàng hóa thương mại điện tử sẽ được miễn kiểm tra chuyên ngành - dù giá trị thực tế rất lớn.
Theo VCCI, thiết kế hiện tại vẫn mang tư duy của mô hình nhập khẩu truyền thống - nơi doanh nghiệp nhập khẩu là tổ chức chuyên nghiệp, có danh tính rõ ràng và chịu sự kiểm soát chặt chẽ. Trong khi đó, với thương mại điện tử, người mua thường là cá nhân nhỏ lẻ, thông tin không đầy đủ, khó kiểm soát.
Ngược lại, người bán (kể cả từ nước ngoài) trên các sàn thương mại điện tử lại có thông tin rõ ràng, được kiểm chứng bởi sàn. Đơn hàng thường tập trung vào một số người bán nhất định, dễ dàng theo dõi và kiểm soát hơn.
Do đó, VCCI kiến nghị cần chuyển hướng quản lý sang người bán. Theo đó, có thể miễn kiểm tra chuyên ngành đối với người bán có số lượng đơn hàng nhỏ và áp dụng đầy đủ thủ tục cấp phép, kiểm tra với người bán có doanh số lớn - tương tự cơ chế quản lý trong lĩnh vực chuyển phát nhanh.
Đề xuất này sẽ giúp quản lý theo hướng rủi ro, tập trung vào nhóm hàng hóa có tần suất và khối lượng giao dịch lớn, đồng thời giảm gánh nặng thủ tục cho nhóm hàng hóa ít rủi ro.
Từ những phân tích nêu trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh cơ chế quản lý thuế và kiểm tra chuyên ngành theo hướng phù hợp với thực tiễn thương mại điện tử, đảm bảo công bằng và hiệu quả trong thực thi chính sách.
