Trụ sở HTX Hữu Cung. Ảnh: Lê Hữu Chính

Lộc Ninh là xã nằm ở phía bắc TP Đồng Hới, có tổng diện tích đất tự nhiên 1.331ha. Toàn xã có 11 thôn, có 3 hợp tác xã (HTX) dịch vụ nông nghiệp đã được chuyển đổi theo Luật HTX 2012. Một số diện tích đất trên địa bàn xã trước đây đã được giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) cho các HTX nông nghiệp. Quá trình sử dụng chưa được kiểm tra, rà soát, thu hồi dẫn đến tình trạng giao đất trái thẩm quyền, lấn chiếm đất xảy ra nhưng chưa được phát hiện, xử lý kịp thời. Điển hình là việc tranh chấp đất giữa các xã viên tại vùng đất 804 thôn 11 Hữu Cung, việc bán đất của một số xã viên khi chưa được cấp GCNQSDĐ gây bức xúc trong dư luận.

Thanh tra TP Đồng Hới đã ban hành Kết luận thanh tra số 59/KL-TTr ngày 31/5/2024 nêu rõ nhiều sai phạm trong công tác quản lý, sử dụng đất tại vùng đất 804:

Vùng đất 804 xã Lộc Ninh có nguồn gốc đất của Đội xe 804 (thời chiến tranh), đến năm 1991 UBND thị xã Đồng Hới cấp GCNQSDĐ cho HTX Hữu Cung.

Năm 1995 - 2002, HTX Hữu Cung đưa vào trồng rừng theo dự án PAM. Năm 2002, HTX chuyển sang trồng rừng sản xuất theo Dự án 661 cho đến giai đoạn năm 2019-2020. Vào năm 1994, xã Lộc Ninh tiến hành chia đất nông nghiệp cho xã viên theo Nghị định 64-CP của Chính phủ, toàn bộ khu vực đất 804 không đưa vào phương án và không chia đất cho xã viên.

Quá trình quản lý, sử dụng đất, HTX Hữu Cung không thực hiện việc rà soát, kê khai hồ sơ để cấp đổi lại GCNQSDĐ, không thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai theo đúng quy định của pháp luật. Việc HTX Hữu Cung tự ý chia đất cho các đội sản xuất và chỉ đạo các đội sản xuất chia đất cho xã viên HTX là trái thẩm quyền quy định tại Điều 37 Luật Đất đai năm 2003; đồng thời vi phạm quy định về nghĩa vụ của HTX quy định tại khoản 4 Điều 7 Luật HTX năm 2003 và khoản 7 Điều 9 Luật HTX năm 2012.

Từ năm 2006 đến nay, các xã viên đội 9, 10, 11 HTX Hữu Cung không được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giao đất, không sử dụng đất, không đủ điều kiện để được cấp GCNQSDĐ theo quy định tại Điều 99, 100, 101 Luật Đất đai năm 2013, đồng thời không có quyền để mua bán, chuyển nhượng toàn bộ diện tích đất này theo quy định tại Điều 188 Luật Đất đai năm 2013.

Do đó việc một số xã viên đội 10 HTX Hữu Cung chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho các ông: Nguyễn Hữu Lộc (11.257m2 với giá 1,97 tỷ đồng); Võ Văn Ký (4.956m2 với giá 346,5 triệu đồng); Nguyễn Đại Thắng (3.002m2 với giá 440 triệu đồng) là trái pháp luật.

Để các hộ xã viên đội 10 có cơ sở chuyển nhượng đất cho ông Lộc, ông Thắng và ông Ký, Chủ tịch UBND xã Lộc Ninh Nguyễn Ngọc Vơn (nhiệm kỳ 2004 - 2011) đã ký xác nhận vào Tờ khai diện tích thuế sử dụng đất nông nghiệp và đất ở nông thôn do các hộ xã viên tự khai vào thời điểm năm 2006.

Ngoài ra, còn có trách nhiệm của ông Nguyễn Văn Cội, Bí thư Đảng ủy, nguyên Chủ tịch UBND xã Lộc Ninh (giai đoạn từ năm 2012 đến 2020): Ký xác nhận không đúng nguồn sử dụng đất tại thửa đất 32, tờ bản đồ số 55 (thửa chỉnh lý) và giấy tờ chuyển nhượng đất của 64 hộ xã viên cho ông Nguyễn Văn Đức để đề nghị cấp GCNQSDĐ cho ông Nguyễn Văn Đức trái pháp luật, vi phạm quy định tại điểm g khoản 7, Điều 97 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ. Bà Lê Thị Hồng Nga nguyên công chức địa chính - xây dựng - nông nghiệp và môi trường xã Lộc Ninh giai đoạn từ 1/4/2006 - 1/12/2019 (nay là công chức địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường phường Hải Thành): Tham mưu Chủ tịch UBND xã thực hiện trình tự, thủ tục giải quyết hồ sơ xin cấp GCNQSDĐ cho ông Nguyễn Văn Đức trái pháp luật.

Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai TP Đồng Hới cũng liên đới trách nhiệm do thiếu kiểm tra hồ sơ địa chính dẫn đến đo đạc, chỉnh lý địa chính và giải quyết hồ sơ cấp GCNQSDĐ cho ông Nguyễn Văn Đức, ông Nguyễn Đại Thắng không đúng quy định.

Sai phạm về việc bán đất còn có 64 hộ xã viên đội 10 HTX Hữu Cung cũng có vi phạm trong việc tạo lập các hồ sơ, tài liệu, chuyển nhượng đất đai để thu lợi trái pháp luật.

Các ông: Nguyễn Hữu Lộc, Nguyễn Đại Thắng, Võ Văn Ký mặc dù biết rõ toàn bộ diện tích đất nêu trên chưa có GCNQSDĐ nhưng vẫn thực hiện hành vi mua bán, nhận chuyển nhượng, sử dụng đất trái pháp luật.

Vùng đất 804 xã Lộc Ninh. Ảnh: Lê Hữu Chính

Việc sử dụng đất của ông Nguyễn Hữu Lộc với diện tích 11.257m2; ông Nguyễn Đại Thắng với diện tích 2.321m2 tại thửa đất số 18, tờ bản đồ số 55; ông Võ Văn Ký với diện tích 15.700m2 (bao gồm 2270,58m2 ông Ký cho rằng đã nhận chuyển nhượng của các hộ xã viên của Đội 10 và 13.429,75m2 ông Ký cho rằng được HTX cấp năm 2003) khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép là hành vi chiếm đất theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 3 Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.

Hành vi tự ý đưa máy múc để đào đất làm hồ cá mương thoát nước trên thửa đất số 24 tờ bản đồ số 55 và xây dựng các công trình nhà ở, chuồng trại chăn nuôi trái phép trên thửa đất số 25, tờ bản đồ số 55 do UBND xã quản lý của ông Võ Văn Ký là hành vi hủy hoại đất, quy định tại điểm a, điểm d khoản 3, Điều 3 Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.

Với những sai phạm đã chỉ ra, Thanh tra TP Đồng Hới đã kiến nghị xử lý nhiều tập thể và cá nhân liên quan.

Kỳ II: Kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các tập thể, cá nhân liên quan