(Thanh tra) - Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, các rủi ro về an ninh tài chính trên không gian mạng ngày càng gia tăng, đặt ra yêu cầu cấp thiết về bảo vệ hệ thống tài chính – ngân hàng, dữ liệu và hạ tầng thanh toán số.
An ninh tài chính gắn trực tiếp với ổn định kinh tế – xã hội
Sáng 23/12, tại Hà Nội, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Công ty CP Tổ hợp Truyền thông Việt Nam tổ chức Hội thảo “Bảo vệ an ninh tài chính quốc gia trong kỷ nguyên số”.
Phát biểu tại hội thảo, Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho biết, trong kỷ nguyên số, an ninh tài chính đã trở thành một bộ phận cấu thành trực tiếp, không thể tách rời của an ninh quốc gia.
Hệ thống tài chính – ngân hàng, hạ tầng thanh toán số, dữ liệu tài chính và các nền tảng công nghệ vừa là động lực phát triển kinh tế, vừa là mục tiêu tấn công thường xuyên của tội phạm công nghệ cao.
Theo Trung tướng Nguyễn Minh Chính, các hành vi tấn công, chiếm đoạt, thao túng dữ liệu và dòng tiền trên không gian mạng ngày càng tinh vi, có tổ chức, xuyên biên giới, không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn trực tiếp đe dọa ổn định xã hội, niềm tin của người dân và chủ quyền quốc gia trên không gian số.
Nếu không kiểm soát tốt an ninh tài chính, nguy cơ mất ổn định kinh tế và hệ lụy an ninh là hiện hữu. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là phải nhận diện đúng, hành động sớm, chủ động từ xa, không để bị động, bất ngờ.
Trung tướng Nguyễn Minh Chính nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước ta đã có những chỉ đạo rất rõ ràng, xuyên suốt và nhất quán về vấn đề này. Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực phát triển trọng yếu của đất nước, đồng thời nhấn mạnh an ninh mạng, an ninh dữ liệu và chủ quyền số là điều kiện tiên quyết.
Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân cũng đặt ra yêu cầu xây dựng môi trường số an toàn, minh bạch, bảo vệ vững chắc hệ thống tài chính - ngân hàng trong quá trình phát triển kinh tế số.
Cùng với đó, Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2026), Luật An ninh mạng 2025 và các văn bản pháp luật có liên quan đã hình thành hành lang pháp lý quan trọng cho công tác bảo vệ an ninh tài chính quốc gia. Vấn đề hiện nay không phải là thiếu chủ trương hay thiếu pháp luật, mà là tổ chức thực hiện như thế nào để đồng bộ, hiệu quả và luôn đi trước một bước so với tội phạm công nghệ cao.
Trong bối cảnh đó, một điểm nhấn có ý nghĩa đặc biệt về đối ngoại và chiến lược là Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. Việc Việt Nam chủ động thúc đẩy, đăng cai và đóng vai trò trung tâm trong quá trình hình thành Công ước đã khẳng định rõ vị thế, uy tín và trách nhiệm quốc tế của Việt Nam trong bảo vệ không gian mạng toàn cầu.
Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia đánh giá, hội thảo hôm nay là một diễn đàn trao đổi chuyên sâu nhằm đánh giá thực trạng bảo đảm an ninh tài chính hiện nay; phân tích các phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, thanh toán số và dữ liệu; qua đó làm rõ những vấn đề đặt ra đối với công tác quản lý nhà nước, bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm ổn định kinh tế - xã hội trên không gian số.
Hoàn thiện hành lang pháp lý, lấy công nghệ để ngăn chặn công nghệ
Tại phiên hội đàm 1 của Hội thảo, nhiều chuyên gia kinh tế cũng đã có những chia sẻ mang tính thực tiễn xung quanh các nội dung Bảo vệ an ninh tài chính quốc gia trong kỷ nguyên số.
Trong đó, trả lời câu hỏi của phóng viên Báo Thanh tra về vai trò của chính sách và pháp lý cần được phát huy như nào để hỗ trợ việc phòng chống tội phạm tài chính trên không gian mạng, ông Phan Thái Dũng, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành các thông tư quy định về bảo đảm an ninh thông tin trong toàn ngành ngân hàng. Các thông tư này được cập nhật hằng năm để phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế và pháp luật Việt Nam.
Để triển khai hiệu quả, Ngân hàng Nhà nước thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như hướng dẫn chi tiết các quy định, tổ chức tập huấn nghiệp vụ và kiểm tra định kỳ thông qua hình thức kiểm tra từ xa và kiểm tra trực tiếp tại chỗ, nhằm giúp các tổ chức tín dụng hiểu và áp dụng đúng các quy định về an ninh thông tin.
Bên cạnh đó, theo ông Phan Thái Dũng, trong bảo vệ an ninh tài chính, quan điểm xuyên suốt là “lấy công nghệ để ngăn chặn công nghệ”. Các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) được sử dụng để phát hiện bất thường trong giao dịch, ngăn chặn giao dịch giả mạo, tự động bảo vệ hệ thống trước các cuộc tấn công và cảnh báo sớm rủi ro.
Ngoài AI, việc chuyển đổi hạ tầng công nghệ, đặc biệt là ứng dụng Blockchain, cũng góp phần nâng cao mức độ an toàn cho các giao dịch tài chính.
Tuy nhiên, ông Dũng nhấn mạnh, trách nhiệm cuối cùng vẫn thuộc về con người, cụ thể là người vận hành và chủ đầu tư hệ thống công nghệ thông tin. Khi xảy ra sự cố, trách nhiệm pháp lý không đặt lên AI mà thuộc về các tổ chức, cá nhân không đầu tư đầy đủ cho an toàn, bảo mật theo quy định của cơ quan quản lý.
