Dự án Nhà máy Nhiệt điện BOT Hải Dương được Chính phủ cho phép đầu tư, xây dựng tại xã Quang Thành và Lê Ninh, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương. Nhà máy có tổng công suất 1.200MW do Công ty TNHH Điện lực Jaks Hải Dương làm chủ đầu tư.
Dự án có tổng diện tích 1.932.011,8m2, trong đó khu bãi thải xỉ 747.130m2. Việc thi công, xây dựng hạng mục bãi thải xỉ đã được triển khai thực hiện và hoàn thành, đưa vào sử dụng từ ngày 30/3/2019 đến 30/9/2020.
Đến thời điểm tiến hành cơ quan chức năng thanh tra, việc thi công đã kết thúc một thời gian dài (hơn 2 năm), các sai phạm nghiêm trọng xảy ra trong quá trình thi công, xây dựng hạng mục bãi thải xỉ đã tương đối lâu.
Điều khiến dư luận khó hiểu là các sai phạm đặc biệt nghiêm trọng, nhưng cơ quan chức năng tỉnh Hải Dương xử lý không kịp thời và kéo dài suốt nhiều năm.
Theo kết luận thanh tra của UBND tỉnh Hải Dương, diện tích bãi thải xỉ theo quy hoạch là 747.130m2, trong đó đường giao thông nối từ nhà máy đến bãi thải xỉ 47.577m2, bãi thải xỉ 699.553m2.
Diện tích hiện trạng bãi thải xỉ đã thi công là 799.923m2, trong đó đường giao thông nối từ nhà máy đến bãi thải xỉ 47.577m2, bãi thải xỉ 752.346m2.
Như vậy, hạng mục bãi thải xỉ đã thi công, xây dựng trên diện tích 752.346m2 đất, tăng 5.216m2 so với diện tích quy hoạch được duyệt.
Tuy nhiên, việc thi công chỉ có 695.112m2 nằm trong quy hoạch, 57.234m2 nằm ngoài quy hoạch, không đúng vị trí, ranh giới, lấn chiếm vào diện tích đất rừng phòng hộ. Diện tích thi công ngoài quy hoạch nằm trải dài theo dọc tuyến đã được quy hoạch và chủ yếu tại phần góc Tây Nam của bãi thải xỉ.
Đoàn thanh tra đã kiểm tra thực tế tại hiện trường và nhận thấy việc khôi phục, hoàn trả lại mặt bằng như hiện trạng ban đầu là không khả thi.
Được biết, Công ty Cổ phần Đông Hải 27-7, nhà thầu thi công có Đơn đề nghị số 09/ĐĐN-CT ngày 15/9/2020 gửi UBND tỉnh đề nghị cấp giấy phép tận thu khoáng sản, nguồn đất dư thừa tại khu vực bãi thải xỉ.
Ngày 16/12/2020, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có Báo cáo số 417/BC- TNMT gửi UBND tỉnh và Công ty Cổ phần Đông Hải 27-7 cho biết không có cơ sở để tham mưu UBND tỉnh cho phép công ty thu hồi khoáng sản trong quá trình thi công, xây dựng hạng mục bãi thải xỉ.
Theo hồ sơ, tài liệu, tổng khối lượng đất đã bị các công ty đào, bóc là 1.952.976,82m3.
UBND tỉnh Hải Dương xác định, hành vi đào, bóc gỡ 1.952.976,82m3 đất trong khi chưa được UBND tỉnh cho phép là hành vi khai thác khoáng sản không có giấy phép khai thác, vi phạm Điều 47 Nghị định 36/2020/NĐ-CP ngày 24/3/2020 của Chính phủ và Điều 227 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Thêm vào đó, quá trình thi công, xây dựng hạng mục bãi thải xỉ, các công ty đã lấn, chiếm 5,7234 ha (57.234m2-PV) đất rừng phòng hộ thuộc xã Quang Thành 3,6204 ha, xã Lê Ninh 2,1030 ha nằm ngoài vị trí, ranh giới, diện tích theo quy hoạch được phê duyệt là vi phạm quy định pháp luật.
Hành vi chặt, phá 5,7234 ha rừng phòng hộ nằm ngoài vị trí, ranh giới, diện tích theo quy hoạch được phê duyệt, vi phạm quy định tại Điều 9 Luật Lâm nghiệp năm 2017 và Điều 243 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Mặt khác, tại thời điểm UBND huyện Kinh Môn thu hồi diện tích đất rừng để bàn giao mặt bằng thi công, xây dựng hạng mục bãi thải xỉ thuộc Dự án Nhà máy Nhiệt điện BOT Hải Dương, chưa được cấp có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất rừng.
Đến năm 2018, HĐND tỉnh có Nghị quyết số 18/2008/NQ-HĐND, ngày 13/12/2018 và UBND tỉnh có Quyết định số 651/QĐ-UBND ngày 26/02/2019 cho phép điều chỉnh giảm diện tích rừng để thực hiện Dự án Xây dựng Nhà máy Nhiệt điện BOT Hải Dương, diện tích 22,22 ha (đất rừng phòng hộ 17,75 ha; đất rừng sản xuất 4,47ha).
Tuy nhiên, căn cứ các quyết định thu hồi đất của UBND thị xã Kinh Môn thì tổng diện tích rừng đã thu hồi là 27,438 ha (đất rừng phòng hộ 15,7305 ha; đất rừng sản xuất 11,7075 ha).
Các quyết định thu hồi 27,438 ha đất rừng là nhiều hơn 7,2375 ha đất rừng sản xuất so với Quyết định số 651/QĐ-UBND ngày 26/9/2019 của UBND tỉnh Hải Dương.
Công ty TNHH Điện lực Jaks Hải Dương sử dụng 15,7305 ha đất rừng phòng hộ để thi công, xây dựng hạng mục bãi thải xỉ trong thời gian từ 30/3/2019 đến 30/9/2020 khi chưa được UBND tỉnh Hải Dương cho thuê đất, giao đất vi phạm quy định pháp luật.
Sau 3 năm, hành vi chiếm đất nông nghiệp là đất rừng phòng hộ nêu trên bị xử phạt bi phạm hành chính tại Quyết định số 579/QĐ-XPHC ngày 7/4/2023 của UBND tỉnh Hải Dương.