Khó kiểm đếm thất thoátTheo kết luận thanh tra, Công ty VINAAPACO đã khai thác quặng apatit không phép tại 2 khai trường (khu vực khai thác) số 11, 12, 14, 17 và số 31. Khai trường số 17 khai thác sai lệch so với giấy phép của tỉnh Lào Cai cấp.Ông Nguyễn Văn Vịnh - Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã ra Quyết định số 1453/QĐ-UBND ngày 14/6/2013 về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản, đất đai và bảo vệ môi trường đối với Công ty VINAAPACO tổng số tiền là 1 tỉ 130 triệu đồng. Ngoài quyết định phạt hành chính, UBND tỉnh còn áp dụng hình thức phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả như: Buộc Công ty Apatit Việt Nam chấm dứt mọi hoạt động khai thác tại các khai trường 11, 14, 17, 31; thực hiện các giải pháp cải tạo, phục hồi môi trường và đất đai tại các khu vực đã khai thác và trả lại toàn bộ diện tích đất đai cho chính quyền địa phương quản lý.Ngoài5 khai trường chưa có giấy phép, còn có 7 khai trường nằm trong khu vực được cấp giấy phép nhưng không có quyết định cho thuê đất và chưa nộp tiền sử dụng đất, với tổng diện tích 1.489.600 m2, bao gồm: Cam Đường 2 (khai trường 4); khai trường 15A; Cam Đường 3 (khai trường 5); Làng Hèo, Làng Hang thuộc khai trường 1; Làng Cóc, Cuống, Phời Thuộc (khai trường 2); khai trường 31; khai trường 13.Đánh giá ban đầu cho thấy, tổng khối lượng quặng apatit mà Công ty VINAAPACO khai thác được từ năm khai trường không có giấy phép từ năm 1995 đến cuối năm 2012 là gần 17,6 triệu tấn, doanh thu thu về xấp xỉ 2,7 nghìn tỷ đồng.Đường vào khai trường 17. Ảnh: Việt Hưng.Có ý kiến đánh giá rằng, con số này còn quá “khiêm tốn” so với thực tế khai thác. Vì theo số liệu thăm dò chưa đầy đủ, trữ lượng quặng tại khu trung tâm đã là khoảng 800 triệu tấn. Ai có thể chứng minh được số lượng quặng mà Công ty VINAAPACO “múc” từ những khai trường không phép kia khi khai báo với các cơ quan chức năng là chuẩn xác?Điều đáng nói, những hành động này đều được thực hiện một cách công khai, với thời gian dài, quặng khai thác không phép công khai đưa đi tiêu thụ mà không gặp bất cứ trở ngại nào.Làm theo quy hoạch... Liên XôLàm việc với PV Báo Thanh tra, ông Nguyễn Kim Thành - Chánh Văn phòng, đại diện Công ty VINAAPACO cho biết: “Công ty được thành lập từ năm 1955. Trước đây khi mà chưa có Luật Khoáng sản và Môi trường thì chúng tôi khai thác trên cơ sở quy hoạch tổng thể của Liên Xô giúp chúng ta và đã được chính phủ phê duyệt. Nhiều khai trường vẫn nằm trong tổng thể quy hoạch của Liên Xô”!Lịch sử mà phía Công ty VINAAPACO đưa ra chính là việc mỏ Apatit Lào Cai đã được bắt đầu khai thác từ năm 1955. Trải dài đến năm 1981 được Liên Xô cũ giúp lập luận chứng kinh tế - kỹ thuật (gọi tắt là TEO) để khai thác. Sau đó, khi các chuyên gia của Liên Xô về nước thì Công ty Apatit Lào Cai được tiếp nhận. Từ đó đến nay, Công ty Apatit Việt Nam mặc nhiên coi việc khai thác là hợp lệ.Theo tìm hiểu của PV, nhiều khai trường khai thác quặng không phép, tận thu quặng xuất khẩu sang nước ngoài, hoặc tiêu thụ trong nước nhưng đến nay chỉ bị UBND tỉnh Lào Cai phạt hành chính vài chục triệu đến vài trăm triệu, khu vực khai thác được cải tạo cơ bản... Mấu chốt của vấn đề là: Số tiền mà Công ty VINAAPACO đã thu được từ việc bán quặng loại I đến loại IV là bao nhiêu, tiền thuế phải truy thu, hoàn trả là bao nhiêu thì chưa được nhắc đến một cách cụ thể, chi tiết.Nếu không xử lý công khai, minh bạch vấn đề này thì rất có thể công ty này sẽ trở thành một tiền lệ xấu trong khai thác khoáng sản của Việt Nam khi cứ  múc đất đai, khoáng sản mang bán và sẵn sàng nộp phạt khi khai thác “theo quy hoạch của Liên Xô”. Hoàng Lan