Quang cảnh phiên sơ thẩm

Văn bản lạ lùng

Vụ án “Lạm dụng tín nhiệm, chiếm đoạt tài sản” ở Pleiku được Tòa án Nhân dân (TAND) tỉnh Gia Lai mở phiên xét xử sơ thẩm hồi 31/3/2011 (Báo Thanh Tra đã có bài phản ánh chi tiết). Thế nhưng ngày 10/2/2010, Phó Chánh Tòa hình sự TAND Tối cao Trần Quốc Tú đã ký văn bản 52/TA-HS gửi Chánh án TAND tỉnh Gia Lai để gọi là “trao đổi nghiệp vụ” và từ đó “có ý kiến” về vụ án.
Ý kiến chốt lại trong văn bản “trao đổi nghiệp vụ” này là khẳng định chắc nịch: “… trên cơ sở các tài liệu quý Tòa (tức TAND tỉnh Gia Lai - PV) gửi kèm theo Công văn, Tòa hình sự TAND Tối cao nhận thấy chưa đủ cơ sở vững chắc để kết luận hành vi của Lê Thị Bích Hạnh cấu thành tội Lạm dụng tín nhiệm, chiếm đoạt tài sản”. Phó Chánh tòa hình sự TAND tối cao Trần Quốc Tú còn lưu ý, đó là những ý kiến để TAND tỉnh Gia Lai “tham khảo khi giải quyết vụ án”.

Theo khoản 2 Điều 21 Luật Tổ chức Tòa án, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao là cơ quan xét xử cao nhất theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm và theo điểm b khoản 1 Điều 21 cũng chỉ có Hội đồng Thẩm phán mới có thẩm quyền hướng dẫn các Tòa án áp dụng thống nhất pháp luật. Đối với các Tòa chuyên trách thuộc TAND tối cao, Luật Tổ chức Tòa án không có một quy định nào cho phép các Tòa chuyên trách được quyền hướng dẫn áp dụng pháp luật hay chỉ đạo về nghiệp vụ, đường lối xét xử nói chung.

Như vậy, việc Tòa hình sự TAND Tối cao ban hành Công văn 52/TA-HS hướng dẫn TAND tỉnh Gia Lai về đường lối xét xử đối với vụ án Lê Thị Bích Hạnh lạm dụng tín nhiệm, chiếm đoạt tài sản của bà Phạm Thị Ngọc Xuân là hoàn toàn trái pháp luật, đồng thời là sự vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc độc lập xét xử của Tòa án.

Chi tiết đáng chú ý khác, ở phần mào đầu trong văn bản 52/TA-HS, Phó Chánh tòa Trần Quốc Tú lưu ý rằng “Do việc quý Tòa (tức TAND tỉnh Gia Lai) không gửi toàn bộ hồ sơ vụ án mà chỉ gửi kèm theo Công văn một số tài liệu, nên trên cơ sở các tài liệu hiện có, Tòa hình sự TAND Tối cao nhận thấy…” ! Nói cách khác, Tòa hình sự TAND Tối cao đưa ra nhận định, ý kiến “trao đổi nghiệp vụ” nhưng không cần xem xét, nghiên cứu toàn bộ hồ sơ vụ án mà chỉ dựa vào một số tài liệu do TAND tỉnh Gia Lai cung cấp. Đó chính là cách làm việc không khoa học, thiếu nghiêm túc, hoàn toàn không thích hợp trong ngành Tư pháp.

Phiên tòa khuất tất?

Phiên tòa sơ thẩm tại TAND tỉnh Gia Lai ngày 31/3/2011 có phán quyết như thế nào, mọi người đều đã rõ. Nay với Công văn 52/TA-HS, tính khách quan, công minh của phiên sơ thẩm lại một lần nữa được đặt ra.

Trong đơn khiếu nại khẩn cấp mới nhất, bị hại Phạm Thị Ngọc Xuân bức xúc: “Việc TAND tỉnh Gia Lai thỉnh thị án trước khi xét xử là vi phạm nghiêm trọng về tố tụng, và đi ngược tinh thần Nghị Quyết 49 về cải cách tư pháp”.

Trong thực tế, trước khi xét xử, TAND tỉnh Gia Lai có văn bản xin ý kiến chỉ đạo của Tòa án cấp trên về đường lối xét xử vụ án thì TAND tỉnh Gia Lai đã đi ngược lại tinh thần Nghị quyết 49, còn Tòa hình sự TAND Tối cao ra văn bản hướng dẫn xét xử là không đúng chức năng và hoàn toàn trái với quy định của Luật Tổ chức TAND.

Chỉ với sự vi phạm này thôi, tự nó đã tước bỏ tính hợp pháp của phiên tòa sơ thẩm cũng như giá trị pháp lý của bản án sơ thẩm. Và vấn đề không chỉ dừng lại ở đó.

Nội dung văn bản 52/TA-HS cho thấy TAND tỉnh Gia Lai có dấu hiệu “bưng bít sự thật” vì đã không cung cấp đầy đủ, toàn bộ hồ sơ tài liệu cho Tòa cấp trên khi xin ý kiến chỉ đạo. Mặc dù các tài liệu, chứng cứ của vụ án đã được Cơ quan Điều tra làm rõ ngay từ giai đoạn điều tra, và tại phiên tòa sơ thẩm, đại diện Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Gia Lai giữ quyền công tố đã chứng minh đầy đủ ý thức chiếm đoạt của bị cáo Hạnh.

Theo đó bị cáo Lê Thị Bích Hạnh đã từ chối việc trả nợ với lý do Cai Thị Thanh Trang đã chiếm đoạt hết số tiền mà Hạnh vay của bà Ngọc Xuân, nên khiến Hạnh không có khả năng trả nợ. Tuy nhiên, kết quả điều tra đã xác định được Cai Thị Thanh Trang chỉ nợ Hạnh 36,6 triệu đồng trong khi Hạnh nợ bà Ngọc Xuân hơn 17,7 tỉ đồng.

Thật lạ là TAND tỉnh Gia Lai đã phớt lờ tất cả các tài liệu chứng cứ thể hiện hành vi phạm tội của bị cáo có nêu trong hồ sơ vụ án, cũng như thực tế diễn biến tại tòa, thay vào đó TAND tỉnh Gia Lai dựa hẳn vào nhận định tại văn bản 52/TA-HS cho rằng “chưa đủ cơ sở vững chắc để kết luận hành vi của Lê Thị Bích Hạnh cấu thành tội lạm dụng tín nhiệm, chiếm đoạt tài sản” để tuyên bố bị cáo Hạnh không phạm tội, bất chấp ngay chính bản thân văn bản 52/TA-HS đã nhấn mạnh ý kiến là chỉ dựa theo một số tài liệu do TAND tỉnh Gia Lai cung cấp, chứ không phải là kết luận trên cơ sở căn cứ vào toàn bộ hồ sơ vụ án.

Đơn khiếu tố khẩn cấp kiến nghị:

1.    Kiến nghị các cơ quan chức năng yêu cầu Tòa hình sự TAND Tối cao hủy bỏ văn bản số 52/TA-HS ngày 10/2/2010 và tiến hành kiểm tra, xác minh, làm rõ trách nhiệm những cá nhân liên quan đến việc ban hành văn bản này. Đặc biệt cần làm rõ vì lý do gì mà mặc dù không có đầy đủ hồ sơ vụ án nhưng Tòa hình sự TAND Tối cao lại có ý kiến chỉ đạo xét xử vụ án theo hướng bị cáo không phạm tội?
2.    Làm rõ nguyên nhân, động cơ, mục đích TAND tỉnh Gia Lai khi không cung cấp toàn bộ hồ sơ vụ án cho Tòa hình sự TAND Tối cao trong khi xin ý kiến về đường lối xét xử, nhất là những tài liệu mà TAND tỉnh Gia Lai không cung cấp lại có ý nghĩa quyết định trong việc xác định hành vi phạm tội của bị cáo.
3.    Kịp thời thông báo với Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Đà Nẵng những vi phạm nghiêm trọng của cấp sơ thẩm về việc xét xử theo nội dung “thỉnh thị án” để cấp Phúc thẩm có hướng xử lý, tránh trường hợp bỏ lọt tội phạm.
Trong trường hợp khẩn thiết, kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cử đoàn công tác thực hiện chức năng giám sát hoạt động xét xử khi vụ án được xem xét lại theo trình tự phúc thẩm.

Thiện Nhân