(Thanh tra) - Nhiều địa phương kiến nghị Bộ Xây dựng hỗ trợ tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai nhiệm vụ, nhất là khâu chuẩn bị đầu tư công, trong đó quy hoạch từ đô thị, nông thôn đến vùng và chuyên ngành sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Bộ Xây dựng cho biết đang xây dựng loạt dự thảo luật và nghị quyết mới, nhằm tháo gỡ nút thắt và định hình lại cách tiếp cận quy hoạch trong giai đoạn phát triển mới.
Vướng mắc nổi lên từ công tác quy hoạch
Theo phản ánh của các địa phương, việc triển khai mô hình chính quyền hai cấp đã phát sinh nhiều khó khăn, đặc biệt trong công tác chuẩn bị đầu tư công. Quy hoạch được coi là khâu đầu tiên và quan trọng, bao gồm quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn, quy hoạch vùng và quy hoạch chuyên ngành.
Thực tế cho thấy, nhiều xã, phường được sáp nhập để hình thành đơn vị hành chính mới, tạo ra không gian phát triển rộng lớn hơn. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận mới trong việc xác định khái niệm và phân loại đô thị một cách hợp lý, từ Trung ương đến địa phương.
Theo ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển Đô thị (Bộ Xây dựng), tại nhiều địa phương, các đơn vị hành chính cấp thành phố, thị xã trực thuộc tỉnh không còn tồn tại, thay vào đó chỉ còn cấp xã và phường. Thực trạng này ảnh hưởng đáng kể đến công tác quản lý hệ thống đô thị, đặt ra yêu cầu điều chỉnh pháp lý và quy hoạch.
Qua thời gian triển khai mô hình mới, các địa phương thường xuyên đặt câu hỏi liệu còn khái niệm “đô thị” hay không và nếu còn thì tiêu chí, tiêu chuẩn nào sẽ áp dụng để xác định và phát triển?
Trước thực tế đó, Cục Phát triển đô thị đã nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về phân loại đô thị, cả ở tiêu chí phân loại và hệ thống các loại đô thị. Theo dự thảo, có 3 nhóm tiêu chí chính để đánh giá phân loại đô thị: vai trò, vị trí và chức năng; mức độ đô thị hóa; trình độ phát triển hạ tầng và không gian kiến trúc cảnh quan.
Các tiêu chí này được sửa đổi, bổ sung theo hướng kế thừa những nội dung đã phát huy hiệu quả, đồng thời tiếp nhận xu hướng phát triển đô thị mới trên thế giới như tăng trưởng xanh, đô thị thông minh, ứng phó biến đổi khí hậu.
Ngoài ra, tiêu chí sẽ được điều chỉnh theo 6 vùng kinh tế, có tính đến đặc thù vùng miền. Đối với các đô thị có điều kiện đặc biệt như khu vực biên giới, trọng yếu về quốc phòng, an ninh, năng lượng… sẽ được xem xét áp dụng cơ chế riêng do đặc điểm không thể phát triển như đô thị thông thường.
Tập trung tháo gỡ vướng mắc, tạo thuận lợi cho chính quyền hai cấp
Bộ Xây dựng mới đây đã ban hành công văn về việc triển khai nhiệm vụ theo Nghị quyết số 268/NQ-CP ngày 31/8/2025 của Chính phủ về tình hình triển khai thực hiện và vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Theo đó, các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Xây dựng được giao nhiều nhiệm vụ trọng tâm. Về thể chế, yêu cầu rà soát tổng thể văn bản quy phạm pháp luật, nhất là các quy định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền; khẩn trương hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn để mô hình chính quyền hai cấp có cơ sở chính trị, pháp lý đầy đủ.
Bộ cũng yêu cầu tham mưu, đề xuất tháo gỡ khó khăn, điểm nghẽn về pháp luật, ban hành văn bản hướng dẫn xử lý các vấn đề liên quan trực tiếp đến hoạt động của chính quyền hai cấp.
Văn phòng Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp các đơn vị, tập trung ưu tiên giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp, coi tháo gỡ điểm nghẽn thủ tục là nhiệm vụ hàng đầu.
Cùng với đó, công tác tập huấn, hướng dẫn cơ sở, đặc biệt là cấp xã, phải được duy trì; đồng thời kiểm tra, giám sát để bảo đảm quy định được thực hiện đúng, không ách tắc.
Trong công tác quy hoạch đô thị và nông thôn, Vụ Quy hoạch - Kiến trúc được giao chủ trì, phối hợp các đơn vị liên quan, đôn đốc và kiểm tra thực hiện Nghị quyết số 66.1/2025/NQ-CP ngày 18/7/2025 của Chính phủ. Nghị quyết này quy định xử lý khó khăn, vướng mắc trong lập mới, điều chỉnh và phê duyệt quy hoạch phân khu đối với khu vực hình thành đô thị sau sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền hai cấp.
Trong phân loại đô thị, Cục Phát triển đô thị được giao tham mưu, trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật về phân loại đô thị, với mục tiêu hoàn thành trong tháng 9/2025.
Trung tâm Công nghệ thông tin của Bộ chủ trì phối hợp các đơn vị, triển khai nhiệm vụ theo Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 1/4/2025 và Nghị quyết số 214/NQ-CP ngày 23/7/2025. Trọng tâm là hoàn thiện cơ sở dữ liệu và kết nối, liên thông với hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của các bộ, ngành và địa phương, bảo đảm cung cấp dịch vụ công trực tuyến tập trung, thống nhất trên cổng dịch vụ công quốc gia đối với thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp tỉnh, cấp xã, hoàn thành trong năm 2025.
