Bộ Xây dựng đề xuất nhiều giải pháp phát triển nhà ở cho công nhân tại KCN, KCX. Ảnh: TQ

Trong giai đoạn bị ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nhiều KCN, KCX đã bị đứt gẫy chuỗi cung ứng sản xuất, một phần do thiếu hụt lực lượng lao động. Nguyên nhân là do các địa phương, doanh nghiệp (DN) chưa quan tâm đến việc đầu tư xây dựng NƠCN (nhà lưu trú), nên không đảm bảo được việc thực hiện 3 tại chỗ (ăn, ngủ, làm việc) tại KCN.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, đến nay trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 266 dự án nhà ở xã hội (NƠXH), khoảng hơn 142.000 căn, tổng diện tích hơn 7.100.000m²; đang tiếp tục triển khai 278 dự án, khoảng 276.000 căn, tổng diện tích khoảng 13.800.000m².

Trong đó, đối với NƠXH dành cho công nhân KCN, đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 121 dự án, khoảng 54.000 căn hộ, tổng diện tích 2.700.000m²; đang tiếp tục triển khai 100 dự án, khoảng 134.000 căn hộ, tổng diện tích 6.700.000m².

Giai đoạn từ đầu năm 2021 đến nay, chưa có dự án NƠXH dành cho công nhân được hoàn thành bàn giao, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên hầu hết các dự án bị chậm tiến độ.

Theo Bộ Xây dựng, nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, hạn chế là do chưa có chính sách riêng cho NƠCN. Theo pháp luật nhà ở hiện hành thì chính sách NƠCN làm việc trong KCN đang được lồng ghép vào chính sách NƠXH, áp dụng chung cho 10 loại đối tượng theo quy định tại Điều 49 Luật Nhà ở năm 2014.

Nhiều KCN, KCX chưa có khu nhà ở cho công nhân. Ảnh: TQ

Còn có sự chưa thống nhất giữa các pháp luật về quy hoạch bố trí quỹ đất dự án xây dựng NƠCN tại KCN. Luật Nhà ở, Luật Đất đai, Luật Đầu tư và Nghị định số 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ về quy định quản lý KCN và khu kinh tế.

Nguồn vốn tín dụng dành để cấp bù lãi suất cho các chủ đầu tư dự án và các đối tượng được ưu đãi vay để mua, thuê mua NƠXH (trong đó có công nhân KCN) vẫn còn thiếu.

Một số địa phương chưa quan tâm chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở, đặc biệt là kế hoạch phát triển NƠXH, NƠCN; chưa quan tâm cho đầu tư phát triển nhà ở dành cho công nhân khi lập quy hoạch đầu tư xây dựng KCN.

Để phát triển NƠCN tại KCN, KCX, theo Bộ Xây dựng, về chính sách dài hạn, cần phải nghiên cứu, sửa đổi Luật Nhà ở 2014 và các luật khác có liên quan, trong đó có cơ chế, chính sách riêng về khuyến khích đầu tư xây dựng NƠCN KCN, như:

Trong quy hoạch KCN phải bố trí quỹ đất làm nhà lưu trú cho công nhân thuê; giao chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng KCN hoặc các DN khác hoặc phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đầu tư dự án NƠCN; diện tích sử dụng tối thiểu khoảng 10m²/người. Miễn tiền sử dụng đất; miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập DN. Vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội, tổ chức tín dụng; chi phí đầu tư hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong khu NƠCN được hạch toán vào chi phí giá thành hạ tầng chung của cả KCN.

Về chính sách ngắn hạn, theo Bộ Xây dựng, đề nghị UBND cấp tỉnh, thành rà soát, yêu cầu các DN kinh doanh hạ tầng KCN, nghiên cứu dành một phần quỹ đất dịch vụ trong KCN làm NƠCN.

Rà soát đối với các KCN, nếu chưa sử dụng hết diện tích đất công nghiệp thì đề nghị cho điều chỉnh quy hoạch để dành phần diện tích đất đầu tư xây dựng NƠCN, thiết chế của công đoàn cho công nhân, người lao động làm việc tại KCN và giao DN kinh doanh hạ tầng KCN trực tiếp đầu tư hoặc phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam để triển khai thực hiện.

Đối với các dự án NƠXH gần KCN, đề nghị có các cơ chế, giải pháp, tạo môi trường thuận lợi về đất đai, thủ tục hành chính, hỗ trợ, khuyến khích, thu hút các DN tích cực tham gia để thúc đẩy phát triển NƠXH, ưu tiên hỗ trợ bán, cho thuê, cho thuê mua đối với công nhân KCN trên địa bàn tỉnh, thành phố.

Về nguồn vốn phát triển NƠCN, đề nghị Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa danh mục phát triển NƠXH, trong đó có NƠCN tại KCN vào danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.

Khu lưu trú công nhân tại KCX Tân Thuận, TP Hồ Chí Minh. Ảnh: TQ

Đồng thời, xem xét, bổ sung kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để thực hiện chính sách NƠXH cho Ngân hàng Chính sách xã hội cũng như các tổ chức ngân hàng được chỉ định để cho vay phát triển NƠXH trong giao đoạn 2021 - 2025, trong đó sớm bố trí nguồn vốn 3.000 tỷ đồng cho phát triển NƠXH (trong đó có NƠCN) theo Nghị quyết 41/NQ-CP ngày 9/4/2020 của Chính phủ.

Căn cứ Nghị quyết số 75/NQ-CP ngày 14/7/2021 của Chính phủ, Bộ Xây dựng kiến nghị bổ sung gói tín dụng khoảng 30.000 tỷ đồng theo hình thức tái cấp vốn cho chủ đầu tư NƠXH, NƠCN tại KCN, KCX vay để đầu tư phát triển NƠXH, trong đó có NƠCN, góp phần đảm bảo “mục tiêu kép”: Bảo đảm an sinh xã hội - nhà ở cho các đối tượng yếu thế (người thu nhập thấp, công nhân); thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế bền vững, tháo gỡ khó khăn cho các DN gắn với hỗ trợ phát triển thị trường nhà ở và bất động sản.

Liên quan đến chương trình phát triển NƠCN tại KCN, KCX mới đây, Bộ Xây dựng đã có Văn bản số 3822/BXD-QLN đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm, thực hiện chính sách NƠCN tại các KCN, KCX.