Đất “vàng” bị bỏ hoang do quy hoạch không hợp lý. Ảnh: Trần Quý

Nhiều địa phương quy hoạch đến mức “loạn”. Hậu quả là, phát triển công nghiệp quá nóng gây áp lực lên tài nguyên đất. Hàng chục nghìn ha đất 2 lúa đã tiến hành thu hồi san lấp mặt bằng nhiều năm, nhưng không thu hút được đầu tư dẫn đến tình trạng đất bị bỏ hoang hóa, lãng phí nguồn tài nguyên. 

PGS.TS Vũ Năng Dũng, Hội Khoa học Đất Việt Nam cho biết, đất phi nông nghiệp không ngừng tăng mạnh. Năm 1990 so với năm 2010 tăng 2,07% lần, tương ứng 1.914,1 nghìn ha, trung bình mỗi năm tăng 95.755ha. Đáng chú ý, nhiều địa phương như: Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh, các tỉnh đồng bằng sông Hồng, sông Cửu Long chủ yếu lấy đất lúa để quy hoạch khu công nghiệp, khu đô thị. Theo số liệu thống kê, từ năm 2000 trở lại đây, trung bình mỗi năm đất nông nghiệp chuyển sang đất phi nông nghiệp khoảng 74.000ha.

Từ năm 2000 trở lại đây, mối năm mất 74.000ha đất nông nghiệp chuyển sang đất phi nông nghiệp. Ảnh: Trần Quý 

Số liệu báo cáo của các địa phương cho thấy, đến hết quý I/2013 đã rà soát phân loại 3.742 dự án (D.A) khu đô thị mới, khu nhà ở với diện tích sử dụng đất 90.612ha; tạm dừng triển khai 138 D.A với diện tích 4.361ha; yêu cầu điều chỉnh quy hoạch và cơ cấu cho phù hợp đối với 432 D.A có diện tích khoảng 22.024ha.

Đối với quy hoạch sân golf, qua rà soát, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã loại 76 sân, thu hồi trên 15.600ha đất các loại. Đối với các D.A thủy điện, Chính phủ đã rà soát đánh giá và đã loại bỏ 338 D.A, giãn đầu tư sang năm 2015 là 117 D.A, tiếp tục rà soát, đánh giá, hiệu chỉnh quy hoạch 67 D.A.

Với xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, công nghiệp hóa theo hướng hiện đại, phát triển nền kinh tế thị trường, một số vấn đề quan trọng đã và đang đặt ra đối với công tác quản lý đất đai trong thời gian tới. Cụ thể: Giải quyết xung đột giữa gia tăng dân số và an ninh lương thực; giữa công nghiệp hóa, đô thị hóa dưới tác động của biến đổi khí hậu với việc đảm bảo quỹ đất sản xuất nông nghiệp, nhất là sản xuất lương thực; quyền sử dụng đất đai; giữa công cụ quản lý kinh tế và công cụ quản lý hành chính; giữa việc đáp ứng nhu cầu hiện tại với việc bảo đảm khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai...

Bà Phạm Thị Minh Thủy, Viện Chiến lược Chính sách Tài nguyên và Môi trường, cho rằng, thiếu các định hướng vĩ mô, tầm nhìn chiến lược cho 50 - 100 năm, quy hoạch sử dụng đất sẽ bị thay đổi, thường xuyên phải điều chỉnh, chắp vá, không bảo đảm sự kết nối liên tục giữa các kỳ quy hoạch. Do đó, để bảo đảm việc quản lý, khai thác, sử dụng đất đai bền vững trong thế kỷ 21, nhất thiết cần nghiên cứu định hướng vĩ mô, tầm nhìn dài hạn về quản lý đất đai hay nói cách khác là phải có chiến lược quản lý tài nguyên đất đai dài hạn tại Việt Nam.

Theo PGS.TS Huỳnh Đăng Hy, Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, mọi quy hoạch (ngành, lĩnh vực, đô thị - nông thôn, kinh tế - xã hội) đều có liên quan đến địa bàn, lãnh thổ, nên cần có “quy hoạch tổng hợp theo các vùng lãnh thổ”, trong đó bao gồm các loại quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch ngành - lĩnh vực, quy hoạch đô thị - nông thôn. Loại quy hoạch tổng hợp, hợp nhất đa ngành như thế giúp công tác quản lý thuận lợi, tránh tình trạng quy hoạch cục bộ như hiện nay.

Trần Quý