(Thanh tra) - Nhìn lại 3 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cho thấy cơ bản bộ máy hành chính tại các xã, phường, đặc khu trên cả nước đi vào hoạt động ổn định, hiệu quả.
Tại các xã vùng sâu, vùng xa tuy vẫn còn khó khăn trong tiếp cận thủ tục hành chính (TTHC) nhưng nhiều địa phương đã linh hoạt triển khai giải pháp, phát huy vai trò cán bộ cơ sở, hỗ trợ người dân thuận lợi hơn trong giải quyết thủ tục, qua đó củng cố niềm tin của người dân với sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.
Sau 3 tháng triển khai, mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại các tỉnh, thành phố trên cả nước ghi nhận những chuyển biến rõ nét: Bộ máy tinh gọn, hiệu lực quản lý nâng lên, người dân được phục vụ thuận tiện hơn. Đây là những tín hiệu tích cực khẳng định tính đúng đắn của chủ trương.
Mô hình mới đã nhanh chóng đem lại những thay đổi dễ thấy. Trước hết phải kể đến là Hà Nội, mới chỉ hơn 3 tháng triển khai, hoạt động quản lý nhà nước và phục vụ nhân dân trên địa bàn Thủ đô chuyển biến tích cực.
Các địa phương trên địa bàn thành phố đều xác định lấy phương châm “5 rõ” (rõ người - rõ việc - rõ quy trình - rõ trách nhiệm - rõ hiệu quả) để hạn chế tối đa tình trạng chồng chéo, né tránh trong xử lý công việc, qua đó nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và kỷ luật công vụ.
Đơn cử, phường Cửa Nam mới có diện tích khoảng 1,68 km2 và dân số hơn 52.000 người. Từ một khu vực hành chính sáp nhập với khối lượng công việc lớn và địa bàn rộng, phường đã nhanh chóng thiết lập lộ trình chuyển đổi số toàn diện với mục tiêu rõ ràng: xây dựng một chính quyền cơ sở hiện đại, gần dân, phục vụ tốt nhất cho nhân dân và doanh nghiệp.
Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Trịnh Ngọc Trâm cho biết, nhận thức rõ vị trí là cấp chính quyền gần dân nhất, phường đặc biệt chú trọng đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức, và tích cực đổi mới phương thức phục vụ.
Cửa Nam cũng là phường đầu tiên tại Hà Nội đưa robot AI vào điểm hành chính công để đảm nhiệm nhiều chức năng như: tư vấn dịch vụ, phát số thứ tự, thu thập phản hồi trực tuyến, di chuyển tự động, phát nước và bánh kẹo tại khu vực chờ, đọc và xác thực căn cước công dân… Tại bộ phận "một cửa", người dân có thể vừa giao dịch, vừa khảo sát sự hài lòng ngay trên robot. Chị Trần Thị Dung (phố Thợ Nhuộm) không giấu được sự bất ngờ khi thấy robot phát nước uống và kẹo cho người dân. Chị tâm sự, câu nói “lấy dân làm trung tâm” không còn chỉ là khẩu hiệu.
Tương tự, ông Bùi Thanh Phong (phố Hàm Long) lần đầu tiếp xúc với “công chức đặc biệt” này đã rất thích thú. “Tôi chưa từng nghĩ đi làm TTHC lại được robot phục vụ tốt như vậy; còn có cả các nhân viên hỗ trợ người dân tỉ mỉ, chu đáo”, ông nói.
Hay ở Lào Cai, Trung tâm phục vụ hành chính công xã Mường Khương đi vào hoạt động sau sáp nhập đã trở thành điểm đến quen thuộc của người dân. Chỉ trong 3 tháng, trung tâm đã tiếp nhận gần 3.000 hồ sơ. Con số này vượt xa so với trước, nhưng cũng cho thấy niềm tin của người dân vào bộ máy mới.
Chị Nguyễn Ngọc Thương - chuyên viên tiếp nhận hồ sơ kể: “Có những hôm chúng tôi phải làm việc đến tối muộn. Hồ sơ nhiều, áp lực lớn, nhưng khi thấy bà con cầm kết quả đúng hẹn, vui vẻ, mọi mệt nhọc đều tan biến”.
Trên đây là những bằng chứng rằng cải cách bộ máy nếu đi đúng hướng, lấy người dân làm trung tâm, thì hiệu quả sẽ lan tỏa. Niềm tin bắt đầu từ những việc nhỏ nhất: một bộ hồ sơ nhanh gọn, một nụ cười hài lòng.
Sau hợp nhất, xã Ngọk Réo (tỉnh Kon Tum) có diện tích hơn 17.000 ha, dân số hơn 2.000 hộ, đồng bào DTTS chiếm trên 85%. Ngay từ khi triển khai mô hình mới, UBND xã đã rất sáng tạo, chủ động thành lập Tổ hỗ trợ giải quyết thủ tục hành chính công và chuyển đổi số, do Phó Chủ tịch UBND xã phụ trách. Tổ gồm cán bộ công chức xã, viên chức trường học, công an xã am hiểu công nghệ thông tin (CNTT).
Các cán bộ của Tổ không chỉ hướng dẫn bà con nhân dân tại Trung tâm phục vụ Hành chính công của xã mà còn xuống tận nhà người dân để hỗ trợ giải quyết một số TTHC như chính sách người có công, người nghèo... Từ khi thành lập Tổ đến nay, xã đã tiếp nhận 520 hồ sơ, giải quyết được 505 hồ sơ đúng và trước hạn, đạt tỉ lệ hơn 97%.
Ông Đặng Ngọc Tiến, Chủ tịch UBND xã Ngọk Réo cho biết, do đa phần người dân ở xã là đồng bào DTTS, vì vậy cán bộ vừa giải quyết thủ tục vừa hướng dẫn bà con cách sử dụng điện thoại, tra cứu dữ liệu cá nhân trên ứng dụng VNeID.
Tương tự với tỉnh Gia Lai, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn cho biết, hơn 3 tháng qua, mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên địa bàn tỉnh vận hành trơn tru. Tận dụng ngày nghỉ, các sở, ngành đã tập trung tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo cho cán bộ cấp xã để nâng cao kiến thức về quy trình hóa các bước thực hiện; xây dựng, hệ thống số hóa toàn bộ tài liệu cho cấp xã.
Đại diện các sở, ngành của Gia Lai cho biết, các đơn vị đã cử nhiều đoàn cán bộ để trực tiếp hướng dẫn, “cầm tay chỉ việc” cho các xã; nhất là các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới. Mỗi cán bộ chuyên trách được cử đi công tác khoảng 7 buổi/xã để hỗ trợ cho các xã thiếu cán bộ chuyên môn về các lĩnh vực.
Bước đầu, cách làm này đã góp phần giải quyết những khó khăn mà xã gặp phải khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.
Từ một vài điển hình ở các xã vùng sâu vùng xa ở các tỉnh nêu trên, có thể khẳng định, với sự chủ động, sáng tạo, linh hoạt trong tổ chức và xử lý hồ sơ hành chính, các xã vùng sâu, vùng xa ở các tỉnh đã tạo thuận lợi cho người dân, góp phần khẳng định hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Song song, đẩy mạnh chuyển đổi số gắn với cải cách hành chính, xây dựng chính quyền điện tử, hướng đến phát triển đô thị thông minh, chính quyền số là nhiệm vụ đã và đang được tỉnh An Giang đẩy mạnh thực hiện.
Thay vì đến Trung tâm Phục vụ hành chính công của phường Tân Châu xếp hàng chờ đợi, ông Châu Văn Bên (phường Tân Châu, tỉnh An Giang) ngồi ở nhà thực hiện thao tác trên điện thoại là đã đăng ký thành công lịch hẹn làm thủ tục trích lục bản sao giấy khai sinh qua ứng dụng Zalo. Khi đến Trung tâm Phục vụ hành chính công theo lịch hẹn, chưa đầy 10 phút ông Bên đã hoàn tất thủ tục.
“Việc đăng ký lịch làm TTHC qua ứng dụng Zalo giúp người dân làm thủ tục nhanh và rất tiện dụng, nhất là không phải chờ đợi như trước đây”, ông Châu Văn Bên vui mừng chia sẻ.
Việc này giúp người dân tiết kiệm thời gian, hướng đến xây dựng chính quyền điện tử, nâng cao chỉ số hài lòng của người dân. Sau hơn 3 tháng vận hành chính quyền địa phương hai cấp, Trung tâm đã tiếp nhận, giải quyết hơn 1.082 hồ sơ, trong đó tỷ lệ hồ sơ trực tuyến chiếm gần 97%. Số hồ sơ giải quyết và trả kết quả đúng hạn, trước hạn đạt 99,02%.
Tại Hải Phòng, ông Nguyễn Danh Chuẩn hài lòng khi thủ tục hộ khẩu giờ chỉ cần nộp trực tuyến, theo dõi qua mạng. Và ở Lý Sơn (Quảng Ngãi), tỷ lệ giải quyết hồ sơ trước hạn đạt 99% cũng là những minh chứng thuyết phục cho đẩy mạnh chuyển đổi số khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.
Tuy vậy, sau 3 tháng đi vào hoạt động, mô hình cũng bộc lộ không ít khó khăn cần sớm tháo gỡ. Về vấn đề này, bà Đỗ Thu Nga, Chủ tịch UBND xã Đa Phúc (Hà Nội) nêu rõ một số vướng mắc như: Việc triển khai công việc đến các thôn, khu gặp khó khăn do việc tiếp cận CNTT; tiếp nhận giải quyết hồ sơ, TTHC cho tổ chức, cá nhân quá tải do dân số đông sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã.
Khối lượng công việc sau sáp nhập tăng mạnh; cán bộ kiêm nhiệm nhiều, trong khi phần mềm chuyên ngành chưa đồng bộ, không liên thông. Hồ sơ lưu trữ lớn, việc số hóa còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại…
Có thể thấy, đó là những khó khăn trước mắt khó tránh khỏi trong bước đầu vận hành, nhưng sẽ sớm được khắc phục. Nhìn chung, sau 3 tháng sau khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào thực tiễn, từ miền núi cao đến đồng bằng, từ đô thị lớn đến vùng hải đảo đã hiện lên những gam màu mới: TTHC nhanh gọn, người dân hài lòng, cán bộ cơ sở nỗ lực thích ứng.
Những chuyển động tích cực, hiệu quả đó từ cơ sở đã minh chứng rõ nét cho tinh thần đổi mới. Chính quyền cơ sở ngày càng gần dân, sát dân, chủ động hơn và quyết liệt hơn, hướng tới phát triển bền vững.
