(Thanh tra) - Việc bổ sung quy định về tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết khiếu nại trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo lần này là bước hoàn thiện cần thiết, xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn quản lý Nhà nước.
Trong quá trình giải quyết khiếu nại hành chính, không ít trường hợp cơ quan nhà nước buộc phải tạm đình chỉ hoặc đình chỉ việc giải quyết nhằm bảo đảm tính hợp pháp, khách quan và hiệu quả. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành lại chưa có quy định đầy đủ về những tình huống này, dẫn đến lúng túng trong áp dụng và ảnh hưởng đến hiệu lực quản lý.
Việc bổ sung quy định về tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết khiếu nại trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo lần này là bước hoàn thiện cần thiết, xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn quản lý Nhà nước.
Luật Khiếu nại hiện hành mới chỉ quy định một trường hợp đình chỉ duy nhất: Khi người khiếu nại rút đơn. Trên thực tế, quy định này chưa đủ bao quát. Có nhiều vụ việc mà người khiếu nại không còn hợp tác, không có ý định tiếp tục theo đuổi vụ việc, hoặc người khiếu nại qua đời mà không có người thừa kế quyền, lợi ích liên quan. Lại có trường hợp đối tượng khiếu nại không còn tồn tại, ví dụ quyết định hành chính bị cơ quan cấp trên hủy bỏ. Tuy nhiên, do thiếu quy định cụ thể, cơ quan giải quyết vẫn buộc phải xử lý vụ việc, dẫn đến tình trạng kéo dài, hình thức, gây lãng phí thời gian và nguồn lực.
Đáng chú ý hơn, pháp luật hiện hành hoàn toàn chưa có quy định về tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại, trong khi đây là tình huống xảy ra phổ biến. Trong quá trình xác minh, có những vụ việc buộc phải tạm ngừng để chờ kết quả giám định, kết luận của cơ quan khác, hoặc gặp trở ngại khách quan như thiên tai, dịch bệnh. Giai đoạn giãn cách xã hội do Covid-19 từng cho thấy rõ khoảng trống này, nhiều vụ việc buộc phải ngừng xử lý, nhưng do không có cơ chế tạm đình chỉ nên thời hạn giải quyết vẫn tiếp tục được tính, khiến cơ quan giải quyết bị “vi phạm” bất đắc dĩ.
Cũng chính vì thiếu cơ sở pháp lý, việc tạm dừng giải quyết trong thực tế hiện nay hoàn toàn do cơ quan thực thi tự quyết, tiềm ẩn nguy cơ tùy tiện, ảnh hưởng quyền và lợi ích của công dân. Đây chính là một khoảng trống cần được lấp đầy bằng quy định mang tính chuẩn mực, thống nhất.
Khắc phục bất cập nêu trên, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đã bổ sung Điều 11a, quy định rõ về tạm đình chỉ và đình chỉ giải quyết khiếu nại.
Theo đó, việc tạm đình chỉ được áp dụng khi: (1). Người khiếu nại hoặc người bị khiếu nại đang trong tình trạng bất khả kháng hoặc gặp trở ngại khách quan mà không thể tiếp tục tham gia quá trình giải quyết; (2). Cần chờ kết quả giải quyết của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác về một vấn đề có liên quan trực tiếp đến nội dung khiếu nại.
Khi căn cứ tạm đình chỉ không còn, người có thẩm quyền phải tiếp tục giải quyết ngay, và thời gian tạm đình chỉ không tính vào thời hạn giải quyết khiếu nại.
Đối với đình chỉ giải quyết, dự thảo luật quy định 4 trường hợp cụ thể: (1). Người khiếu nại rút toàn bộ khiếu nại; (2). Người khiếu nại chết mà quyền, lợi ích liên quan không được thừa kế; (3). Vụ việc không còn đối tượng hoặc nội dung để giải quyết; (4). Vụ việc đã được tòa án thụ lý hoặc giải quyết bằng bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật.
Mọi quyết định tạm đình chỉ hoặc đình chỉ phải được thể hiện bằng văn bản, nêu rõ lý do, căn cứ pháp luật và gửi cho người khiếu nại, người bị khiếu nại cùng các bên liên quan. Quy định này bảo đảm tính công khai, minh bạch và trách nhiệm của cơ quan hành chính trong từng bước xử lý.
Theo Ths. Nguyễn Thị Hạnh, giảng viên Trường Cán bộ Thanh tra, việc bổ sung Điều 11a có ý nghĩa thiết thực cả về lý luận lẫn thực tiễn.
Trước hết, đây là bước hoàn thiện quan trọng, giúp khung pháp lý về giải quyết khiếu nại trở nên đầy đủ, thống nhất và phù hợp thực tế quản lý. Cơ quan hành chính có thể tạm ngừng hoặc chấm dứt việc giải quyết trong những trường hợp cần thiết, thay vì phải “tự xoay sở” như trước.
Bên cạnh đó, Ths. Nguyễn Thị Hạnh cho rằng, việc phân định rõ giữa tạm đình chỉ và đình chỉ giúp tránh nhầm lẫn giữa “tạm dừng để chờ điều kiện khách quan” và “chấm dứt hẳn vụ việc”. Điều này cũng đồng nghĩa với việc quyền của người dân được bảo vệ tốt hơn, vì mọi quyết định tạm ngừng hoặc chấm dứt đều phải có căn cứ rõ ràng và thông báo công khai.
Đặc biệt, việc không tính thời gian tạm đình chỉ vào thời hạn giải quyết vừa tránh cho cơ quan hành chính bị vi phạm do nguyên nhân khách quan, vừa giúp quản lý chặt chẽ tiến độ xử lý vụ việc, tránh kéo dài, dây dưa. Đây là một quy định thể hiện tư duy pháp quyền, hướng đến nền hành chính phục vụ.
Thực tiễn nhiều năm qua cho thấy, khoảng trống pháp lý về tạm đình chỉ và đình chỉ giải quyết khiếu nại đã làm phát sinh không ít vụ việc tồn đọng, kéo dài, gây khó cho cơ quan thực thi và thiệt thòi cho người dân. Việc bổ sung Điều 11a trong dự thảo Luật Khiếu nại (sửa đổi) không chỉ là sự điều chỉnh quy định pháp luật, mà còn là bước tiến quan trọng trong hoàn thiện thể chế, bảo đảm cho việc giải quyết khiếu nại được đúng, đủ, kịp thời và công bằng.
