Những cái ao sâu đến 7m do việc khai thác vàng để lại. Ảnh: Bùi Bình

Mỏ vàng sa khoáng Làng Cao (thôn Kiều, thôn Cào, xã Tiên Kiều, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang) được UBND tỉnh Hà Giang cấp giấy phép khai thác khoáng sản vào tháng 6/2011 cho Công ty Cổ phần Khoáng sản VITECH Hà Giang (Công ty VITECH).

Mỏ vàng có thời hạn khai thác 8 năm kể từ ngày cấp, diện tích sử dụng đất 8,4ha (diện tích khai thác, diện tích các công trình phụ trợ, khu điều hành và khu chế biến). Trữ lượng khai thác 152.033m3 quặng, công suất khai thác (nguyên khai) 21.700m3 quặng/năm để chế biến được 7,812kg vàng/năm. Tổng vốn đầu tư của dự án hơn 6,3 tỷ đồng.

Giấy phép khai thác khoáng sản ghi rõ, Công ty VITECH có trách nhiệm thực hiện việc đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường và đất đai sau khai thác theo quy định của pháp luật…

Ngày 18/7/2019 UBND tỉnh Hà Giang có văn bản yêu cầu Công ty VITECH chấm dứt mọi hoạt động khai thác khoáng sản tại mỏ vàng sa khoáng Làng Cao, đồng thời lập thủ tục, hồ sơ đóng cửa mỏ theo quy định và nộp đến Trung tâm Hành chính công tỉnh Hà Giang trước ngày 30/9/2019.

Trong giấy phép khai thác và văn bản của UBND tỉnh Hà Giang là vậy, nhưng đến nay gần 1 năm, Công ty VITECH chưa nghiêm túc thực hiện hoàn thổ để trả lại mặt bằng cho địa phương.

Phóng viên (PV) Báo Thanh tra ghi nhận thực tế tại mỏ vàng Làng Cao cho thấy, Công ty VITECH đã di chuyển toàn bộ máy móc, thiết bị, tài sản ra khỏi khu vực khai thác. Hiện, còn lại chỉ là những bãi đất nhấp nhô, lồi lõm, dễ nhận biết nhất có lẽ là “hệ thống” ao hồ dày đặc được tạo ra do quá trình khai thác để lại. Trong khu vực khai thác có tới hơn chục cái ao lớn nhỏ, trong đó 6 cái ao lớn nhất có diện tích  mỗi ao hàng trăm mét vuông, sâu chừng 7m.

Ông Mai Đức Đinh, Trưởng thôn Kiều cho biết, sau khi hết hạn khai thác, Công ty VITECH không san lấp mặt bằng để trả lại nguyên trạng cho dân trồng cấy khiến bà con rất bức xúc. Các buổi họp thôn hay tiếp xúc cử tri nhân dân ý kiến rất nhiều về vấn đề này, thôn cũng đã đề nghị lên xã, xã hứa giải quyết cho nhân dân mà bây giờ chưa thấy chuyển biến gì.

Những mảnh ruộng bằng phẳng biến thành đồi đất nhấp nhô sau khai thác vàng của Công ty VITECH. Ảnh: Bùi Bình

Để thực hiện dự án khai thác vàng sa khoáng, Nhà nước thu hồi đất của 40 hộ thôn Kiều với hơn 4ha đất bãi bồi màu mỡ, trong đó đa số đất trồng lúa 2 vụ và đất trồng hoa màu 1 vụ, một số hộ đã có sổ đỏ. Khi vận động giải phóng mặt bằng công ty hứa sẽ hoàn trả mặt bằng mà bây giờ không thực hiện, trong khi đó dân đang thiếu đất sản xuất, chính quyền thôn cũng chỉ biết đề nghị lên cấp trên, cứ thế này dần bà con mất niềm tin vào chính quyền thôn, xã, ông Đinh cho hay.

Còn ông Đinh Trọng Bản, Trưởng thôn Cào cho biết, khi triển khai dự án dân trong thôn không đồng thuận, qua vận động tuyên truyền dự án chỉ thực hiện 8 năm nên dân mới nghe. Khi làm xong công ty bỏ đi luôn, hậu quả để lại là những cái ao, cái hố rất to, đồng thời dân không có đất sản xuất nên bức xúc cũng đúng thôi.

Là người công tác ở thôn lâu năm và sát sườn nhất với dân nên thấu hiểu những băn khoăn, thắc mắc của dân, chính ông đã nhiều lần kiến nghị với xã, huyện với tỉnh mà chưa được cấp nào giải quyết và trả lời. Bên cạnh đó, năm nay xã Tiên Kiều có kế hoạch đạt chuẩn nông thôn mới mà thiếu đất sản xuất như thế này thì tiêu chí hộ nghèo có đạt được không, ông Bản băn khoăn.

Trao đổi với PV, ông Ấu Đình Hiệu, Bí thư Đảng ủy xã Tiên Kiều cho biết, nhân dân nhiều lần có ý kiến tại các buổi tiếp xúc cử tri, thậm chí ý kiến tại kỳ họp HĐND tỉnh. Năm 2019, bà Vương Thị Hà, Phó Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Giang tiếp xúc cử tri tại xã, bà con nhân dân nêu ý kiến trực tiếp, đại biểu ghi nhận ý kiến của cử tri và đề xuất với cơ quan chức năng yêu cầu công ty thực hiện việc hoàn thổ, chẳng hiểu sao đến bây giờ chưa thấy thực hiện. Phía xã đã đề nghị các cấp có thẩm quyền đôn đốc Công ty VITECH san lấp mặt bằng cho 2 thôn theo cam kết ban đầu.

Năm 2020, Tiên Kiều là xã duy nhất của huyện Bắc Quang trong kế hoạch đạt chuẩn nông thôn mới, đây là một trong những nhiệm vụ chính trị lớn của huyện và của xã nên rất cần sự đồng thuận và tham gia của nhân dân. Tiêu chí an ninh trật tự, tiêu chí thu nhập là những tiêu chí quan trọng để đạt chuẩn nông thôn mới, do vậy rất cần sự quan tâm của tỉnh, huyện và các ngành chức năng để giải quyết dứt điểm những bức xúc của người dân.

Việc Công ty VITECH chưa thực hiện hoàn thổ theo quy định cần xem xét trách nhiệm của cơ quan, đơn vị liên quan để xử lý. Báo Thanh tra sẽ tiếp tục thông tin sự việc này.

Bùi Bình