Hàng loạt tồn tại, vi phạm đã được Thanh tra tỉnh Quảng Ninh chỉ ra khi tiến hành thanh tra công tác quản lý đất rừng trên địa bàn thị xã Đông Triều. Ảnh: Trọng Tài

 Quy hoạch rừng chồng lấn

Theo số liệu, diện tích đất tự nhiên của thị xã Đông Triều là 39.595,31ha. Trong đó, đất lâm nghiệp 18.263,13ha (đất rừng sản xuất 6.528,36ha; đất rừng phòng hộ 11.064,67ha; rừng đặc dụng 670,11ha).

Thanh tra tỉnh Quảng Ninh tập trung thanh tra nội dung liên quan đến công tác thực hiện quy hoạch, thống kê biến động đất rừng; công tác giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích, chuyển nhượng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) rừng; công tác quản lý, sử dụng đất (SDĐ) rừng và việc xử lý đối với hộ gia đình, cá nhân khi vi phạm.

Thời kỳ thanh tra từ năm 2015 đến 2019.

Đến thời điểm thanh tra, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nói chung và thị xã Đông Triều nói riêng được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch 3 loại rừng, tại 3 thời điểm (năm 2007, 2014 và 2018).

Trong công tác quy hoạch, quản lý, thực hiện quy hoạch 3 loại rừng, đoàn thanh tra chỉ rõ, các cơ quan chuyên môn của thị xã Đông Triều không lưu giữ đầy đủ hồ sơ, tài liệu quản lý rừng; việc quy hoạch rừng chưa rà soát kỹ hiện trạng, ranh giới, dẫn đến chồng lấn vào phần diện tích các hộ dân đã xây dựng nhà, công trình, đất trồng cây lâu năm đã được cấp GCNQSDĐ, đất tôn giáo tín ngưỡng…

Chưa phân định, cắm mốc ranh giới 3 loại rừng trên bản đồ và thực địa đến từng xã, phường; dẫn đến khó khăn trong việc quản lý Nhà nước về đất đai, nhất là trong việc công nhận quyền SDĐ của các hộ dân cũng như việc triển khai thực hiện quy hoạch trong thực tế.

Sự phối hợp giữa các ngành và UBND thị xã Đông Triều trong việc lập, thẩm định, sử dụng số liệu chưa chặt chẽ, có sự chênh lệch giữa số liệu thống kê, kiểm kê đất hàng năm và số liệu trong quy hoạch. Ngoài ra, sau khi thực hiện công tác thu hồi đất, chuyển đổi mục đích đất rừng để thực hiện các dự án trên địa bàn, các phòng chuyên môn, đơn vị của thị xã không kịp thời thực hiện chỉnh lý biến động về đất đai trên GCNQSDĐ…

Lỏng lẻo trong cấp GCNQSDĐ rừng

Trong giai đoạn 2015 - 2019, thị xã Đông Triều đã cấp 151 GCNQSDĐ rừng cho 136 hộ gia đình, cá nhân với tổng diện tích 207,86ha. Qua kiểm tra, đoàn thanh tra phát hiện, hồ sơ công nhận quyền SDĐ rừng chỉ có thông tin về đất, chưa có hồ sơ về rừng (tài sản trên đất); không có văn bản của Hạt Kiểm lâm về ý kiến thẩm định điều kiện giao đất, giao rừng; không ghi số hiệu lô, khoảnh, tiểu khu vào GCNQSDĐ; không gửi 1 bản sao GCNQSDĐ cho Hạt Kiểm lâm để lưu trữ, quản lý theo quy định.

Đơn của hộ gia đình, cá nhân xin cấp GCNQSDĐ rừng chưa được ghi đầy đủ thông tin về rừng trồng, rừng tự nhiên, nguồn vốn đầu tư trồng rừng thuộc ngân sách hay của hộ gia đình, cá nhân; UBND xã, phường xác nhận trên đơn một số trường hợp là đất rừng sản xuất trong khi theo quy hoạch 3 loại rừng là rừng phòng hộ.

Ngoài ra, GCNQSDĐ không ghi thời hạn SDĐ đối với đất rừng sản xuất; ghi thời hạn sử dụng 50 năm đối với đất rừng phòng hộ; thời điểm để tính thời hạn bắt đầu SDĐ rừng sản xuất chưa đúng; mục đích SDĐ là đất rừng sản xuất trong khi quy hoạch 3 loại rừng tại thời điểm cấp giấy chứng nhận là rừng phòng hộ; thời gian cấp GCNQSDĐ còn kéo dài so với quy định (tiếp nhận năm 2012, 2013 nhưng đến năm 2015 mới cấp giấy chứng nhận); GCNQSDĐ chưa đúng số thửa, diện tích theo bản đồ địa chính đất lâm nghiệp.

Tại các xã, phường trên địa bàn thị xã, công tác cấp giấy chứng nhận, công nhận quyền SDĐ rừng còn chậm; có rất nhiều thửa đất rừng do các hộ gia đình, cá nhân đang quản lý, sử dụng chưa được giao, cấp GCNQSDĐ…

Phát hiện vi phạm nhưng không xử lý

Kết luận thanh tra cũng chỉ rõ, trong công tác giao đất, cho thuê đất lâm nghiệp, UBND thị xã Đông Triều chậm triển khai lập Đề án Giao rừng, thuê rừng gắn liền với giao đất, cho thuê đất giai đoạn 2019 - 2020; sau khi được UBND tỉnh phê duyệt chậm tổ chức triển khai thực hiện. Đến thời điểm thanh tra, diện tích đất rừng dự kiến giao theo đề án là 1.557,53ha; tuy nhiên, trên thực tế, chưa có bất cứ phần diện tích nào được giao…

Qua làm việc với UBND các xã, phường cho thấy, việc xác định diện tích đất rừng có sự chênh lệch giữa đề án và thực tế; chính quyền địa phương không nắm rõ về người đang SDĐ…

Trong việc chuyển nhượng đất lâm nghiệp, theo báo cáo của UBND thị xã Đông Triều, trong thời kỳ thanh tra, trên địa bàn thị xã có 13 trường hợp làm thủ tục chuyển nhượng quyền SDĐ rừng. Tuy nhiên, qua kiểm tra, Thanh tra tỉnh Quảng Ninh còn phát hiện thêm 7 trường hợp khác, nâng tổng số lên 20 trường hợp.

Đáng nói, 13 trường hợp chuyển nhượng đã được cấp GCNQSDĐ có ghi mục đích sử dụng là đất rừng sản xuất trong khi quy hoạch 3 loại rừng tại thời điểm chuyển nhượng là rừng phòng hộ, thuộc địa bàn xã Bình Khê. Trong số 13 trường hợp này, có 5 trường hợp chuyển nhượng cho các cá nhân không có hộ khẩu thường trú tại xã Bình Khê (3 trường hợp tại các xã khác thuộc thị xã, 2 trường hợp cư trú tại tỉnh khác).

Đoàn thanh tra cũng chỉ rõ, công tác kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực quản lý, SDĐ rừng trên địa bàn thị xã Đông Triều còn hạn chế; chưa chỉ đạo quyết liệt việc kiểm tra, rà soát, xử lý triệt để vi phạm; nhiều trường hợp vi phạm được phát hiện nhưng không xử lý. Việc xử lý đối với 14 trường hợp vi phạm chưa triệt để, vẫn tồn tại đến nay; UBND các xã, phường (nơi xảy ra vi phạm) thiếu kiểm tra, rà soát hoặc có kiểm tra, rà soát nhưng không xử lý hoặc tham mưu cấp có thẩm quyền xử lý...

Thanh tra tỉnh Quảng Ninh khẳng định, trách nhiệm của những tồn tại, vi phạm  trên thuộc về UBND thị xã Đông Triều; Phòng Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng Đăng ký QSDĐ và UBND các xã, phường có liên quan.

Đồng thời yêu cầu, Chủ tịch UBND thị xã Đông Triều chỉ đạo tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của các tập thể, cá nhân có liên quan để tăng cường công tác quản lý Nhà nước về đất rừng theo quy định.

Trong giai đoạn từ năm 2015 - 2019, trên địa bàn thị xã Đông Triều đã được các cơ quan thực hiện 2 cuộc thanh tra, kiểm tra liên quan đến đất rừng. Qua thanh tra, phát hiện 4 hộ dân đã xây dựng nhà kiên cố, công trình trên đất rừng, quy hoạch rừng ở các xã: Bình Khê, Nguyễn Huệ, Hồng Thái Tây nhưng chưa bị xử lý vi phạm, chưa buộc tháo dỡ các công trình vi phạm. Đặc biệt, đã để xảy ra vụ việc xây dựng công trình trái phép trên địa bàn xã An Sinh; vụ việc chặt phá rừng tại xã An Sinh đã xử lý hình sự 1 đối tượng hủy hoại rừng.