Dự án Nhà máy xử lý phế thải chăn nuôi thành phân hữu cơ tại Hải Dương. Ảnh: Báo Đại đoàn kết

Dự án Xây dựng nhà máy xử lý phế thải chăn nuôi thành phân hữu cơ tại Hải Dương do UBND tỉnh Hải Dương là chủ quản đầu tư. Chủ đầu tư là Ban Quản lý các khu công nghiệp Hải Dương.

Dự án có diện tích sử dụng đất là 13.000 m2, tại xã Cẩm Định, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương.

Năm 2004, Sở Kế hoạch và Đầu tư trình UBND tỉnh phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng với tổng khái toán vốn đầu tư là 19,1 tỷ đồng, trong đó: Thiết bị chính là 11,7 tỷ đồng áp dụng cơ chế ngân sách Nhà nước cấp phát toàn bộ vốn viện trợ cho dự án, nguồn vốn từ viện trợ ODA để đầu tư xây lắp và mua sắm lắp đặt, vận chuyển thiết bị chính về đến Cảng Hải Phòng, đào tạo, trợ giúp kỹ thuật; xây lắp, thiết bị phụ trợ và một số nội dung khác 7,3 tỷ đồng là vốn đối ứng, trong đó ngân sách Nhà nước 753 triệu đồng và Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn đầu tư hơn 6,5 tỷ đồng để xây dựng nhà xưởng, công trình phụ và dự phòng.

Mặc dù, chỉ đóng góp 1 phần nhưng theo quyết định của UBND tỉnh Hải Dương (thời điểm năm 2005) sau khi vận hành chạy thử, Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn được bàn giao để quản lý khai thác và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, trong khi đây là tài sản Nhà nước.

Thanh tra tỉnh Hải Dương kết luận, việc cho phép Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn là doanh nghiệp ngoài Nhà nước góp vốn đối ứng là thực hiện không đúng quy định. Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh là đơn vị tham mưu chính việc này.

Dấu hiệu của sự “ưu ái” đối với doanh nghiệp này là UBND tỉnh giao cho Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn vận hành, sử dụng máy móc, thiết bị là tài sản Nhà nước là thiếu căn cứ. Mặc dù, Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn sử dụng tài sản Nhà nước, nhưng không bị xác định về lợi nhuận (nếu có) để phân bổ, hoặc nghĩa vụ của doanh nghiệp hay đơn vị có liên quan đến tài sản Nhà nước.

Nghiêm trọng là, ngay khi chạy thử năm 2005, máy móc, thiết bị là tài sản Nhà nước bị hỏng nhưng không được sửa chữa không đơn vị nào chịu trách nhiệm sửa chữa. Dẫn đến, hiện nay, theo khảo sát của ngành chức năng thì dây chuyền xử lý phế thải chăn nuôi thành phân hữu cơ không khai thác, sử dụng từ năm 2005, đã cũ và lạc hậu, phần mô tơ bị cháy hỏng, gây lãng phí tài sản Nhà nước.

Trách nhiệm liên đới thuộc về Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Hải Dương do khi xây dựng báo cáo nghiên cứu khả thi cũng đề xuất đơn vị thực hiện dự án là Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn không có căn cứ.

Bên cạnh đó, dấu hiệu của sự “ưu ái” càng rõ nét khi Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Hải Dương (đơn vị được giao đất) tiếp tục để Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn sử dụng diện tích đất dự án để kinh doanh không đúng mục đích được phê duyệt.

Qua thanh tra cho thấy, công ty đã hợp tác sản xuất với Công ty Cổ phần Phân bón FITOHOOCMON sản xuất phân phức hợp hữu cơ vi sinh theo quy trình công nghệ của heo mẫu bao bì và bản quyền của Công ty Cổ phần Phân bón FITOHOOCMON, sử dụng máy móc, công nghệ do Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn trang bị. Theo báo cáo, doanh thu từ việc hợp tác sản xuất nêu trên là hơn 21,7 tỷ đồng.

Năm 2015, Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn tiếp tục báo cáo Bí thư Tỉnh uỷ, UBND tỉnh và các ngành chức năng của tỉnh là “đã và đang thực hiện đúng dự án được phê duyệt, tuy nhiên do dây chuyền thiết bị công nghệ không phù hợp, năng suất thấp dẫn đến giá thành sản xuất cao, không cạnh tranh được với các sản phẩm cùng loại trên thị trường”. Lấy lý do này, công ty đề nghị bổ sung dự án sản xuất hạt nhựa từ nguồn nhựa đã qua sử dụng tại nhà máy.

Thanh tra tỉnh xác định “nội dung báo cáo trên là không đúng thực tế”.

Điều đáng nói, ngày 19/1/2017, Sở Kế hoạch và Đầu tư có Báo cáo thẩm định số 96/BC-KHĐT-TĐĐTTN nhận định: “Sau khi tiếp nhận, công ty đã vận hành Nhà máy xử lý phế thải chăn nuôi thành phân hữu cơ tại Hải Dương theo đúng quy trình công nghệ được chuyển giao”.

Căn cứ vào đề xuất của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh, UBND tỉnh Hải Dương có Quyết định số 1107/QĐ-UBND về việc chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án Nhà máy xử lý phế thải chăn nuôi thành phân hữu cơ và sản xuất hạt nhựa của Công ty Cổ phần Việt Tiên Sơn.

Việc sản xuất hạt nhựa chỉ mang lại doanh thu cho công ty trong năm 2017. Đến năm 2021, công ty ký hợp đồng hợp tác kinh doanh với Công ty Cổ phần Nông nghiệp Làng Việt phân chia kết quả kinh doanh cố định 120 triệu đồng/tháng. Số tiền thu được là 1,5 tỷ đồng. Năm 2023, công ty tiếp tục ký hợp đồng hợp tác kinh doanh với Công ty Cổ phần Công nghệ Năng lượng và Môi trường phân chia kết quả kinh doanh cố định 120 triệu đồng/tháng. Số tiền thu được là 1,92 tỷ đồng.

Từ sau năm 2017 đến nay, công ty sử dụng toàn bộ phần diện tích đất được thuê để phục vụ việc sản xuất nguyên liệu phục vụ sản xuất hạt nhựa, trong đó có hợp tác sản xuất với 2 doanh nghiệp nêu trên.