Phó Tổng TTCP Trần Ngọc Liêm phát biểu chỉ đạo tại buổi công bố quyết định thanh tra tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Ảnh: TH

Kết luận cho thấy, công tác đào tạo trình độ thạc sỹ, tiến sỹ được cơ quan này quan tâm, chú trọng, hàng năm đào tạo trên 200 tiến sỹ, trên 1.000 thạc sỹ các ngành, chuyên ngành; góp phần cung cấp ứng nguồn nhân lực có chất lượng cho xã hội.

Công tác tuyển sinh, đào tạo, quản lý đào tạo từ năm 2017 đến nay cơ bản thực hiện theo quy định của Nhà nước.

Tuy nhiên, kết luận của TTCP cũng chỉ rõ, giai đoạn 2015-2017, công tác đào tạo trình độ thạc sỹ, tiến sỹ của Học viện Khoa học xã hội còn nhiều hạn chế, khuyết điểm về tuyển sinh, quy trình, chương trình và quản lý đào tạo như quy trình đào tạo thạc sỹ thiếu quy định chi tiết về đối tượng, điều kiện dự thi, điều kiện bảo vệ luận văn, thâm niên công tác, thiếu quy định về trình độ ngoại ngữ trước khi bảo vệ luận văn; không ban hành chương trình đạo tạo trình độ tiến sĩ.

Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sỹ thiếu quy định về kinh nghiệm quản lý và thâm niên công tác theo yêu cầu của từng ngành đào tạo. Học viện không xây dựng kế hoạch chi tiết dự kiến chi tiêu từng ngành, chuyên ngành đào tạo thạc sĩ, đào tạo tiến sĩ. Thông báo tuyển sinh trình độ tiến sĩ thiếu dự kiến chỉ tiêu tuyển sinh từng chuyên ngành đào tạo, không quy định cụ thể về thời gian làm việc chuyên môn. Thông báo tuyển sinh trình độ thạc sĩ không quy định về số năm kinh nghiệm tối thiểu, không có chỉ tiêu tuyển sinh từng chuyên ngành đào tạo thạc sỹ.

Chưa hết, chương trình đào tạo thạc sỹ thiếu nội dung về chuẩn đầu ra của từng chuyên ngành; còn trường hợp giảng viên hướng dẫn vượt số học viên cùng thời gian; học viên đăng ký ngành này nhưng được cấp bằng của ngành khác. Giảng viên không đủ điều kiện tham gia hội đồng chấm luận văn thạc sỹ. Một số hồ sơ học viên chương trình đào tạo còn thiếu sót.

Quy định về nội dung chương trình đào tạo chưa đầy đủ số học phần, không có các học phần lựa chọn ở trình độ tiến sỹ; chương trình đào tạo chưa thể hiện đủ số tín chỉ với người có bằng thạc sỹ và đối với người có bằng đại học…

Theo TTCP, các khuyết điểm, sai phạm của giai đoạn trước đã cơ bản được học viện khắc phục. Tuy nhiên, vẫn còn một số khuyết điểm như số nghiên cứu sinh quá hạn thời gian đào tạo còn nhiều; một số hồ sơ xét tuyển trình độ tiến sỹ không cho điểm phần đánh giá hồ sơ; hồ sơ học viên không có lý lịch khoa học của người hướng dẫn; có học viên không có phiếu đăng ký xét tuyển, bản sao các bài báo khoa học đã công bố; có nghiên cứu sinh đề xuất đề tài nghiên cứu không nằm trong danh mục nghiên cứu. Sổ cấp phát văn bằng còn tẩy xóa, sửa chữa, thiếu thông tin về nghiên cứu sinh.

Trong quản lý khoa học (QLKH), Viện Hàn lâm ban hành các quy chế QLKH nhưng nội dung còn nhiều bất cập, không hợp lý dẫn đến các đơn vị cấp dưới không tiếp thu kịp thời, khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ.

Quy trình thực hiện nhiều đề tài không đúng quy định của Luật Khoa học và Công nghệ, Quy chế QLKH. Trong đó, có 7 nhiệm vụ thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị và Viện Hàn lâm nhưng được phê duyệt dưới dạng đề tài cấp cơ sở, cấp Bộ và bố trí kinh phí để thực hiện không hợp lý.

3 đề tài, nhiệm vụ không có đóng góp về khoa học cho xã hội; 37 đề tài, nhiệm vụ cấp bộ do Văn phòng chủ trì chưa được tổ chức nghiệm thu cấp cơ sở trước khi nghiệm thu cấp bộ; 18 đề tài, nhiệm vụ cấp Bộ nhưng không nghiệm thu cấp bộ; 29 đề tài, nhiệm vụ trùng thời gian.

Bên cạnh đó, 30 hội đồng nghiệm thu đề tài khoa học cấp bộ không đúng thành phần; 55 đề tài, nhiệm vụ khoa học cấp bộ được giao cho cá nhân ngoài đơn vị chủ trì; 67 hội đồng nghiệm thu nhiệm vụ khoa học cấp cơ sở nhiệm vụ vụ khoa học cấp bộ của đơn vị, căn cứ vào các quy chế quản lý khoa học do Viện Hàn lâm ban hành đã hết hiệu lực; 191 hội đồng nghiệm thu nhiệm vụ khoa học cấp cơ sở không đúng thành phần; 75 đề tài, nhiệm vụ nghiệm thu chậm tiến độ...

3 đơn vị (Viện Nghiên cứu Châu Âu, Viện Ngôn ngữ học và Viện Sử học) tổ chức hội đồng nghiệm thu nhiều đề tài khoa học cấp cơ sở trong cùng một ngày dẫn đến chất lượng công tác nghiệm thu không đảm bảo.

TTCP cũng chỉ ra các đề tài có sản phẩm cụ thể nhưng hoạt động chưa hiệu quả gồm 4 đề tài của Trung tâm Ứng dụng Công nghệ Thông tin; Bảo tàng chưa xử lý dứt điểm 5.371 USD còn dư của Dự án “Tác động của tivi đối với sự thay đổi gia đình người Thái ở Việt Nam”.

Nhiều đề tài, nhiệm vụ cấp cơ sở, chủ nhiệm đề tài sử dụng lại một phần, có đề tài sử dụng lại nhiều nội dung của đề tài, nhiệm vụ đã được nghiên cứu trước (cùng chủ nhiệm) không đúng Quy chế QLKH, xảy ra ở phần lớn các đơn vị được thanh tra (Viện Xã hội học, Viện Nghiên cứu Châu Âu, Viện Nghiên cứu Con người, Viện Sử học, Viện Văn học, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ, Viện Ngôn ngữ và Viện Triết học).

“Giai đoạn 2015 - 2019, Viện Hàn lâm tổ chức thực hiện nhiều đề tài, nhiệm vụ khoa học nhưng việc chấp hành các quy chế, quy định không đầy đủ. Quy trình thực hiện nhiều đề tài, nhiệm vụ không đúng quy định dẫn đến chất lượng nhiều đề tài, nhiệm vụ không bảo đảm”, TTCP nêu rõ.

Trách nhiệm trong công tác đào tạo trình độ thạc sỹ, tiến sỹ theo TTCP thuộc lãnh đạo Viện Hàn lâm phụ trách công tác đào tạo và Học viện Khoa học xã hội thời kỳ 2015 - 2019. Trách nhiệm trong QLKH thuộc lãnh đạo Viện Hàn lâm phụ trách lĩnh vực nghiên cứu khoa học, Ban QLKH và các đơn vị trực thuộc thời kỳ 2015 - 2019.

Tổng TTCP đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của tập thể lãnh đạo Viện Hàn lâm qua các thời kỳ trong giai đoạn 2015 - 2019 được Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái có ý kiến chỉ đạo tại Văn bản số 1112/VPCP-V.I ngày 15/4/2022 của Văn phòng Chính phủ.

Yêu cầu Học viện Khoa học xã hội bổ sung đầy đủ quy trình đào tạo; kiểm tra, làm rõ những trường hợp tẩy xoá, sửa chữa trên sổ cấp phát văn bằng, xử lý theo quy định nếu có sai phạm.