(Thanh tra) - Kết luận thanh tra số 371/KL-TTCP ngày 14/10/2025 của Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra nhiều vi phạm của các cá nhân, tập thể trong việc triển khai Dự án tuyến đường bộ ven biển đoạn Hoằng Hóa - Sầm Sơn và đoạn Quảng Xương - Tĩnh Gia của UBND tỉnh Thanh Hóa. Qua đó, Tổng Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị một số nội dung để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện dự án.
Dự án xây dựng tuyến đường bộ ven biển đoạn Hoằng Hóa - Sầm Sơn và đoạn Quảng Xương - Tĩnh Gia tỉnh Thanh Hóa (Dự án) là dự án nhóm A thực hiện theo hình thức Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa quyết định đầu tư, với tổng mức đầu tư là 3.372.661 triệu đồng.
Nhiều sai phạm trong đề xuất, phê duyệt và triển khai dự án
Dự án đầu tư xây dựng mới 2 đoạn tuyến với tổng chiều dài 29,9 km, cụ thể, đoạn tuyến 1 (Hoằng Hóa - sầm Sơn) dài 12 km; đoạn tuyến 2 (Quảng Xương - Tĩnh Gia) dài 17,9 km. Thời gian xây dựng dự án đến hết năm 2024; thời gian dự kiến thu phí sử dụng dịch vụ đường bộ để hoàn vốn dự án đến năm 2046.
Việc đề xuất đầu tư dự án nhằm từng bước hoàn thành tuyến đường bộ ven biển, hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông trong khu vực; hình thành trục đường giao thông chính ven biển để tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội; củng cố an ninh quốc phòng, tạo điều kiện, thuận lợi trong xử lý các tình huống ứng phó biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện dự án đã có một số thiếu sót, vi phạm, dẫn đến việc UBND tỉnh đang xem xét chấm dứt hợp đồng trước thời hạn với nhà đầu tư.
Theo nhận định của đoàn thanh tra, nguyên nhân của việc dự án bị chậm tiến độ là do nhà đầu tư không huy động đủ vốn và không bố trí đủ nhân sự để thực hiện dự án; điều chỉnh các nội dung trong thiết kế cơ sở thực hiện trong thời gian dài; quy định pháp luật thực hiện dự án theo phương thức đối tác công tư có sự thay đổi.
Qua kiểm tra, xác minh việc đề xuất, chấp thuận chủ trương đầu tư, đoàn thanh tra nhận thấy, trong quá trình thực hiện, Sở Giao thông vận tải tỉnh (cũ) có Văn bản số 2853/SGTVT-KHTC ngày 21/8/2017 đề xuất và được UBND tỉnh đồng ý chia nhiệm vụ lập báo cáo đánh giá tác động môi trường thành 3 báo cáo tương ứng 3 tiểu dự án với các gói thầu có giá trị dưới 500 triệu đồng (tiểu dự án 1 là 405 triệu đồng; tiểu dự án 2 là 359 triệu đồng và tiểu dự án 3 là 364 triệu đồng). Trong đó, tiểu dự án 2 và 3 tương ứng với 2 gói thầu trong dự án; tiểu dự án 1 tương ứng với gói thầu trong Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường ven biển đoạn Nga Sơn-Hoằng Hóa, chỉ định nhà thầu là Trung tâm Công nghệ môi trường thực hiện 3 gói thầu trong cùng 1 thời điểm là vi phạm khoản 3 Điều 33 Luật Đấu thầu năm 2013.
Trách nhiệm để xảy ra thiếu sót, vi phạm này thuộc về UBND tỉnh Thanh Hóa, Sở Giao thông vận tải (cũ) và các tổ chức, cá nhân có liên quan.
Kiểm tra việc lập báo cáo, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư, tổng mức đầu tư, thiết kế, dự toán xây dựng công trình (bao gồm cả điều chỉnh), cho thấy, Quyết định số 5351/QĐ-UBND ngày 16/12/2020 không có các nội dung: Tổ chức tư vấn lập dự án, chủ nhiệm lập dự án, dự kiến bố trí kế hoạch vốn theo thời gian thực hiện dự án là vi phạm quy định tại Mẫu số 04 ban hành kèm theo Thông tư số 18/2016/TT-BXD ngày 30/6/2016 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng.
Báo cáo nghiên cứu khả thi không phân tích rõ lợi thế về khả năng thu hút nguồn vốn, công nghệ, kinh nghiệm quản lý của khu vực tư nhân; kết quả khảo sát thực tiễn về khả năng triển khai dự án của khu vực tư nhân, không trình bày đầy đủ những hạn chế của việc đầu tư dự án theo hình thức PPP so với các hình thức khác là vi phạm quy định tại Điều 7 Thông tư số 19/2019/TT-BGTVT ngày 23/5/2019 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải; phân tích, đánh giá không đầy đủ các rủi ro của dự án để đề xuất giải pháp cho phù hợp (đánh giá không đầy đủ rủi ro về tài chính; không đánh giá rủi ro về kết thúc hợp đồng) là vi phạm quy định tại điểm 1 khoản 1 Điều 29 Nghị định số 63/2018/NĐ-CP ngày 04/5/2018 của Chính phủ, Điều 18 Thông tư số 19/2019/TT-BGTVT.
Việc tính toán khối lượng trong chi phí xây dựng cũng vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 134 Luật Xây dựng năm 2014, khi khối lượng trong hồ sơ tính tổng mức đầu tư sai lệch với khối lượng hồ sơ dự án được duyệt. Chênh lệch khối lượng dẫn tới chi phí xây dựng trong tổng mức đầu tư được phê duyệt theo Quyết định số 5351/QĐ-UBND tăng lên khoảng 102 tỷ đồng (tính theo đơn giá năm 2020).
Việc lập dự toán đối với các khoản tạm tính như hạng mục Trạm thu phí (40,981 tỷ đồng); hạng mục nhà điều hành (4 tỷ đồng); chi phí hoàn trả đường ngoại tuyến (119 tỷ đồng) áp dụng một số nội dung theo dự án tương tự nhưng không có hồ sơ chứng minh nội dung chi phí tương tự làm cơ sở áp dụng, không có hồ sơ xác định chi phí tạm tính… là vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 5 Thông tư số 09/2019/TT-BXD ngày 26/12/2019 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng.
Trách nhiệm để xảy ra những thiếu sót, vi phạm này thuộc về UBND tỉnh, Sở Giao thông vận tải (cũ), Ban Quản lý dự án giao thông III Thanh Hóa và các tổ chức, cá nhân có liên quan, kết luận thanh tra nêu.
Kiến nghị xử lý nghiêm, khắc phục thất thoát và hướng dẫn chấm dứt hợp đồng BOT
Từ những kết quả thanh tra, kết luận nêu trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính xây dựng, ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013 về phương pháp, căn cứ tính giá trị thiệt hại của hành vi gây lãng phí để có cơ sở làm rõ, xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan; sửa đổi, quy định chi tiết việc góp vốn chủ sở hữu vào doanh nghiệp dự án trong Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư theo hướng có cơ chế giám sát việc góp và sử dụng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp dự án, bổ sung quy định báo cáo tài chính của doanh nghiệp dự án phải được kiểm toán độc lập định kỳ để đảm bảo năng lực tài chính của doanh nghiệp dự án.
Rà soát quy trình báo cáo và cấp vốn cho các dự án đầu tư có sử dụng ngân sách Nhà nước không để xảy ra tình trạng vốn được bố trí nhưng sử dụng không hiệu quả.
Tiếp tục hướng dẫn UBND tỉnh Thanh Hóa thực hiện chấm dứt Hợp đồng BOT theo đúng quy định của pháp luật.
Tổng Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo, thực hiện nghiêm, đầy đủ các nội dung của kết luận thanh tra và các phụ lục kèm theo kết luận thanh tra; chấn chỉnh, khắc phục, xử lý nghiêm các tồn tại, hạn chế, vi phạm, khuyết điểm theo đúng quy định của pháp luật. Trong quá trình thực hiện Kết luận thanh tra, trường hợp phát hiện gây thất thoát tài sản Nhà nước, có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển hồ sơ, thông tin đến cơ quan Công an xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Trong đó, cần lưu ý rà soát, báo cáo cấp có thẩm quyền việc khắc phục vi phạm trong lập tổng mức đầu tư đảm bảo chính xác và đúng quy định của pháp luật để tránh thất thoát, lãng phí vốn ngân sách Nhà nước đầu tư cho dự án.
Chỉ đạo Ban Quản lý dự án khu vực Quảng Xương, Nghi Sơn thu hồi, nộp ngân sách Nhà nước đối với khoản chi không đúng, chi vượt định mức.
Trên cơ sở các vi phạm của nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án, UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chức năng đối chiếu các quy định của pháp luật và quy định trong Hợp đồng BOT tham mưu UBND tỉnh có biện pháp xử lý dự án phù hợp.
Bài 2: Nhiều sai phạm trong lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án, bố trí vốn và giải phóng mặt bằng
