Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kết luận thanh tra Dự án đầu tư xây dựng mới cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai và Dự án đầu tư xây dựng mới cơ sở 2 Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Thời kỳ thanh tra trong 10 năm (2014-2024).

Theo kết luận thanh tra, những sai phạm trong quá trình triển khai 2 dự án bệnh viện có tính hệ thống, vi phạm sau có nguyên nhân từ vi phạm trước. Có yếu tố chủ quan xảy ra ở hầu hết các khâu.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Y tế tổ chức kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật với Bộ trưởng, Thứ trưởng được phân công phụ trách 2 dự án theo từng thời kỳ liên quan đến các vi phạm, sai phạm, báo cáo Thủ tướng.

Riêng dự án cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai còn thực hiện được 1 gói thầu mua sắm thiết bị y tế, nhưng có dấu hiệu vi phạm hành vi bị cấm trong đấu thầu

Trở lại kết luận thanh tra để thấy trách nhiệm của Bộ trưởng, Thứ trưởng được phân công phụ trách 2 dự án bệnh viện. Sau giai đoạn chuẩn bị đầu tư có những vi phạm nghiêm trọng trong lựa chọn nhà thầu tư vấn nước ngoài, đến giai đoạn thực hiện đầu tư (từ 2014 đến tháng 1/2021 - nhà thầu dừng thi công) tiếp tục có nhiều vi phạm nguy cơ gây thiệt hại ngân sách, gây lãng phí với số tiền lớn.

Ở giai đoạn này, 2 dự án Bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức cơ sở 2 triển khai 10 gói thầu xây lắp chính theo dạng hỗn hợp (mỗi dự án 5 gói thầu) với tổng giá trị hợp đồng đã ký 5.725,7 tỷ đồng. Trong đó, 2 gói thầu XDBM-01, XDVĐ-01 có giá trị lớn nhất 4.389,9 tỷ đồng, (chiếm 76,6% giá trị hợp đồng của 10 gói thầu).

“Đụng” khâu nào cũng nhiều vi phạm

Kết luận thanh tra cho thấy, có nhiều vi phạm quy định của pháp luật về đấu thầu, xây dựng xảy ra trong tất cả khâu từ lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ mời thầu, thương thảo ký kết, thực hiện hợp đồng ở 2 gói thầu XDBM-01 và XDVĐ-01.

Thời điểm trình, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu (trong đó có giá gói thầu) chưa có thiết kế kỹ thuật - dự toán, thiết kế bản vẽ thi công.

Việc tính toán giá trị của 2 gói thầu trên chỉ căn cứ vào tổng mức đầu tư được phê duyệt dựa trên thiết kế cơ sở, nhưng tổng chức đầu tư này chưa chính xác. Trình và phê duyệt “giá gói thầu ước tính” chưa được tính đúng, tính đủ toàn bộ chi phí để thực hiện gói thầu.

Hồ sơ mời thầu của 2 gói thầu XDBM-01, XDVĐ-01 đều do Công ty SHT lập, được Tổ thẩm định của Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm thẩm định và Giám đốc ban này quyết định phê duyệt vào tháng 1/2015.

Thế nhưng, hồ sơ mời đầu không có bảng khối lượng mời thầu, không có đủ căn cứ để lập, phê duyệt do không có thiết kế kỹ thuật - dự toán, không có khối lượng chi tiết; không có đơn giá chi tiết…

“Như vậy, hồ sơ mời thầu không đủ điều kiện phát hành nhưng Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm vẫn phê duyệt để phát hành là trái quy định tại khoản 1 Điều 7 Luật Đấu thầu năm 2013”, Thanh tra Chính phủ kết luận.

Sau khi thực hiện các bước của quy trình đấu thầu, Liên danh Nhà thầu Tổng Công ty 36 - Tổng Công ty 319 - Tổng Công ty Thành An được đề nghị trúng thầu gói thầu XDBM 01. Liên danh Nhà thầu Tổng Công ty xây dựng Hà Nội - CTCP và Công ty CP Hồng Hà Việt Nam được đề nghị trúng thầu gói thầu XDVĐ-01. 

Ngày 24/2/2015, Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm và các Liên danh Nhà thầu ký hết hợp đồng. Nhưng, nội dung hợp đồng ký kết có nhiều vi phạm quy định pháp luật về đấu thầu, xây dựng như: không quy định nội dung ngày giao công trường (mặt bằng thi công); không quy định ngày khởi công, ngày hoàn thành…

Đoàn thanh tra 2 dự án Bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức cơ sở 2 đã kiểm tra, đánh giá gần 3.000 đầu mục tài liệu, đối chiếu với hàng nghìn quy định cũ, mới khác nhau. Ảnh: H.G

Hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh nhưng không quy định nguyên tắc, thời gian tính điều chỉnh, trình tự, phạm vi, phương pháp và căn cứ điều chỉnh giá hợp đồng, cơ sở dữ liệu đầu vào để tính điều chỉnh (khối lượng chi tiết gốc, đơn giá chi tiết gốc).

Vi phạm trên dẫn đến không xác định được khối lượng phát sinh, nhiều hạng mục đã thi công hoàn thiện nhưng không ký được phụ lục hợp đồng làm cơ sở thanh toán cho nhà thầu, không điều chỉnh được giá hợp đồng.

Dự toán thiết kế bản vẽ thi công điều chỉnh đã vượt giá gói thầu nhưng Bộ Y tế cũng không thể phê duyệt điều chỉnh được giá gói thầu do không có căn cứ pháp lý.

“Đây là nguyên nhân chính dẫn đến 2 dự án dừng thi công, không thể triển khai từ tháng 1/2021 đến nay, gây lãng phí với số tiền lớn”, Thanh tra Chính phủ nhận định.

Hợp đồng ký mới 8 ngày đã điều chỉnh trái quy định

Vấn đề đáng nói nữa, chỉ sau 8 ngày, 2 Liên danh Nhà thầu của 2 dự án đều có văn bản đề nghị điều chỉnh thiết kế cơ sở. 

Theo Thanh tra Chính phủ, thời điểm đề nghị thay đổi phương án từ cọc khoan nhồi sang ép cọc của chủ đầu tư chưa lập thiết kế kỹ thuật, chưa thi công xây dựng. Thời điểm đề nghị điều chỉnh vị trí, bổ sung một số khoa, phòng của 2 bệnh viện vào tháng 5/2015 công trình cũng chưa thi công xây dựng. 

Đối chiếu Luật Xây dựng năm 2014, kết luận thanh tra nêu rõ “thiết kế cơ sở của 2 dự án không thuộc trường hợp được điều chỉnh”. Tuy nhiên, Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm vẫn trình và được Bộ trưởng Bộ Y tế khi đó phê duyệt điều chỉnh thiết kế cơ sở là trái quy định của Luật Xây dựng năm 2014.

Thực tế, thời gian thi công ép cọc tăng so với thời gian nhà thầu cam kết khi điều chỉnh phương án móng cọc, tăng so với thời gian thi công cọc khoan nhồi được phê duyệt ban đầu.

Cụ thể, thời gian thi công ép cọc Dự án cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai là 164 ngày, tăng 104 ngày so với thời gian nhà thầu cam kết khi điều chỉnh phương án móng cọc (60 ngày), tăng 74 ngày so với thời gian thi công cọc khoan nhồi được phê duyệt ban đầu (90 ngày.)

Dự án cơ sở 2 Bệnh viện Việt Đức có thời gian thi công ép cọc là 166 ngày, tăng 106 ngày so với thời gian nhà thầu cam kết khi điều chỉnh phương án móng cọc (60 ngày), tăng 76 ngày so với thời gian thi công cọc khoan nhồi được phê duyệt ban đầu (90 ngày).

2 dự án được khởi công khi chưa đủ điều kiện để thi công (chưa có thiết kế bản vẽ thi công), vi phạm điều cấm của Luật Xây dựng năm 2014

Thanh tra Chính phủ xác định, chính việc thực hiện thi công kéo dài thời gian, chi phí tăng so với phương án móng cọc khoan nhồi được phê duyệt ban đầu khi chưa điều chỉnh thiết kế cơ sở (theo hợp đồng đã ký), gây lãng phí, có dấu hiệu thiệt hại với số tiền tạm tính khoảng hơn 20,7 tỷ đồng.

Trách nhiệm với những sai phạm trên thuộc về Bộ trưởng Bộ Y tế, Giám đốc Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm, Liên danh nhà thầu thực hiện gói thầu XDBM-01 và XDVĐ-01, Cục Quản lý hoạt động xây dựng và các đơn vị, cá nhân trực tiếp liên quan thời kỳ đó, theo kết luận thanh tra.

Việc thực hiện thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, điều chỉnh thiết kế, thẩm tra, thẩm định thiết kế đều chậm, phải điều chỉnh nhiều lần.

2 dự án được khởi công khi chưa đủ điều kiện để thi công (chưa có thiết kế bản vẽ thi công), vi phạm điều cấm của Luật Xây dựng năm 2014. Thi công các hạng mục cũng chậm so với tiến độ đã ký kết ban đầu trong hợp đồng, làm chậm tiến độ thực hiện dự án, gây lãng phí.

Thanh tra Chính phủ đã chuyển thông tin đến Bộ Công an để xem xét điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật với các nội dung có nhiều vi phạm pháp luật về đấu thầu, xây dựng và các pháp luật có liên quan, tập trung vào các nhóm chính: Lập, phê duyệt dự án đầu tư thiếu nội dung, một số nội dung còn hạn chế dẫn đến phải thay đổi, điều chỉnh ngay sau khi ký hết hợp đồng; việc điều chỉnh thiết kế cơ sở không thuộc trường hợp được thực hiện; các vi phạm trong thực hiện 2 gói thầu XDBM-01 và XDVĐ-01.