(Thanh tra) - Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, ngành Thanh tra không chỉ làm tốt vai trò “gác cổng” trong quản lý Nhà nước, mà còn ngày càng khẳng định vị thế trong việc kiểm tra, giám sát thực thi các điều ước, cam kết quốc tế, theo Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Nguyễn Mạnh Hà.
Đây là yếu tố quan trọng góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền, tăng cường minh bạch và củng cố uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Nguyễn Mạnh Hà cho biết, Việt Nam là thành viên của Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng (UNCAC) từ năm 2009. Ngay từ khi tham gia, Thanh tra Chính phủ, với vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện UNCAC đã chủ động phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan để nội luật hóa, triển khai và giám sát thực thi công ước một cách thực chất.
Là cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng (UNCAC), Thanh tra Chính phủ hiện đang theo dõi, giám sát việc thực thi nhiều điều khoản trọng yếu của Công ước, đặc biệt ở các nhóm nội dung về phòng ngừa tham nhũng (Điều 5, 7, 8, 9, 10, 13) và thu hồi tài sản tham nhũng (Điều 51 - 59).
Đây là những quy định then chốt liên quan đến xây dựng chính sách phòng ngừa, minh bạch trong tuyển dụng, quản lý tài chính công, công khai thông tin và thúc đẩy sự tham gia của xã hội vào công tác phòng, chống tham nhũng.
Những năm gần đây, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Kế hoạch công bố Báo cáo quốc gia thực thi UNCAC, tổ chức đánh giá định kỳ và tham gia đầy đủ các chu trình đánh giá quốc tế.
Việt Nam cũng được cộng đồng quốc tế ghi nhận là một trong những quốc gia thực hiện tốt cơ chế đánh giá của UNCAC, đặc biệt trong lĩnh vực phòng ngừa tham nhũng và thu hồi tài sản.
Song song với UNCAC, ngành Thanh tra còn tích cực tham gia thực hiện các cam kết song phương và đa phương trong khuôn khổ ASEAN, APEC, cũng như các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (CPTPP, EVFTA…).
Việc giám sát thực thi các chuẩn mực quốc tế về minh bạch, quản trị công và liêm chính đang góp phần giúp Việt Nam cải thiện chỉ số quản trị quốc gia và môi trường đầu tư.
Đặc biệt, trong lĩnh vực phòng, chống tham nhũng, ngành Thanh tra đã phối hợp với các cơ quan trong nước và quốc tế tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề, như “Hợp tác quốc tế trong thu hồi tài sản tham nhũng theo UNCAC”, qua đó trao đổi kinh nghiệm, nâng cao năng lực thực thi và hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát phù hợp với thông lệ quốc tế.
Không chỉ dừng ở hợp tác kỹ thuật, Thanh tra Chính phủ còn ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác quốc tế với các cơ quan giám sát hành chính của nhiều quốc gia như Ai Cập, Hàn Quốc, Hungary, giúp mở rộng mạng lưới hợp tác, chia sẻ thông tin, phục vụ hiệu quả công tác kiểm tra và điều tra hành chính xuyên biên giới.
Những hoạt động này cho thấy ngành Thanh tra không chỉ thực thi mà còn đồng hành cùng quá trình hội nhập quốc tế, đảm bảo rằng các cam kết quốc tế không chỉ tồn tại trên văn bản, mà được hiện thực hóa bằng hành động cụ thể, có giám sát, đánh giá và chế tài rõ ràng.
Thực tế triển khai cho thấy, việc giám sát thực thi các cam kết quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực chống tham nhũng, vẫn còn gặp một số khó khăn và thách thức.
Trước thực tế đó, Thanh tra Chính phủ đã xác định rõ các giải pháp chiến lược tăng cường công khai, minh bạch và giải trình trong mọi hoạt động thanh tra có yếu tố quốc tế; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong giám sát thực thi cam kết, xây dựng cơ sở dữ liệu kết nối liên thông giữa các cơ quan trong nước và quốc tế; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chuyên sâu, am hiểu pháp luật quốc tế, có khả năng đàm phán, xử lý tình huống liên quốc gia; thúc đẩy hợp tác quốc tế song phương và đa phương trong lĩnh vực thanh tra, đặc biệt về tương trợ tư pháp, thu hồi tài sản và phòng chống rửa tiền.
Một hướng đi quan trọng khác là gắn giám sát việc thực thi cam kết quốc tế với thanh tra trách nhiệm người đứng đầu, qua đó bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ quốc tế gắn liền với trách nhiệm cụ thể của từng cơ quan, đơn vị. Khi kỷ cương và trách nhiệm được đề cao, tính tuân thủ sẽ được bảo đảm, hạn chế tình trạng “ký cam kết xong để đó”.
Song song, ngành Thanh tra cũng tăng cường vai trò giám sát xã hội, khuyến khích báo chí, tổ chức nghề nghiệp và người dân tham gia theo dõi việc thực thi các điều ước quốc tế có liên quan đến liêm chính, minh bạch, phòng ngừa tham nhũng.
Đây là một kênh phản biện hữu hiệu, giúp hoạt động kiểm tra giám sát khách quan, công khai và phù hợp với chuẩn mực quốc tế.
Nhìn tổng thể, vai trò của ngành Thanh tra trong kiểm tra, giám sát thực thi các cam kết quốc tế không chỉ dừng ở khía cạnh pháp lý, mà còn mang ý nghĩa đối ngoại, chính trị sâu sắc.
Một hệ thống thanh tra minh bạch, chuyên nghiệp và hiệu quả sẽ là tấm gương phản chiếu năng lực quản trị quốc gia, đồng thời góp phần củng cố lòng tin của cộng đồng quốc tế vào quyết tâm của Việt Nam trong xây dựng Chính phủ liêm chính, hành động và phát triển bền vững.
Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Nguyễn Mạnh Hà cho rằng, trong giai đoạn hội nhập toàn diện hiện nay, ngành Thanh tra đang đảm nhiệm vai trò “cầu nối” giữa các chuẩn mực quản trị quốc tế và thực tiễn Việt Nam.
Việc đẩy mạnh kiểm tra, giám sát thực thi các cam kết quốc tế không chỉ góp phần bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, mà còn khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc xây dựng một nền quản trị liêm chính, minh bạch và đáng tin cậy trên trường quốc tế, ông Hà nhấn mạnh.
