Nguyên Phó Tổng Thanh tra,Tiến sỹ Lê Tiến Hào phát biểu kết luận. Ảnh: TH

Đấu tranh chống tham nhũng là cuộc đấu tranh đầy khó khăn và thách thức đối với mọi quốc gia trên thế giới. Nhiều biện pháp đấu tranh phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng đã được tổng kết từ thực tiễn, nghiên cứu, áp dụng. Tại Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp phòng, chống tham nhũng như từng bước xóa bỏ cơ chế bao cấp, độc quyền, tăng cường công khai, minh bạch và tiếp cận thông tin và bước đầu đã có những quy định về trách nhiệm giải trình. Tuy nhiên, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng khi quy định về vấn đề này đã thu hẹp phạm vi các trường hợp thực hiện trách nhiệm giải trình.

Thực tiễn đặt ra những đòi hỏi cấp thiết cho việc nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận về trách nhiệm giải trình, đánh giá vai trò, ý nghĩa của trách nhiệm giải trình với tính cách là một trong những biện pháp phòng ngừa tham nhũng. Vì vậy, việc nghiên cứu Đề tài “ Thực hiện trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ nhằm phòng ngừa tham nhũng ở Việt Nam hiện nay” là hết sức cần thiết.

Đề tài gồm 3 chương, Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ nhằm phòng ngừa tham nhũng; Chương 2: Thực trạng thực hiện trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ nhằm phòng ngừa tham nhũng; Chương 3: Một số định hướng, giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ nhằm phòng ngừa tham nhũng.

Tiến sỹ Nguyễn Quốc Hiệp trình bày đề tài. Ảnh: TH

Theo Đề tài, trách nhiệm giải trình là việc cơ quan Nhà nước, cá nhân có thẩm quyền trong cơ quan Nhà nước chủ động hoặc theo yêu cầu thực hiện cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời về quyền, nghĩa vụ, về quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao và trách nhiệm của mình đối với kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ đó trước người dân, xã hội và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. 

Trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ được hiểu là việc cơ quan hành chính Nhà nước và cán bộ, công chức, người có thẩm quyền làm việc trong cơ quan hành chính Nhà nước chủ động hoặc theo yêu cầu thực hiện cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời về quyền, nghĩa vụ, về quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao và trách nhiệm của mình đối với kết quả thực hiên chức trách, nhiệm vụ đó trước người dân, xã hội và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Với quan điểm đó, trách nhiệm giải trình được phân thành 3 loại: Trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính Nhà nước trước cơ quan quyền lực; trách nhiệm giải trình trong nội bộ cơ quan hành chính và trách nhiệm giải trình của cơ quan hành chính với người dân.

Trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ là một biện pháp để kiểm soát quyền lực Nhà nước nhằm phòng ngừa tham nhũng; đây cũng là một trong bốn trụ cột của một nền quản trị tốt không có tham nhũng, thúc đẩy hỗ trợ sự minh bạch là yếu tố then chốt trong phòng ngừa tham nhũng.

Đề tài cũng đưa ra được những yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ; những điều kiện đảm bảo cho việc thực hiện trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ nhằm phòng ngừa tham nhũng.

Toàn cảnh buổi nghiệm thu Đề tài. Ảnh: TH

Ngoài ra, đề tài đưa ra định hướng nâng cao hiệu quả thực hiện trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ nhằm phòng ngừa tham nhũng tại Việt Nam. Theo đó, tăng cường trách nhiệm giải trình phù hợp với tiến trình cải cách nền hành chính Nhà nước; nâng cao trách nhiệm giải trình  với bước đi phù hợp, gắn liền với tăng cường hiệu quả thực thi công vụ và không làm xáo trộn hoạt động bình thường của bộ máy Nhà nước; phát huy vai trò của các tổ chức chính trị, xã hội và truyền thông trong việc tăng cường trách nhiệm giải trình của cơ quan Nhà nước; tăng cường dân chủ và sự tham gia của người dân.

Một trong những giải pháp tăng cường trách nhiệm giải trình trong thực thi công vụ là nâng cao nhận thức về trách nhiệm giải trình và vai trò của việc thực hiện trách nhiệm giải trình; hoàn thiện quy định của pháp luật về trách nhiệm giải trình nhằm nâng cao hiệu quả thực thi công vụ và phòng, chống tham nhũng; nâng cao hiệu quả thực hiện trách nhiệm giải trình của cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao….

Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu, Tiến sỹ Lê Tiến Hào đánh giá cao công trình nghiên cứu, những nỗ lực của Chủ nhiệm đề tài trước một đề tài có độ khó và phức tạp như vậy. 

Đề tài đã cơ bản đạt được các mục tiêu đề ra, thể hiện được sự đầu tư, nghiên cứu một cách khoa học, đảm bảo cả về mặt tiến độ nghiên cứu. Đề tài đưa ra các giải pháp, định hướng có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, trách nhiệm giải trình góp phần phòng chống tham nhũng, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các văn bản pháp luật.
 
Chủ tịch Hội đồng đề nghị Ban Chủ nhiệm Đề tài tiếp thu các ý kiến phản biện để hoàn thiện hơn nữa về nội dung. 

Với những kết quả đạt được, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu khoa học nhất trí thông qua và đánh giá Đề tài xếp loại Xuất sắc.

Thái Hải