(Thanh tra) - Theo ông Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, khi tổ chức lại chính quyền chỉ còn hai cấp hành chính, các nhiệm vụ vốn do cấp huyện đảm nhiệm có nguy cơ bị bỏ sót nếu không có quy định pháp luật thay thế kịp thời. Nghị định số 141/2025/NĐ-CP (Nghị định số 141) về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ đã kịp thời lấp đầy khoảng trống pháp lý với các giải pháp cụ thể.
+ Xin ông cho biết sự cần thiết của việc ban hành Nghị định quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ (Nghị định số 141)?
- Ông Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ: Việc ban hành Nghị định này là rất cần thiết và cấp bách, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn khi tổ chức lại chính quyền địa phương chỉ còn hai cấp hành chính: cấp tỉnh và cấp xã.
Trước đây, nhiều nhiệm vụ trong các lĩnh vực tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng do cấp huyện thực hiện. Khi cấp huyện không còn, nếu không có văn bản pháp lý kịp thời để phân định lại thẩm quyền, sẽ dễ xảy ra tình trạng chồng chéo, bỏ sót trách nhiệm hoặc gián đoạn trong thực hiện nhiệm vụ, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân và hiệu quả quản lý Nhà nước.
Chính vì vậy, Nghị định số 141 được ban hành để phân định rõ ràng nhiệm vụ, quyền hạn của cấp tỉnh và cấp xã trong từng lĩnh vực cụ thể do Thanh tra Chính phủ quản lý, qua đó bảo đảm tính liên tục, thống nhất, thông suốt trong thực hiện pháp luật; đồng thời khắc phục khoảng trống pháp lý phát sinh do thay đổi mô hình tổ chức bộ máy.
+ Thưa ông, ông có thể cho biết những nội dung đáng chú ý của Nghị định số 141 vừa được Chính phủ ban hành?
- Ông Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ: Nghị định số 141 là văn bản quy định rõ thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước thuộc phạm vi của Thanh tra Chính phủ, với một số nội dung đáng chú ý sau:
Nghị định số 141 là minh chứng rõ nét cho tinh thần “chủ động, quyết liệt, kịp thời, hiệu quả” của Thanh tra Chính phủ trong xây dựng pháp luật.
Thứ nhất, Nghị định xác định rõ phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc phân định thẩm quyền được xác lập rất chặt chẽ, bảo đảm phù hợp với Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, không để xảy ra gián đoạn, chồng chéo hay bỏ sót nhiệm vụ. Đặc biệt, không tạo khoảng trống pháp lý sau khi không còn chính quyền cấp huyện trong các lĩnh vực: tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.
Thứ hai, Nghị định quy định cụ thể thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp xã và cấp tỉnh. Ví dụ, cấp xã có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu, tố cáo đối với cán bộ, công chức thuộc thẩm quyền quản lý; trong khi cấp tỉnh xử lý các vụ việc phức tạp hoặc giải quyết khiếu nại lần hai.
Thứ ba, Nghị định cũng quy định rõ thẩm quyền tạm đình chỉ công tác hoặc điều chuyển cán bộ có hành vi liên quan đến tham nhũng, tùy thuộc cấp quản lý.
Thứ tư, Nghị định có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 và áp dụng trong giai đoạn chuyển tiếp đến 1/3/2027 - tạo điều kiện cho các địa phương sắp xếp tổ chức bộ máy và triển khai nhiệm vụ đồng bộ.
Đặc biệt, Nghị định còn hướng dẫn rõ cách xử lý các vụ việc đang giải quyết dở dang của cấp huyện, bảo đảm tính liên tục, không gián đoạn trong thi hành pháp luật.
+ Nghị định số 141 đã giải quyết vấn đề khoảng trống pháp lý trong các lĩnh vực tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng như thế nào, thưa ông?
- Ông Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ: Đây là một vấn đề cốt lõi. Khi tổ chức lại chính quyền chỉ còn hai cấp hành chính, các nhiệm vụ vốn do cấp huyện đảm nhiệm có nguy cơ bị bỏ sót nếu không có quy định pháp luật thay thế kịp thời.
Nghị định số 141 được ban hành bảo đảm tính liên tục, thống nhất, thông suốt trong thực hiện pháp luật; đồng thời khắc phục khoảng trống pháp lý phát sinh do thay đổi mô hình tổ chức bộ máy.
Nghị định số 141 đã kịp thời lấp đầy khoảng trống pháp lý với các giải pháp cụ thể:
Thứ nhất, phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn giữa cấp tỉnh và cấp xã. Cấp xã thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp cơ sở; cấp tỉnh xử lý những vụ việc phức tạp hơn hoặc mang tính liên ngành, liên cấp.
Thứ hai, Nghị định thiết kế các quy định chuyển tiếp chặt chẽ, xử lý các vụ việc đang được cấp huyện giải quyết trước khi sắp xếp lại, tránh đứt gãy hay “treo” hồ sơ.
Thứ ba, toàn bộ Nghị định được xây dựng trên nguyên tắc “không chồng chéo, không bỏ sót, không gián đoạn”, góp phần củng cố hiệu lực thực thi pháp luật và giữ vững niềm tin của Nhân dân trong bối cảnh tổ chức lại bộ máy chính quyền.
+ Được biết, Nghị định số 141 là một trong những văn bản được xây dựng rất nhanh. Ông có thể chia sẻ thêm về quá trình “thần tốc” này?
- Ông Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ: Cũng có thể được coi là như vậy, thời gian gần đây nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy, xây dựng chính quyền 02 cấp đều được soạn thảo, ban hành với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ và trách nhiệm của các cơ quan, bộ, ngành, địa phương.
Đối với Nghị định này, từ thời điểm nhận nhiệm vụ đến khi trình Chính phủ và ban hành chính thức chỉ diễn ra trong vòng chưa đầy một tháng. Tuy nhiên, nội dung Nghị định vẫn được xây dựng rất kỹ lưỡng, chặt chẽ, có sự tham gia thẩm định của nhiều cơ quan và phản biện từ thực tiễn.
Có được tiến độ “thần tốc” đó là nhờ 3 yếu tố:
Thứ nhất, đây là yêu cầu cấp thiết, cấp bách, cần văn bản quy định rõ để không xảy ra “khoảng trống pháp lý” sau khi không còn cấp huyện.
Thứ hai, Thanh tra Chính phủ đã chủ động chuẩn bị từ sớm, xây dựng đề cương, phương án phân quyền, thảo luận nội bộ từ khi có chủ trương tổ chức lại chính quyền địa phương.
Thứ ba, chúng tôi nhận được sự phối hợp rất tốt từ các bộ, ngành, địa phương, nhất là trong công tác thẩm định, tham gia góp ý được tổ chức gọn, hiệu quả nhưng vẫn bảo đảm chất lượng và đúng quy trình.
Nghị định số 141 là minh chứng rõ nét cho tinh thần “chủ động, quyết liệt, kịp thời, hiệu quả” của Thanh tra Chính phủ trong xây dựng pháp luật, bảo đảm hệ thống chính quyền địa phương vận hành thông suốt, không bị gián đoạn, đặc biệt trong các lĩnh vực liên quan đến quyền và lợi ích của người dân.
+ Xin trân trọng cảm ơn ông!
