“Atlas điện tử tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu” (http://atlas.baria-vungtau.gov.vn/), sản phẩm do Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Tài nguyên - Môi trường và Bản đồ Việt Nam liên kết với Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thực hiện. Ảnh: Hoàng Nam

Tuy nhiên, hiện nay Luật Xuất bản chưa điều chỉnh nội dung này, vì vậy, cần có chính sách phát triển loại hình này, tạo điều kiện phát triển hoạt động xuất bản và phát hành xuất bản phẩm điện tử, phát triển văn hóa đọc tại Việt Nam.

Kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về phát hành xuất bản phẩm điện tử tại Công ty Cổ phần Sách điện tử Waka (Công ty Waka), Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông đã có kết luận số 61/KLTT-TTr ngày 16/01/2023, nhận xét: Hoạt động phát hành của công ty phục vụ tốt nhu cầu của bạn đọc; kinh doanh có lãi. Công ty xây dựng các quy trình phát hành xuất bản phẩm điện tử chặt chẽ, khoa học đảm bảo việc phát hành xuất bản phẩm điện tử đúng các quy định của pháp luật. Tuy nhiên, tỷ lệ sách phát hành của tác giả trong nước còn thấp, cụ thể: 29/29 xuất bản phẩm điện tử công ty liên kết xuất bản, phát hành từ nguồn các tác phẩm của tác giả nước ngoài. Công ty chuyển sang hình thức điện tử để phát hành từ các xuất bản phẩm được xuất bản hợp pháp dưới hình thức khác 2.640 xuất bản phẩm, trong đó của tác giả Việt Nam là 473 xuất bản phẩm chiếm tỉ lệ 18%, của tác giả nước ngoài là 2.167 xuất bản phẩm chiếm tỉ lệ 72%.

Thanh tra Bộ yêu cầu Công ty Waka thường xuyên cập nhật các văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động xuất bản, in và phát hành xuất bản phẩm, xuất bản phẩm điện tử và các quy định pháp luật khác liên quan đến hoạt động kinh doanh. Rà soát hoạt động phát hành xuất bản phẩm điện tử của công ty, đảm  bảo chuyển sang hình thức điện tử từ các xuất bản phẩm được xuất bản hợp pháp dưới hình thức khác để phát hành, nội dung đúng với xuất bản phẩm gốc; chấp hành đúng các quy định của pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan; tăng cường đầu tư, liên kết xuất bản, phát hành xuất bản phẩm của tác giả trong nước; các xuất bản phẩm về văn hóa, giáo dục, chuyển đổi số, góp phần phát triển văn hóa đọc, hỗ trợ ngành xuất bản phát triển.

Đối với Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Phát triển Phúc Minh (Công ty Phúc Minh), Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Kết luận số 28/KLTT-TTr ngày 09/01/2023, nhận xét: Công ty tự đầu tư xây dựng bản thảo, các xuất bản phẩm có giá trị trong việc giáo dục trẻ em về an toàn giao thông. Xuất bản phẩm điện tử định dạng video có hình ảnh, mầu sắc đẹp, lôi cuốn người xem và đặc biệt có phụ đề song ngữ giúp người đọc dễ dàng tiếp cận, bổ sung kiến thức về ngoại ngữ. Công ty chấp hành đúng quy định pháp luật về hoạt động phát hành xuất bản phẩm điện tử và liên kết xuất bản xuất bản phẩm, lưu giữ đầy hồ sơ có liên quan theo quy định.

Tuy nhiên, số lượng xuất bản phẩm điện tử công ty phát hành trong thời kỳ kiểm tra còn ít (16 xuất bản phẩm trong thời kỳ kiểm tra). Trên trang thông tin điện tử phát hành xuất bản phẩm điện tử của công ty, các thông tin kèm theo sách giới thiệu chưa phân biệt rõ sách sắp phát hành và sách đang phát hành.

Sau khi làm việc với đoàn kiểm tra, công ty đã khắc phục, khóa tính năng mở các mục trong chuyên đề, tại giao diện các chuyên đề thể  hiện hình ảnh khóa và thông tin sách đang cập nhật.

Trên cơ sở đó, Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông yêu cầu Công ty Phúc Minh phải thường xuyên cập nhật các văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động xuất bản, in và phát hành xuất bản phẩm điện tử và các quy định pháp luật khác liên quan đến hoạt động kinh doanh. Báo cáo định kỳ với cơ quan quản lý nhà nước theo quy định; phát huy thế mạnh, tăng cường đầu tư xây dựng bản thảo, phát hành các xuất bản phẩm điện tử; chú trọng các loại sách về văn hóa, giáo dục, sách phục vụ cuộc cách mạng công nghệ 4.0 phục vụ công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, phục vụ nhu cầu của bạn đọc, đặc biệt là lứa tuổi thiếu nhi.

Tại Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Tài nguyên - Môi trường và Bản  đồ Việt Nam (Công ty Bản đồ Việt Nam), Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Kết luận số 54/KLTT-TTr ngày 12/01/2023: Công ty hoạt động xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy xác nhận đăng ký hoạt động xuất bản, phát  hành xuất bản phẩm điện tử và duy trì đủ các điều kiện đảm bảo hoạt động xuất  bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử. Công ty cơ bản chấp hành đúng quy định pháp luật về xuất bản, phát  hành xuất bản phẩm điện tử và liên kết xuất bản xuất bản phẩm điện tử, lưu giữ đầy đủ hồ sơ có liên quan theo quy định.

Đoàn thanh tra chỉ ra những tồn tại: Hợp đồng liên kết số 05/2022/HĐ-NARENCA ngày 16/5/2022 đối với xuất bản phẩm điện tử “Bản đồ dẫn đường Vietmap” nội dung Điều 1 chưa thể hiện đúng quy định tại khoản 2 Điều 23 Luật Xuất bản, được quy định chi tiết tại khoản 3 Điều 7 Thông tư số 01/2020/TT-BTTTT. Số lượng xuất bản phẩm điện tử phát hành còn ít (12 xuất bản phẩm trong thời kỳ kiểm tra) chưa tương xứng với tiềm năng và quy mô của công ty.

Từ đó yêu cầu Công ty Bản đồ Việt Nam phải thường xuyên cập nhật các văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử và các quy định pháp luật khác liên quan đến hoạt động kinh doanh. Rà soát, rút kinh nghiệm và chấn chỉnh việc giao kết hợp đồng liên kết giữa nhà xuất bản với đối tác liên kết phải bảo đảm theo quy định của pháp luật. Tăng cường đầu tư xây dựng bản thảo, phát hành các xuất bản phẩm điện tử thuộc chức năng, nhiệm vụ của công ty để phục vụ bạn đọc và tuyên truyền, phổ biến pháp luật về chủ quyền lãnh thổ, biển đảo, tài nguyên và môi trường Việt Nam và thế giới.

Qua các cuộc thanh tra về việc chấp hành các quy định của pháp luật về phát hành xuất bản phẩm điện tử, Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng, cần chính sách hỗ trợ để các nhà xuất bản đủ điều kiện xuất bản xuất bản phẩm điện tử, tạo điều kiện hoạt động xuất bản, liên kết xuất bản có nhiều ấn phẩm điện tử thuộc nhiều lĩnh vực, chuyên sâu đáp ứng nhu cầu của bạn đọc.

Sửa đổi rút ngắn thời gian phát hành sau khi nộp lưu chiểu quy định tại khoản 1 Điều 28 (nộp xuất bản phẩm lưu chiểu và nộp xuất bản phẩm cho Thư viện Quốc gia Việt Nam) Luật Xuất bản, tạo điều kiện cho nhà xuất bản, cơ sở phát hành kịp thời phát hành xuất bản phẩm phục vụ bạn đọc và hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị.

Sửa đổi, bổ sung Luật Xuất bản về các nội dung: Quy định về điều kiện xuất bản phẩm điện tử được xuất bản hợp pháp chuyển sang hình thức khác (như ebook chuyển sang audio, video) tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động phát hành xuất bản phẩm điện tử thực hiện đúng quy định; quy định chi tiết trình tự, thủ tục chuyển xuất bản phẩm điện tử sang xuất bản phẩm in để phổ biến tới nhiều người quy định tại khoản 4 Điều 46 Luật Xuất bản “việc chuyển xuất bản phẩm điện tử sang xuất bản phẩm in để phổ biến tới nhiều người phải tuân thủ các quy định của luật này và pháp luật về sở hữu trí tuệ”, tạo thuận lợi cho cá nhân, tổ chức thực hiện đúng các quy định của pháp luật.