(Thanh tra) - Đồng Nai đang bước vào giai đoạn quyết liệt nhất trong triển khai truy xuất nguồn gốc thực phẩm có nguồn gốc động vật. Với vai trò “thủ phủ chăn nuôi” của cả nước, tỉnh đặt mục tiêu xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, an toàn, đáp ứng yêu cầu thị trường và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Trong chuỗi cung ứng thực phẩm của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Đồng Nai giữ một vị trí đặc biệt. Với đàn heo khoảng 3,84 triệu con, gần 36,2 triệu gia cầm, cùng hàng trăm nghìn trâu, bò, dê và gần 7 triệu chim cút, tỉnh không chỉ là “thủ phủ chăn nuôi” của cả nước mà còn là nguồn cung lớn cho thị trường hơn 14 triệu dân của TP HCM. Trong bối cảnh yêu cầu về an toàn thực phẩm, phòng chống dịch bệnh và truy xuất nguồn gốc ngày càng chặt chẽ, Đồng Nai đang bước vào giai đoạn quyết liệt nhất của đề án truy xuất nguồn gốc thực phẩm thiết yếu có nguồn gốc động vật, triển khai từ năm 2019 và được khẳng định mạnh mẽ trở lại trong năm 2025.
Từ nền tảng pháp lý đến quyết tâm chính trị
Đề án truy xuất nguồn gốc được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 4238/QĐ-UBND (2020), kéo dài đến năm 2025. Trong giai đoạn này, tỉnh liên tục ban hành và cập nhật chỉ đạo thông qua các Văn bản 50/KH-UBND (2024), 216/TB-UBND (2023), 2198/UBND-KTN (2023), cùng hệ thống văn bản hướng dẫn của Sở Nông nghiệp và Môi trường, Chi cục Chăn nuôi và Thú y.
Cùng với đó là hành lang pháp lý chuyên ngành của Bộ NN&MT, Bộ Y tế và Bộ KH&CN, như Thông tư 17/2021, Thông tư 25/2019, Thông tư 02/2024. Đây là nền tảng để tỉnh triển khai yêu cầu cao hơn: Kết nối dữ liệu truy xuất của Đồng Nai với hệ thống truy xuất nguồn gốc TP HCM và cổng truy xuất nguồn gốc quốc gia bước đi mang tính chiến lược nhằm đảm bảo tính liền mạch của toàn bộ chuỗi cung ứng.
Trong Văn bản 9013/UBND-KTN (17/11/2025), UBND tỉnh tái khẳng định yêu cầu: Truy xuất nguồn gốc không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật mà là trách nhiệm quản trị, là “ván cờ” quyết định uy tín hàng hóa của Đồng Nai trong thị trường nội địa và xuất khẩu.
Nhìn lại chặng đường 2019-2025: Nhiều nỗ lực, điểm nghẽn và quyết tâm vượt lên
Sau 6 năm triển khai, Đồng Nai đã thực hiện một khối lượng lớn công việc:
1.227 cá nhân, tổ chức được cấp tài khoản truy xuất; hàng trăm lớp tập huấn, với hơn 420 lượt tham dự; đeo vòng tai cho heo, tem truy xuất tại 40 cơ sở chăn nuôi, 12 cửa hàng tiện lợi, 7 cơ sở giết mổ, 4 bếp ăn tập thể; 101 cuộc kiểm tra thực tế tại chợ, cửa hàng, cơ sở tập kết, siêu thị; 76 băng rôn, bảng hiệu, 24 chuyên đề truyền thông; tổ chức các đợt cao điểm kết nối với siêu thị, khu công nghiệp, bếp ăn trường học.
Tuy nhiên, kết quả cuối cùng vẫn còn khiêm tốn. Tỷ lệ heo truy xuất theo từng năm cho thấy sự dao động rõ rệt: 2021: 6,67%; 2022: 20% (cao nhất); 2023: 11%; 2024: 7,9% (thấp nhất); 2025 (đến tháng 9): 9%
Sự biến động này phản ánh đúng những khó khăn mà tỉnh đã chỉ ra:
Người tiêu dùng chưa hình thành thói quen quét mã QR; tiểu thương chợ truyền thống ngại thay đổi phương thức bán hàng; bếp ăn trường học, bếp ăn tập thể ưu tiên giá hơn truy xuất; một bộ phận cơ sở kinh doanh lo ngại “phải chịu trách nhiệm rõ ràng hơn” khi có truy xuất; công tác giám sát, kết nối dữ liệu còn hạn chế; tính lan tỏa chưa đủ mạnh, tập trung chủ yếu ở các chuỗi hiện đại.
Những tồn tại này không phải của riêng Đồng Nai mà là thách thức chung của hầu hết các tỉnh triển khai truy xuất. Tuy nhiên, điều quan trọng nằm ở cách tỉnh nhìn thẳng, chỉ đúng, xử lý tận gốc thay vì chạy theo phong trào hay thành tích.
Tại sao Đồng Nai phải làm mạnh trong năm 2025?
Có 3 lý do cốt lõi, đầu tiên chính là áp lực cung ứng cho TP HCM, Thành phố nhập mỗi ngày trung bình 40-45% thịt heo; 65-70% gia cầm từ các tỉnh, chủ yếu từ Đồng Nai. Dự báo dịp Tết 2026, nhu cầu có thể tăng 15-20%.
Nếu không truy xuất tốt, mọi rủi ro dịch bệnh, đặc biệt là dịch tả lợn châu Phi (ASF) có thể ảnh hưởng ngay lập tức đến thị trường lớn nhất cả nước.
Tiếp nữa là yêu cầu từ thị trường xuất khẩu: Đồng Nai có gần 1.000 tấn sản phẩm gà chế biến xuất sang Nhật Bản mỗi tháng. Thị trường có tiêu chuẩn cao như Nhật Bản chỉ chấp nhận lô hàng có nhật ký chăn nuôi, kiểm soát dịch tễ, và truy xuất đầy đủ mã số cơ sở, ngày giết mổ, lô vận chuyển. Bất kỳ “lỗ hổng” nào ở khâu truy xuất cũng khiến doanh nghiệp thiệt hại trực tiếp.
Cuối cùng là yêu cầu quản trị minh bạch trong chuỗi cung ứng: Truy xuất chính là “vân tay số” của từng lô thịt. Không truy xuất thì khó kiểm soát thị trường, khó xử lý gian lận thương mại, khó truy vết khi có sự cố an toàn thực phẩm, khó nâng cao chất lượng quản lý Nhà nước.
Chính vì thế, 2025 được xem là năm bản lề để tăng tốc, Đồng Nai không muốn bỏ lỡ cơ hội dẫn đầu khu vực về minh bạch thực phẩm.
Quyết tâm mới: Không chỉ làm, mà phải làm đến nơi đến chốn
Điểm đáng chú ý trong báo cáo 2025 không nằm ở những con số được tô vẽ, mà chính ở tinh thần nhìn thẳng vào thực tế: tỉnh thừa nhận những hạn chế, chỉ tiêu chưa đạt và những điểm nghẽn kéo dài nhiều năm. Quan trọng hơn, Đồng Nai cho thấy một quyết tâm mới thông qua các giải pháp mang tính căn cơ, hướng đến thay đổi thật sự trong cách vận hành chuỗi truy xuất.
Một trong những yêu cầu mạnh mẽ nhất là siết chặt truy xuất ngay tại cơ sở giết mổ và trung tâm phân phối, nơi được xem là “nút khóa” của toàn bộ hệ thống. Khi khâu giết mổ áp dụng truy xuất đầy đủ, các điểm bán phía sau buộc phải tuân theo, tạo nên một dòng chảy thông tin liền mạch từ trang trại đến bàn ăn.
Song song đó, tỉnh tập trung hỗ trợ kỹ thuật cho tiểu thương và các hộ kinh doanh nhỏ, bởi đây là nhóm có nhiều rào cản khi tiếp cận công nghệ. Việc giảm bớt thao tác, đơn giản hóa quy trình, tổ chức đào tạo ngay tại chợ và phối hợp cùng các hiệp hội ngành hàng giúp họ có thể tham gia hệ thống một cách thuận lợi, không bị “choáng ngợp” bởi thay đổi.
Công tác truyền thông cũng được xem là mũi nhọn để tạo chuyển biến trong thói quen mua hàng. Đồng Nai xác định không dừng lại ở việc đăng tin hay treo bảng, mà phải tiếp cận trực tiếp với người dân “đưa tem vào tay người dùng”, giúp họ hiểu giá trị của việc truy xuất. Một người tiêu dùng ý thức được quyền lợi của mình sẽ giữ chân một điểm bán thực hiện truy xuất; nhiều người tiêu dùng như vậy sẽ tạo áp lực đủ lớn để thị trường tự điều chỉnh.
Bên cạnh đó, tỉnh đặc biệt nhấn mạnh liên thông dữ liệu giữa Đồng Nai và TP HCM. Khi TP HCM, thị trường tiêu thụ lớn nhất yêu cầu truy xuất đối với từng xe hàng trước khi vào thành phố, chính thị trường sẽ tạo ra “áp lực ngược”, buộc người bán phải thay đổi. Đây được xem là bước then chốt để hình thành một mạng lưới truy xuất liên tỉnh thống nhất và hiệu quả.
Cùng với các giải pháp trên, Đồng Nai tiếp tục xây dựng vùng nguyên liệu an toàn dịch bệnh, đáp ứng tiêu chuẩn cho xuất khẩu, đặc biệt đối với hai nhóm chủ lực là gà và heo. Đây không chỉ là điều kiện tiên quyết để tham gia các thị trường khó tính, mà còn là nền tảng nâng cao giá trị nông sản của tỉnh trong dài hạn.
Kỳ vọng cho giai đoạn mới
Đồng Nai không thiếu nền tảng pháp lý, không thiếu hệ thống công nghệ (checkvn.dongnai.gov.vn), cũng không thiếu nhận thức về tầm quan trọng của truy xuất. Điều tỉnh cần và đang quyết tâm thực hiện là tạo chuyển biến thực sự ở khâu thực thi, nơi quyết định thanh danh của sản phẩm địa phương và niềm tin của người dân.
Việc thẳng thắn nhìn nhận các tồn tại trong giai đoạn 2021-2024 là cách làm của một chính quyền minh bạch, cầu thị, dám chịu trách nhiệm. Cũng từ những hạn chế ấy, năm 2025 mở ra cơ hội để Đồng Nai thiết lập một chuẩn mới: truy xuất nguồn gốc không còn là hoạt động tự nguyện, mà là yêu cầu bắt buộc của một nền nông nghiệp hiện đại.
Với vai trò trung tâm chăn nuôi của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Đồng Nai đang thể hiện tinh thần tiên phong, chủ động và quyết liệt. Thành công của đề án truy xuất không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, mà còn là lời cam kết của tỉnh đối với hàng triệu người tiêu dùng: Thực phẩm đến bàn ăn phải rõ nguồn gốc – an toàn – minh bạch.
