(Thanh tra) - Nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý về chức năng, nhiệm vụ, hoạt động trong quản lý hành chính về an ninh, trật tự, phù hợp với yêu cầu cấp bách của thực tiễn và bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp luật, Bộ Công an đã xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung các nội dung chịu ảnh hưởng bởi kết quả, định hướng sắp xếp tổ chức bộ máy Nhà nước quy định tại 10 luật, bao gồm quy định về xe tự lái trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ.
Sửa đổi để đảm bảo thống nhất pháp lý
Thực hiện quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Công an đã xây dựng, hoàn thiện và trình Chính phủ Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật: Luật Cảnh vệ; Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam; Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam; Luật Cư trú; Luật Căn cước; Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ; Luật Đường bộ; Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ; Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.
Theo Bộ Công an, việc xây dựng dự án Luật là yêu cầu cấp thiết nhằm thể chế hóa đầy đủ Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Đồng thời, đây là bước triển khai các chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 126-KL/TW, 127-KL/TW và Nghị quyết số 60-NQ/TW năm 2025 về tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, bỏ cấp hành chính trung gian, tinh gọn đầu mối quản lý.
Quyết định số 759/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án tổ chức chính quyền địa phương hai cấp cũng đặt ra yêu cầu cấp bách phải rà soát, sửa đổi đồng bộ hệ thống pháp luật liên quan, trong đó có các luật liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của Bộ Công an.
Về thực tiễn, từ ngày 1/3/2025, cơ cấu tổ chức của Chính phủ đã thay đổi căn bản, giảm số lượng bộ, cơ quan ngang bộ và giao thêm nhiều nhiệm vụ quản lý Nhà nước cho Bộ Công an như: Quản lý an toàn thông tin mạng, an ninh hàng không, cai nghiện ma túy, sát hạch và cấp giấy phép lái xe, cấp phiếu lý lịch tư pháp… Điều này đòi hỏi phải khẩn trương điều chỉnh các quy định pháp luật tương ứng, nhằm bảo đảm sự thông suốt, đồng bộ và hiệu quả trong triển khai mô hình tổ chức mới.
Việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy đã và đang làm thay đổi đáng kể các nội dung liên quan đến thẩm quyền, chức năng và cơ cấu tổ chức của lực lượng Công an nhân dân. Nhiều điều khoản trong các luật hiện hành không còn phù hợp, cần được điều chỉnh để bảo đảm tính thống nhất, tính khả thi trong thực tiễn.
Không hạn chế hay cấp phép riêng xe tự lái có điều kiện
Cùng với những nội dung cần sửa đổi, bổ sung để phù hợp với định hướng, kết quả sắp xếp tổ chức bộ máy Nhà nước, quá trình thực hiện cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc cần phải cấp bách sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn và bảo đảm thống nhất với hệ thống pháp luật.
Đơn cử như đối với Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, Bộ Công an cho biết, cần sửa đổi, bổ sung khoản 4, Điều 34 Luật này như sau: “Phương tiện giao thông thông minh là xe cơ giới cho phép tự động hóa toàn bộ hoạt động điều khiển phương tiện, xác định lộ trình và xử lý tình huống khi tham gia giao thông đường bộ”.
Đối với xe tự lái cấp độ 1, 2, 3 (tự lái có điều kiện), đây chủ yếu là các chức năng hỗ trợ người lái như giữ làn đường, giữ khoảng cách, phanh khẩn cấp… giúp tăng tính an toàn và giảm mệt mỏi cho người điều khiển. Vì vậy, không cần hạn chế hay cấp phép riêng cho các loại xe này.
Ngược lại, với xe tự lái cấp độ 4, 5 (tự động hóa toàn bộ), hiện chỉ mới được thí điểm hạn chế ở một số nước như Trung Quốc, Hoa Kỳ, EU. Do chưa đảm bảo an toàn trong điều kiện giao thông phức tạp như Việt Nam, nên cần quy định cấp phép hoạt động, kể cả khi chạy thử nghiệm.
Ngoài ra, Luật cần sửa đổi khoản 2, Điều 35 theo hướng: Xe kinh doanh vận tải và vận tải nội bộ bắt buộc lắp thiết bị giám sát hành trình và ghi hình người lái, nhằm quản lý tốt hơn, phát hiện sớm vi phạm hoặc hành vi phạm tội trên xe.
Cũng cần bỏ quy định cho phép người có giấy phép lái xe hạng D1 được điều khiển xe hạng C (điểm g, khoản 1, Điều 57), do sự khác biệt lớn về kích thước, kỹ thuật điều khiển, tránh nguy cơ gây tai nạn giao thông đường bộ.
Một điểm quan trọng khác là bổ sung quy định thu hồi giấy phép lái xe nếu phát hiện người được cấp có hành vi gian dối (điểm b, khoản 5, Điều 62) nhằm ngăn chặn tình trạng mua bán, làm giả bằng lái đang diễn ra phổ biến.
Cuối cùng, cần chỉnh sửa khoản 1, Điều 64: Bỏ quy định giới hạn 48 giờ lái xe mỗi tuần, thay bằng quy định thời gian làm việc theo Bộ luật Lao động, trong khi vẫn giữ nguyên giới hạn 10 giờ lái/ngày và không quá 4 giờ liên tục để phù hợp hơn với hoạt động của doanh nghiệp vận tải.
Đối với Luật Đường bộ, cần sửa đổi, bổ sung điểm c, khoản 4, Điều 39 theo hướng bỏ quy định cho phép cơ quan quản lý đường bộ, cơ quan chức năng có thẩm quyền hoặc tổ chức được giao quản lý, vận hành, bảo trì đường bộ xử lý vi phạm tải trọng xe thông qua công trình kiểm soát tải trọng.
Lý do của đề xuất này là, điểm d, khoản 4, Điều 39 đã quy định dữ liệu thu thập từ công trình kiểm soát tải trọng xe phải được kết nối, chia sẻ kịp thời với lực lượng Cảnh sát giao thông để xử lý vi phạm pháp luật để bảo đảm thống nhất, một đầu mối xử lý vi phạm hành chính là lực lượng Cảnh sát giao thông.
