TS Tạ Thu Thủy trình bày nội dung nghiên cứu. Ảnh: TH

Trình bày nội dung nghiên cứu tại hội thảo, Ban Chủ nhiệm đề tài cho biết, với mục tiêu nhằm cung cấp luận cứ khoa học cho việc đề xuất các giải pháp pháp lý và thực tiễn nhằm phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra, góp phần bảo đảm chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra, đề tài sẽ làm rõ những vấn đề chung về rủi ro trong hoạt động thanh tra và phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra bao gồm từ khái niệm, nhận diện, phân loại, tác hại, điều kiện phát sinh rủi ro trong hoạt động thanh tra; khái niệm, bản chất mục đích, ý nghĩa, trách nhiệm, nội dung, biện pháp và các yếu tố tác động đến phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra.

Đồng thời, phân tích, đánh giá thực trạng rủi ro trong hoạt động thanh tra; thực trạng pháp luật hiện hành và thực tiễn công tác phòng ngừa, xử lý nhằm giảm thiểu rủi ro trong hoạt động thanh tra thời gian qua và đề xuất các quan điểm, giải pháp, kiến nghị về hoàn thiện chính sách, pháp luật và nâng cao hiệu quả thực tiễn công tác phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra.

Thực hiện mục tiêu đó, Ban Chủ nhiệm đề tài cho biết, nội dung chính của đề tài bao gồm 3 chương, cụ thể: Chương 1: Một số vấn đề chung về rủi ro trong hoạt động thanh tra và phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra; Chương 2: Quy định pháp luật và thực tiễn phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra; Chương 3: Quan điểm, giải pháp hoàn thiện chính sách, pháp luật và nâng cao hiệu quả phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra.

TS Tạ Thu Thủy cho rằng, phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra là việc chủ thể có thẩm quyền thực hiện các biện pháp để ngăn chặn, triệt tiêu các sự kiện, tình hưống xảy ra ngẫu nhiên gây khó khăn, vướng mắc tác động tiêu cực đến các giai đoạn thực hiện hoạt động thanh tra từ khi chuẩn bị thanh tra, tổ chức thực hiện thanh tra cho đến kết thúc cuộc thanh tra và xử lý tình huống nhằm loại bỏ, giảm nhẹ sự tác động tiêu cực của các sự kiện ngẫu nhiên xảy ra trong hoạt động thanh tra.

Hoạt động thanh tra là một chuỗi những tương tác phức tạp của nhiều chủ thể khác nhau về địa vị chính trị - pháp lý; chịu sự tác động của nhiều yếu tố khách quan, chủ quan làm ảnh hưởng đến chương trình, kế hoạch, chất lượng, tiến độ, kết quả cuộc thanh tra.

“Nguy cơ khó khăn, bất trắc có thể xẩy ra ở bất kỳ giai đoạn nào của hoạt động thanh tra nói chung và cuộc thanh tra nói riêng. Theo đó, các chủ thể có liên quan đến hoạt động thanh tra có thể là nạn nhân hoặc tác nhân, hoặc có thể đồng thời vừa là nạn nhân vừa là tác nhân của những khó khăn, bất trắc, rủi ro đó trong hoạt động thanh tra. Rủi ro của hoạt động này, ở quy trình này sẽ có thể là nguyên nhân phát sinh rủi ro khác ở hoạt động tiếp sau đó, do hoạt động thanh tra là hoạt động có tính tiếp diễn theo một quy trình liên tục”, TS Tạ Thu Thủy nhấn mạnh.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: TH

Hoạt động thanh tra bao gồm nhiều giai đoạn, từ khi chuẩn bị thanh tra, tổ chức thực hiện thanh tra cho đến khi kết thúc cuộc thanh tra. Mỗi giai đoạn lại có nhiều hoạt động liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác nhau nhằm hướng tới mục đích là phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, phát luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi pháp pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực…

Ban Chủ nhiệm đề tài cho rằng, trong hoạt động thanh tra, rủi ro xảy ra tác động đến nhiều phương diện khác như phương diện chính trị (vị thế, uy tín của cơ quan thanh tra; niềm tin của nhân dân, của các trên các cơ quan thanh tra, về nội bộ tổ chức đoàn thanh tra…) hay phương diện kinh tế (gây tổn thất đến nguồn lực thực hiện thanh tra cũng như tiền, tài sản, đất đai thu hồi sau thanh tra…) hay tác động đến chính nguồn nhân lực thực hiện hoạt động thanh tra (lạm dụng quyền lực trong thi hành công vụ, không đủ bản lĩnh trước áp lực từ chỉ đạo cấp trên, từ sự can thiệp của các mối quan hện, bị sa ngã trước cám dỗ vất chất, né tránh đùn đẩy trách nhiệm khi thực hiện nhiệm vụ…).

Ban Chủ nhiệm đề tài cũng cho biết, việc phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra có ý nghĩa đảm bảo cho hoạt động thanh tra đúng pháp luật, có hiệu quả, góp phần thực hiện các mục tiêu, kế hoạch đề ra; tạo cơ sở phát hiện, xử lý các vi phạm hoặc ngăn chặn nguy cơ vi phạm đối với không chỉ đối tượng thanh tra mà còn với người có thẩm quyền thanh tra.

Việc dự liệu rủi ro xảy ra tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thanh tra; rủi ro xung đột lợi ích, rủi ro khi đối tượng thanh tra và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan không hợp tác hoặc cản trở, chống đối, gây khó khăn cho hoạt động thanh tra, rủi ro tiết lộ thông tin khi đang tiến hành thanh tra… là cơ sở để cơ quan, người đứng đầu cơ quan hành chính Nhà nước thực hiện “mục tiêu kép” đảm bảo kiểm soát, phát hiện các trường hợp vi phạm của đối tượng thanh tra và các cá nhân tham gia đoàn thanh tra…

Cho ý kiến tại hội thảo, các đại biểu nhấn mạnh, đề tài hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay, Ban Chủ nhiệm đã dày công nghiên cứu, tập hợp nhiều quy định của pháp luật, thực tiễn rủi ro và phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra

Đề tài nêu được các đặc điểm, nhận diện, phân loại, tác hại, mục đích, ý nghĩa của việc phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra và điều kiện phát sinh rủi ro trong hoạt động thanh tra…

Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng, Ban Chủ nhiệm cần xác định rõ “rủi ro về cái gì”, bổ sung hoạt động thanh tra hướng đến mục đích, nguyên tắc bởi tất cả các rủi ro đều liên quan đến việc không đạt được mục đích và thiếu nguyên tắc trong hoạt động thanh tra.

Các đại biểu đồng ý với quan điểm phòng ngừa và xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra của Ban Chủ nhiệm, tuy nhiên cần sửa đổi định nghĩa về phòng ngừa, xử lý rủi ro, một số câu văn theo quan điểm triết học.

Về phần đánh giá thực trạng, cần nêu thêm đánh giá việc thực hiện hiện kết quả đạt được, cũng như rủi ro trong hoạt động thanh tra khi thực hiện hiện Luật Thanh tra 2010. Bổ sung thêm thực tiễn rủi ro trong hoạt động thanh tra về hành chính và chuyên ngành.

Về phần biện pháp, cần nghiên cứu thêm kinh nghiệm các nước trên thế giới về việc phòng ngừa, xử lý rủi ro trong hoạt động thanh tra...