Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Đ.X

Chiều ngày 24/3, tiếp tục Phiên họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét báo cáo kết quả bước đầu của đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021” và quyết định việc lựa chọn đơn vị, địa phương để tiến hành giám sát thực tế.

Đây là 1 trong 2 chuyên đề giám sát tối cao của Quốc hội, sẽ được báo cáo tại kỳ họp tháng 10/2022.

Quy trách nhiệm cụ thể, có địa chỉ rõ ràng

Nêu ý kiến, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị làm rõ vì sao đến ngày 23/3 vẫn còn 32 bộ, ngành, 10 HĐND cấp tỉnh, 9 UBND cấp tỉnh chưa báo cáo về vấn đề này. “Những nơi nào không báo cáo đầy đủ phải có biện pháp xử lý để đảm bảo kỷ cương”, ông Trần Thanh Mẫn nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị đoàn giám sát cần tập trung vào những nội dung nóng được dư luận quan tâm, đồng thời đó là điểm nghẽn, chưa có giải pháp. Đặc biệt trong đó là những dự án thuộc các ngành giao thông, dầu khí, những dự án sử dụng vốn ngân sách không hiệu quả, làm rõ dự án chậm tiến độ.

“Phải làm rõ dự án chậm tiến độ. Vì sao? Thiếu vốn, hay khâu đền bù thiếu tái định cư chậm? Nhà thầu thi công chậm? Rất nhiều dự án thực hiện xong mà không sử dụng, không hiệu quả”, ông Mẫn nêu và đề nghị đoàn giám sát giám sát 12 dự án thua lỗ, không có khả năng thu hồi vốn hiện nay như thế nào.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị đoàn giám sát làm rõ vì sao dự án chậm tiến độ. Ảnh: Đ.X

Nhấn mạnh giám sát này được cử tri, nhân dân rất quan tâm, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp gợi ý cần tập trung vào ba điểm nhấn đang được dư luận quan tâm. Đầu tiên là vấn đề lãng phí đất đai do dự án treo.

“Ngay ở Mê Linh (Hà Nội) cả khu đô thị chỉ có 1 ngôi nhà mà 10 năm nay vẫn như thế, cỏ mọc đầy, dự án không nhúc nhích”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu và cho rằng, nếu đoàn giám sát đi thì sẽ thấy nhiều nơi như thế.

Vấn đề thứ hai, là các dự án “phơi nắng, phơi sương”, đặc biệt trong đó là 12 dự án thua lỗ đã được Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu ra.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị đoàn giám sát đi khảo sát thực tiễn để xem xét còn dự án nào dở dang nữa hay không. “Đây cũng là hình thức lãng phí rất lớn”, bà Nga nói thêm.

Một vấn đề nữa bà Nga đề nghị đoàn giám sát quan tâm là việc quản lý, sử dụng tài sản công.

Theo bà Nga, qua giám sát cho thấy vẫn còn cơ quan, đơn vị sử dụng tài sản công vượt tiêu chuẩn, định mức. Ngoài ra, việc sắp xếp lại các trụ sở của các bộ ngành, địa phương và khối doanh nghiệp nhà nước còn chậm.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhấn mạnh, đoàn giám sát cần chỉ rõ được nơi nào làm tốt, nơi nào làm chưa tốt, có ví dụ điển hình.  “Chỉ khi nào nêu rõ trách nhiệm cụ thể thì mới tạo sự chuyển biến mạnh mẽ”, bà Lê Thị Nga nói.

Đồng quan điểm, theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ báo cáo giám sát cần phải quy trách nhiệm cụ thể, có địa chỉ rõ ràng, còn nếu làm chung chung thì không có tác dụng.

“Hiện nay, còn bao nhiêu dự án treo, có thu hồi được không? Nhiều địa phương muốn thu hồi nhưng do áp lực nên không thực hiện được. Lần này, Quốc hội ra nghị quyết thu hồi liệu có chuyển biến không”, Chủ tịch Quốc hội nêu ý kiến và  lưu ý, thất thoát, lãng phí còn lớn hơn cả tham nhũng.

Hàng nghìn dự án chậm tiến độ

Báo cáo bước đầu của đoàn giám sát do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà trình bày tại phiên họp đánh giá, công tác quản lý, điều hành ngân sách Nhà nước trong giai đoạn 2016 - 2021 có nhiều chuyển biến tích cực.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà. Ảnh: Đ.X

Tuy nhiên, báo cáo cũng dẫn ra nhiều tồn tại, hạn chế như: Thu ngân sách chưa thật bền vững, cơ cấu lại chi ngân sách chưa đạt yêu cầu, chi thường xuyên chưa thật tiết kiệm.

Đặc biệt, báo cáo nhấn mạnh, việc quản lý sử dụng chi đầu tư phát triển còn nhiều bất cập; việc lập, thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư, triển khai thực hiện dự án còn nhiều tồn tại, hạn chế. Đáng chú ý, giai đoạn 2016 - 202, dự án thực hiện chậm tiến độ rất lớn.

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, giai đoạn 2016 - 2020 (năm 2021 chưa có số liệu báo cáo), có 8.580 dự án chậm tiến độ. Trong đó, dự án nhóm A là 202 dự án, nhóm B là 2.239 dự án, nhóm C là 6.139 dự án.

Nguyên nhân chậm tiến độ là do công tác giải phóng mặt bằng là 4.815 dự án; bố trí vốn không kịp thời là 1.533 dự án; năng lực của chủ đầu tư, ban quản lý dự án và các nhà thầu là 748 dự án; thủ tục đầu tư là 1.336 dự án và các nguyên nhân khác 3.034 dự án.

Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho hay, đã phát hiện 346 dự án vi phạm quy định về thủ tục đầu tư; 149 dự án vi phạm về quản lý chất lượng; 2.900 dự án có thất thoát, lãng phí; 1.460 dự án phải ngừng thực hiện. Các dự án có thất thoát lãng phí chủ yếu là các chi phí không hợp lý, được phát hiện trong giai đoạn thanh, quyết toán, kiểm toán.

Với việc quản lý sử dụng vốn Nhà nước khác (gồm vốn tín dụng do Chính phủ bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước, vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp Nhà nước và các vốn khác do Nhà nước quản lý), báo cáo cũng cho thấy những tồn tại, hạn chế dẫn đến việc quản lý, sử dụng vốn Nhà nước khác chưa hiệu quả, một số dự án thua lỗ lớn, gây thất thoát, mất vốn, tài sản nhà nước.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính tổng hợp số liệu chưa đầy đủ của các bộ, ngành, địa phương, giai đoạn 2016 - 2021, số dự án thực hiện chậm tiến độ là 313.444 dự án. Các dự án hoàn thành không sử dụng được hoặc có vi phạm pháp luật bị đình chỉ, hủy bỏ theo số liệu của mình năm 2020 đã là 78.285 dự án…