Trụ sở Sở Giáo dục và Đào tạo Đắk Lắk. Ảnh: NG

Theo Văn bản 892/SGDĐT-KHTC ban hành ngày 30/9/2025, Sở GD&ĐT Đắk Lắk yêu cầu các trường thực hiện nguyên tắc “thu đủ, chi đủ” đối với các dịch vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục, trong đó có dịch vụ bán trú. Tuy nhiên, thay vì căn cứ điều kiện thực tế bình quân trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, Sở lại dẫn chiếu và áp dụng Nghị quyết số 34/2023/NQ-HĐND của tỉnh Phú Yên (cũ) – một nghị quyết ban hành từ năm 2023, trong bối cảnh kinh tế, mức sống và lương tối thiểu vùng hoàn toàn khác so với thời điểm hiện nay.

Việc áp dụng nghị quyết này khiến các trường rơi vào thế khó: Mức thu thấp nhưng chi phí thực tế lại tăng, dẫn tới mất cân đối nghiêm trọng trong tổ chức bán trú.

Tại Trường Tiểu học Tô Hiệu (phường Ea Kao, TP Buôn Ma Thuột), nhà trường hiện có gần 850 học sinh ăn, nghỉ trưa tại trường. Khi áp dụng mức thu 120.000 đồng/học sinh/tháng theo hướng dẫn, tiền thu không đủ trả lương tối thiểu vùng cho đội ngũ bảo mẫu và nhân viên phục vụ.

Bà Đoàn Thị Tuyết Yến – Hiệu trưởng nhà trường cho biết, với mức này, lương thực nhận của nhân viên chỉ khoảng 2,7 triệu đồng/người/tháng, thấp hơn mức lương tối thiểu 3,86 triệu đồng theo Nghị định 128/2025/NĐ-CP, trong khi mỗi nhân viên phải làm việc 10 tiếng mỗi ngày, quản lý từ 60 đến 65 học sinh.

“Chúng tôi không thể trả lương thấp hơn quy định, mà cũng không thể vận hành bán trú nếu không có người làm. Mức thu này là bất khả thi”, bà Yến cho biết.

Theo bà Yến, nhà trường đã có văn bản gửi Sở GD&ĐT Đắk Lắk, đề nghị điều chỉnh lên 200.000 đồng/học sinh/tháng để đảm bảo tối thiểu quyền lợi người lao động và duy trì hoạt động ổn định.

Tình cảnh tương tự diễn ra tại Trường Tiểu học Trần Phú (phường Buôn Ma Thuột). Theo báo cáo của Hiệu trưởng Lê Kim Diên, với 310 học sinh ăn, nghỉ trưa và 6 nhân viên phục vụ, khi áp dụng mức thu 120.000 đồng/tháng, lương thực nhận của mỗi nhân viên chỉ khoảng 2,88 triệu đồng/tháng.

“Đây là mức thu không thể chấp nhận, vừa sai luật, vừa không đảm bảo cuộc sống tối thiểu của người lao động", bà Diên nêu rõ.

Ngoài ra, quy định chỉ cho phép thu 100.000 đồng/học sinh/năm để trang bị cơ sở vật chất bán trú khiến nhà trường lâm vào thế bí: Trong khi riêng chi phí đóng giường đôi cho học sinh ngủ trưa đã lên đến gần 100 triệu đồng, chưa kể chi phí mua sắm dụng cụ, chăn, gối, bếp, nồi…

Có thể thấy, việc áp dụng nghị quyết từ năm 2023 của tỉnh Phú Yên (cũ) lên mặt bằng chung của tỉnh Đắk Lắk là thiếu thực tế. Bởi thời điểm đó cũng chưa thực hiện tăng lương tối thiểu vùng.

Đắk Lắk có đặc thù riêng về quy mô trường lớp, số lượng học sinh bán trú và cả điều kiện sống của người lao động cũng khác nhau. Khi hướng dẫn được ban hành mà không qua khảo sát, không tham vấn cơ sở, nó không còn là công cụ tháo gỡ mà trở thành rào cản. Các trường, thay vì yên tâm dạy học, lại phải loay hoay tính toán từng đồng chi – thu, đối mặt với nguy cơ vi phạm các quy định về tài chính.

Nhiều hiệu trưởng bức xúc cho rằng, mục tiêu chấn chỉnh lạm thu của Sở là đúng, nhưng cách triển khai quá vội vàng, thiếu phối hợp với các cơ quan liên quan để tham vấn tình hình thực tế. Một văn bản hướng dẫn điều hành cả hệ thống giáo dục không thể chỉ dựa trên lý thuyết hoặc sao chép từ địa phương khác, mà phải dựa trên khảo sát, lắng nghe ý kiến từ chính người trong cuộc.

Trách nhiệm của cơ quan quản lý là phải bảo đảm tính khả thi của văn bản hành chính. Nếu một hướng dẫn ban hành ra khiến hàng trăm trường không thể thực hiện, khiến người lao động bị thiệt thòi và phụ huynh hoang mang, thì rõ ràng là văn bản thiếu thực tế.

Giáo dục là lĩnh vực đặc thù, nơi mỗi quyết định đều liên quan đến trẻ em, thầy cô và hàng nghìn gia đình. Một văn bản thiếu khảo sát có thể gây hệ lụy lớn, làm giảm niềm tin của cơ sở và người dân.

Hơn lúc nào hết, Sở GD&ĐT Đắk Lắk cần rà soát lại toàn bộ hướng dẫn 892, điều chỉnh cho sát thực tế, không để chính sách trở thành gánh nặng cho nhà trường, và không để những người trực tiếp chăm sóc học sinh phải gánh chịu thiệt thòi vì sự "thờ ơ" của cấp quản lý.