(Thanh tra) - Đại biểu Quốc hội đề nghị cân nhắc quy định thay hình phạt tử hình bằng tù chung thân không xét giảm án, bởi vừa xóa đi hy vọng hoàn lương của phạm nhân, vừa có thể tạo gánh nặng cho Nhà nước.
Sáng 27/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Vấn đề bỏ tử hình và thay bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án với 8 tội danh, tiếp tục là vấn đề được đại biểu quan tâm nêu ý kiến.
8 tội danh dự kiến bỏ hình phạt tử hình, thay bằng tù chung thân không xét giảm án gồm: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Nhà nước; Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; Tội gián điệp; Tội vận chuyển trái phép chất ma túy; Tội tham ô tài sản; Tội nhận hối lộ.
Nhân văn với tội phạm thì thân nhân của nạn nhân sẽ cảm thấy thế nào?
Nêu ý kiến, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (đoàn TP Hồ Chí Minh) ủng hộ việc bỏ hình phạt tử hình với 4 tội danh, còn 4 tội danh (tham ô, nhận hối lộ, sản xuất thuốc giả và vận chuyển trái phép chất ma túy) thì bà rất băn khoăn.
“Tại sao chúng ta lại giảm án?", bà Lan nói và cho rằng “nếu nhân văn với tội phạm thì thân nhân của nạn nhân, của những người đã chết vì tội lỗi này sẽ cảm thấy như thế nào?”
Theo bà Lan, khi thực hiện 1 trong 4 tội danh đã nêu, người phạm tội hầu như đều biết hậu quả như thế nào, làm sẽ chịu trách nhiệm ra sao, nhưng vẫn làm vì lợi ích bản thân.
Vì vậy, bà Lan đề nghị giữ hình phạt tử hình, như là một “chốt chặn” để răn đe tội phạm, đồng thời cho người dân thấy quyết tâm của Nhà nước về việc không khoan nhượng với tội phạm, góp phần lập lại trật tự, đảm bảo xã hội an toàn.
Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng đề nghị giữ hình phạt tử hình với tội phạm tham nhũng và vận chuyển trái phép chất ma túy.
Theo ông Hòa, thực tế xét xử thời gian qua cho thấy rất ít người phạm tội thuộc nhóm tội tham nhũng bị tuyên án tử hình. Nhưng dù không tuyên, việc duy trì hình phạt này vẫn có ý nghĩa rất lớn.
Hình phạt tử hình không chỉ là mức chế tài cao nhất, mà còn là động lực để người phạm tội khắc phục thiệt hại, ông Hòa nói và nhắc đến vụ án Trương Mỹ Lan, với số tiền tham ô "không thể tưởng tượng được", chỉ cần khắc phục được một nửa số này đã có thể dùng nguồn tiền này để đầu tư xây dựng các dự án lớn.
Về tội vận chuyển trái phép chất ma túy, ông Hòa ví “như anh em song sinh” với tội mua bán trái phép chất ma túy. Nếu không có hành vi vận chuyển thì ma túy không thể đến tay người sử dụng.
Bỏ hình phạt tử hình không có nghĩa “khoan dung với tội phạm”
Có góc nhìn khác, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) ghi nhận việc bỏ án tử hình là nhân văn và phù hợp xu hướng quốc tế.
“Bỏ hình phạt tử hình trong một số tội danh không có nghĩa là khoan dung với tội phạm mà là sự điều chỉnh phù hợp với bối cảnh pháp lý, nhận thức nhân quyền và thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm hiện nay", bà Nga nói.
Theo bà Nga, việc bỏ hình phạt tử hình với tội danh nào cần được xem xét kỹ lưỡng trên cơ sở thực tiễn áp dụng để không làm giảm tính răn đe.
Đại biểu đoàn Hải Dương cũng bày tỏ tán thành với quy định bổ sung hình phạt chung thân không xét giảm án. Theo bà Nga, bổ sung hình phạt này là rất cần thiết trong bối cảnh đang từng bước thu hẹp hình phạt tử hình.
"Tù chung thân không xét giảm án sẽ là hình phạt thay thế hợp lý cho tử hình đối với những tội danh đặc biệt nghiêm trọng nhưng có thể xét đến yếu tố nhân đạo, cải tạo lâu dài", bà Nga nêu quan điểm.
Trong khi đó, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (đoàn Long An) đề nghị cân nhắc việc áp dụng hình phạt chung thân không xét giảm án. Theo bà, hình phạt này “chưa chắc nhân văn hơn tử hình”.
Bà Dung phân tích, người chấp hành án tử hình có thể được giảm án chung thân khi được Chủ tịch nước xét ân xá, đặc xá, còn tù chung thân không xét giảm án thì xác định ở trong tù suốt đời, làm mất đi động lực và ý nghĩa cải tạo của phạm nhân, khiến phạm nhân dễ phát sinh tâm lý không muốn chấp hành án.
Chưa kể, theo bà Dung, quy định này còn có thể tạo gánh nặng cho Nhà nước nói chung và công tác giam giữ nói riêng.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, việc bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh phải phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Trong khi, hình phạt chung thân không xét giảm án có thể có tác động tiêu cực khi xóa đi hy vọng hoàn lương của phạm nhân.
“Nhiều quốc gia trên thế giới cũng bỏ hình phạt tử hình từ lâu. Và tôi cũng mơ ước nước mình ngày nào đó cũng được như vậy", ông Nghĩa nói và cho rằng, việc thay án tù chung thân không giảm án cho hình phạt tử hình là "không cần thiết".
Bởi lẽ, theo ông Nghĩa, hình phạt chung thân hiện tại đã có ý nghĩa "suốt đời" nếu như phạm nhân không cải tạo tốt, không lập công lớn, nhưng nó lại có tác dụng giáo dục bao hàm khả năng giảm án, được hoàn lương, được gặp người thân, làm lại cuộc đời nếu như cải tạo tốt, hay lập công lớn.
“Chung thân không xét giảm án xóa đi hy vọng được giảm án, hoàn lương, vốn là một chính sách, quan niệm nhân văn trong văn hóa Việt Nam “đánh kẻ chạy đi, không ai đánh người chạy lại”, theo lời ông Nghĩa.
Hơn nữa, ông Nghĩa cho rằng, quy định chung thân không xét giảm án vừa giao Nhà nước trách nhiệm nuôi sống và bảo vệ phạm nhân suốt đời, vừa xóa đi hy vọng hoàn lương của phạm nhân và gia đình họ. Do đó, sẽ không có tác dụng tích cực với phạm nhân bị hình phạt này.
Bộ Công an vừa có báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.
Trước nhiều ý kiến đề nghị giữ hình phạt tử hình với tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ, Bộ Công an cho biết, đa số các nước trên thế giới không quy định hình phạt tử hình hoặc đang có xu hướng bỏ hình phạt tử hình.
Nhiều nước đã yêu cầu Việt Nam phải cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc tuyên nhưng không thi hành án tử hình với những vụ án về tham nhũng, chức vụ. Việt Nam chưa cam kết nên khi yêu cầu tương trợ tư pháp có liên quan đến án tử hình thì các nước gần như không có phản hồi.
Theo Bộ Công an, những tội này không phải là "tội ác", không xâm phạm tính mạng con người, không xâm phạm trực tiếp an ninh quốc gia, không cần thiết tước bỏ mạng sống.
Bộ Công an cho biết, đây cũng là xu hướng chung của thế giới, hiện nay, đa số các quốc gia đều không áp dụng hình phạt tử hình đối với các tội không phải là "tội ác".
Việc không áp dụng hình phạt tử hình và thay bằng tù chung thân không xét giảm án vẫn bảo tính răn đe vì đây là hình phạt đặc biệt nghiêm khắc, vĩnh viễn tước đi tự do của một con người, theo Bộ Công an an.
Đồng thời, dự thảo luật quy định người bị kết án nếu nộp lại ít nhất ba phần tư số tiền đã gây thiệt hại thì có thể được xét giảm án xuống tù chung thân, bảo đảm mục đích thu hồi tài sản bị xâm hại.
