Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự sẽ được trình Quốc hội sáng 20/5, theo chương trình nghị sự.

Theo tờ trình của Chính phủ, sau hơn 8 năm thi hành, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã bộc lộ nhiều vuớng mắc. Trong đó, các quy định về hình phạt tử hình còn nhiều bất cập; một số quy định chưa phù hợp với tình hình kinh tế xã hội và thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự sẽ được trình Quốc hội sáng 20/5. Ảnh: P.Thắng

Bên cạnh đó, một số quy định về hình phạt tù, phạt tiền chưa đảm bảo tính răn đe, nhất là đối với các loại tội phạm đang có nhiều diễn biến phức tạp, gây bức xúc như tội phạm ma túy, môi truờng, hàng giả, vệ sinh an toàn thực phẩm…

Do đó, Chính phủ cho rằng việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự là yêu cầu cấp thiết, khách quan.

Thận trọng bỏ hình phạt tử hình với Tội tham ô, Tội nhận hối lộ

Dự thảo luật có điều 1 sửa đổi, bổ sung 52 điều. Trong đó, có 18 điều luật liên quan đến việc thu hẹp hình phạt tử hình; 2 điều luật sửa đổi để phù hợp với cơ cấu, tổ chức bộ máy mới sau khi không tổ chức công an cấp huyện và tên gọi của các bộ sau khi thực hiện phương án sáp nhập.

Các điều luật khác sửa đổi, điều chỉnh mức hình phạt tiền lên gấp đôi để phù hợp với tình hình kinh tế, xã hội…

Về nội dung sửa đổi liên quan đến hình phạt tử hình, Chính phủ dự kiến bỏ hình phạt tử hình tại 8/18 tội danh (44,44%) có khung hình phạt tử hình ở Bộ luật Hình sự hiện hành. Thay thế cho hình phạt tử hình là hình phạt tù chung thân không xét giảm án, vẫn bảo đảm cách ly người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội, theo đề xuất của Chính phủ.

Dự thảo luật cũng bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS…

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho biết có 2 loại ý kiến.

Loại ý kiến thứ nhất tán thành việc bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8 tội danh có khung hình phạt tử hình như đề xuất của Chính phủ.

Loại ý kiến thứ hai tán thành chủ trương tiếp tục xem xét bỏ hình phạt tử hình ở các tội danh còn hình phạt này trong Bộ luật hình sự. Tuy nhiên, việc xem xét bỏ hình phạt này ở tội danh nào trong lần sửa đổi, bổ sung này cần cân nhắc kỹ, tránh tác động tới hiệu quả răn đe, phòng ngừa và xử lý tội phạm.

Nhóm ý kiến này đề nghị cân nhắc thận trọng việc bỏ hình phạt tử hình với Tội tham ô, Tội nhận hối lộ, Tội vận chuyển trái phép chất ma túy.

Đa số ý kiến trong cơ quan thẩm tra tán thành với loại ý kiến thứ hai.

Đề xuất nâng mức hình phạt tù, phạt tiền với một số tội danh

Tại dự thảo luật sửa đổi, Chính phủ đề xuất nâng mức hình phạt tù, hình phạt tiền với một số tội danh như tội phạm về môi trường, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh…

Quy định này, theo Chính phủ, để đảm bảo tính răn đe, nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, kịp thời bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, công dân.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành việc nâng mức hình phạt tù đối với một số tội phạm về môi trường, về ma túy và vi phạm quy định về an toàn thực phẩm nhằm nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo thuyết minh, làm rõ hơn căn cứ để tăng mức hình phạt tù của các tội danh này để tăng tính thuyết phục.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị rà soát để bảo đảm hình phạt tù tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội tại từng điều luật.

Nội dung nữa, cơ quan thẩm tra tán thành với dự thảo luật về nâng mức phạt tiền là hình phạt chính và hình phạt bổ sung lên gấp 2 lần đối với một số tội danh cụ thể của Chương các tội phạm về môi trường, Chương các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị tuân thủ nguyên tắc được đề ra trong Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị với các tội danh về kinh tế, môi trường.

Theo đó, trường hợp trong cùng một khung hình phạt mà hình phạt chính có cả hình phạt tù và hình phạt tiền thì ưu tiên áp dụng hình phạt tiền. Đồng thời, đề nghị nâng mức phạt tiền là hình phạt chính lên mức phù hợp và người phạm tội phải khắc phục những hậu quả do hành vi của mình gây ra.

Chính phủ đề xuất trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự theo trình tự, thủ tục rút gọn tại kỳ họp thứ 9.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng nhất trí thời điểm luật dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7 để kịp thời thực hiện chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.