(Thanh tra) - Sáng 13/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường Dự thảo Luật Viên chức sửa đổi. Một trong những vấn đề được đại biểu quan tâm góp ý, tranh luận là quy định về những điều viên chức không được làm.
Viên chức “chân trong, chân ngoài” dễ chuyển lợi ích công sang tư
Nêu ý kiến đại biểu Quốc hội Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP HCM) cho rằng, Dự thảo Luật Viên chức sửa đổi chưa làm rõ phạm vi cấm tham gia hoạt động kinh doanh.
Ông đề nghị, viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức có cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.
“Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy nhằm phòng ngừa tình trạng “chân trong chân ngoài”, tránh xung đột lợi ích, nhất là trong lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học - nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân dễ bị lẫn lộn”, ông Hùng nói.
Đại biểu đoàn TP HCM cũng đề cập đến việc dự thảo luật cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động, hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức khác nếu pháp luật không cấm.
Quy định này, theo đại biểu Hùng, cần bổ sung nghĩa vụ kê khai, báo cáo và được phê duyệt bằng văn bản của người đứng đầu trước khi ký kết. Đồng thời quy định thời hạn “làm nguội” ít nhất 24 tháng sau khi thôi chức vụ quản lý mới được tham gia điều hành tổ chức tư nhân cùng lĩnh vực.
Ông Hùng nhấn mạnh, việc này giúp bảo đảm minh bạch, tránh chuyển hóa lợi ích từ khu vực công sang khu vực tư.
Chung mối quan tâm, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn TP Hải Phòng) cho rằng, quy định “cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác” tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, cũng như tận dụng chất xám, trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân.
Song theo bà Nga, cùng với việc mở rộng quyền này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng.
Bởi, đại biểu đoàn TP Hải Phòng cho rằng, quy định như dự thảo luật có thể tiềm ẩn một số nguy cơ như sự xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư.
“Đặc biệt khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả 2 đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực, dễ dẫn tới sự lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư”, bà Nga nêu quan điểm.
Vì vậy, bà cho rằng, cần có quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác; quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư, nhất là với viên chức quản lý.
Không thể quản không được thì cấm
Bấm nút tranh luận, đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng, nếu quy định viên chức không được quản lý doanh nghiệp, kinh doanh trong lĩnh vực công vì sợ “lợi dụng chuyển công sang - tư” là không hợp lý.
“Bởi, viên chức đang hoạt động rất giỏi lĩnh vực đấy thì họ phải phát huy ở lĩnh vực đấy để mở rộng ra ở bên ngoài. Bây giờ lại hạn chế, bắt hoạt động kinh doanh ở lĩnh vực chẳng phải sở trường, không phải ưu thế của người ta, thì cho cũng gần như không cho”, ông Lâm nói.
Điều cốt lõi, theo đại biểu Lâm, là phải làm sao xác lập được cơ chế quản lý ở trong các cơ sở công lập để viên chức không thể lợi dụng được.
“Vấn đề là cơ chế quản lý ở các cơ sở sự nghiệp công lập, chứ không phải không quản được thì cấm”, ông Lâm nhấn mạnh.
Đại biểu Quốc hội Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) tán thành quy định viên chức được quyền ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh.
“Quy định đó phù hợp với chủ trương chung, xu thế chung trong việc cải cách, đổi mới để phát huy tối đa mọi nguồn lực cho phát triển đất nước, đồng thời cũng tạo điều kiện cho đội ngũ viên chức có cơ hội hơn nữa trong việc cải thiện đời sống, thu nhập để tự chủ cuộc sống của mình”, bà Xuân nói.
Nhưng so sánh với luật hiện hành, bà Xuân thấy, dự luật đã mở rộng quyền, cụ thể hơn các quyền nhưng thiếu sự chặt chẽ trong bảo đảm nguyên tắc là “phải hoàn thành mọi nhiệm vụ, trách nhiệm của một viên chức Nhà nước trước khi tham gia các công việc bên ngoài”.
“Nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ thì có thể dẫn đến hệ lụy, đó là nhiệm vụ chính lại trở thành phụ, chất lượng dịch vụ công cơ bản thiết yếu không được bảo đảm…”, đại biểu đoàn Thanh Hóa cảnh báo.
Bà đề nghị rà soát kỹ lưỡng để bổ sung các quy định nhằm tránh được các rủi ro trên. Theo bà, có thể giao Chính phủ quy định chi tiết để có thêm thời gian tính toán cho các biện pháp được xây dựng bảo đảm tính khả thi, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý đội ngũ viên chức.
