Sáng 15/2, Chính phủ trình Quốc hội dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Phát biểu tại tổ ngay sau đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, muốn phát triển nhanh, bền vững thì dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là yêu cầu khách quan.

Do đó, theo người đứng đầu Chính phủ, phải tháo gỡ trước hết thể chế để giải quyết một số khó khăn, vướng mắc để Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đi vào cuộc sống. Sau đó, sẽ tiếp tục sửa các luật liên quan đến ngân sách, thuế, doanh nghiệp, khoa học công nghệ…

Thủ tướng Phạm Minh Chính. Ảnh: P.Thắng

Nghiên cứu bổ sung thêm 5 cơ chế đặc biệt

Đồng tình với ý kiến đại biểu Quốc hội rằng các chính sách thiết kế cần cụ thể và rõ hơn nữa, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng bên cạnh chính sách đặc thù, cần bổ sung 5 cơ chế đặc biệt.

Đầu tiên là phải có cơ chế đặc biệt cho phát triển kết cấu hạ tầng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vì hạ tầng này hiện còn rất yếu. Nguồn lực cần rất lớn nên phải có cơ chế huy động nguồn từ hợp tác công - tư, doanh nghiệp, xã hội và người dân.

Cơ chế đặc biệt thứ hai liên quan đến quản lý trong hoạt động khoa học công nghệ. Thủ tướng ví dụ đầu tư công quản lý tư như Nhà nước đầu tư hạ tầng khoa học công nghệ nhưng giao tư nhân quản lý. Hay lãnh đạo công, quản trị tư là thiết kế chính sách, pháp luật, công cụ giám sát kiểm tra, còn quản trị giao cho doanh nghiệp…

Thứ ba là cơ chế đặc biệt cho nhà khoa học và công trình khoa học có thể thương mại hóa được, theo hướng có thể phân cấp, phân quyền đến các tỉnh, TP, bộ ngành, thậm chí tới các chủ thể có liên quan. Thủ tướng đặc biệt lưu ý, xóa bỏ cơ chế xin - cho, giảm thủ tục hành chính để quản lý hiệu quả tổng thể.

Cơ chế đặc biệt thứ 4 được người đứng đầu Chính phủ đề cập là để bảo vệ người thực hiện chính sách. Theo ông, dự thảo mới đề cập miễn trừ trách nhiệm cho người soạn thảo chính sách, nhưng khâu thực hiện mới là khó, là yếu. Do đó, phải thiết kế thêm cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro cho người thực hiện, như thế mới toàn diện.

Thứ năm là phải có cơ chế đặc biệt thu hút nguồn nhân lực. Thủ tướng nhấn mạnh sẽ có cơ chế để thu hút người làm ngoài khu vực nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, người nước ngoài. Với các chính sách gồm thuế, phí, lệ phí, nhà cửa, đất đai, visa và hợp đồng lao động...

"Một ông nhà khoa học muốn vào Việt Nam mà chờ visa mãi. Vấn đề là ở tâm lý. Người ta vào Việt Nam lúc nào cũng được", Thủ tướng nói.

Thiết kế công cụ đặc biệt để không tham nhũng, tiêu cực

“Chúng tôi cần nghiên cứu bổ sung, mong được ủng hộ. Còn đương nhiên phải thiết kế công cụ đặc biệt, để không xảy ra vi phạm, tham nhũng, tiêu cực; nâng cao được hiệu quả”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Quốc hội thảo luận tại tổ nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ảnh: P.Thắng

Ông cũng cho rằng quá trình thực hiện để tạo đột phá về khoa học công nghệ thì phải chấp nhận rủi ro, chấp nhận thất bại, coi đó là “học phí” để rồi giải quyết.

“Loại trừ động cơ cá nhân, còn rủi ro mất mát do khách quan, người thực hiện vô tư trong sáng vì sự phát triển khoa học công nghệ, vì sự phát triển của đất nước thì phải chấp nhận, coi đó như học phí để có thêm kinh nghiệm, bài học, bản lĩnh và trí tuệ để làm tốt hơn”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu quan điểm.

Nghị quyết trình Quốc hội dự kiến quy định thí điểm một số chính sách về tháo gỡ chi tiêu tài chính từ ngân sách Nhà nước, hoạt động của tổ chức và nhân lực trong tổ chức khoa học và công nghệ công lập, thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu và hoạt động khoa học, công nghệ trong doanh nghiệp, đầu tư, đấu thầu, tài chính.

Dự thảo cũng quy định về thí điểm thử nghiệm có kiểm soát triển khai dịch vụ viễn thông sử dụng công nghệ vệ tinh tầm thấp và cơ chế thí điểm thử nghiệm có kiểm soát để tháo để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.