Sáng 21/11, tiếp tục chương trình kỳ họp 8, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất.

Tại tờ trình, Chính phủ đề xuất thí điểm cho nhà đầu tư thực hiện dự án nhà ở thương mại với đất nông nghiệp; phi nông nghiệp không phải đất ở; đất ở và đất khác trong cùng thửa thông qua thảo luận nhận quyền sử dụng đất.

Chống hợp thức hóa thu gom đất đai

Nêu ý kiến, đại biểu Quốc hội Nguyễn Công Long (Đồng Nai) nói, thị trường bất động sản hiện nay có nhiều vấn đề, giá bất động sản phi mã, người nghèo, người lao động, cán bộ, công chức, viên chức rất khó mua được nhà.

“Người ta tính một công chức không ăn gì cả, vài trăm năm mới mua được nhà", ông nói và cho hay, cử tri đặt câu hỏi tại sao Quốc hội chỉ áp dụng cơ chế thí điểm cởi trói cho nhà ở thương mại, mà không xét tới nhà ở xã hội.

Đại biểu Nguyễn Công Long (Đồng Nai). Ảnh: P.Thắng

Cùng quan điểm, theo đại biểu Đỗ Huy Khánh, thực tế trên khắp cả nước có những đô thị xây xong không có người ở. Ông Khánh đặt vấn đề, vì sao không dành quỹ đất, cơ chế thí điểm chuyển đổi đất cho phát triển nhà ở xã hội.

Ông phân tích, nhà ở xã hội là nhu cầu thực của người dân, dành cho người thu nhập thấp. Hiện người lao động thu nhập 7-20 triệu đồng một tháng ở nhiều địa phương rất cần chỗ ở, nhưng họ không đủ tiền mua nhà ở thương mại.

“Chúng ta đưa ra chính sách này để gỡ cho dự án nhà ở thương mại, trong khi ở nhiều TP có những khu đô thị xây xong không ai ở”, ông Khánh nói.

Chưa kể, theo ông Nguyễn Công Long, tại không ít địa phương xảy ra tình trạng tiêu cực như đầu cơ đất đai, nhất là mua gom đất nông nghiệp diễn ra hàng chục năm nay.

“Cần có giải pháp để chống tình trạng hợp thức hóa thu gom đất đai, ngăn thu gom, chuyển đổi mục đích đất rừng, đất lúa, đất sản xuất”, ông Long kiến nghị.

Đại biểu Quốc hội Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) góp ý cần quy định điều kiện, hạn mức đất nông nghiệp, phi nông nghiệp không phải đất ở khi chuyển đổi là phải trong quy hoạch, được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Việc này nhằm đảm bảo an ninh lương thực, diện tích đất lúa 3,5 triệu ha đến năm 2030 và độ che phủ đất rừng 42%. “Nếu chỉ quy định phù hợp quy hoạch như dự thảo nghị quyết thí điểm thì rất khó xác định”, ông Hải nói.

Thí điểm chỉ ở vài địa phương sẽ rất nguy hiểm

Ông Mai Văn Hải băn khoăn cơ chế thí điểm mở rộng đất nông nghiệp, phi nông nghiệp làm dự án nhà thương mại qua thỏa thuận thực hiện trên cả nước, thay vì tại một số tỉnh, TP.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp). Ảnh: P.Thấng

Ngược lại các đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp), Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) đồng tình thực hiện thí điểm trong phạm vi cả nước. Bởi theo các đại biểu này, nếu áp dụng thí điểm ở vài địa phương sẽ dẫn tới cơ chế xin cho, “rất nguy hiểm”.

Tuy nhiên, ông Hòa lưu ý, không phải dự án nào cũng cho thực hiện thí điểm, ví dụ dự án đã khắc phục sai phạm thì có thể cân nhắc xem xét. Còn dự án đang sai phạm, chưa xử lý khắc phục thì không được áp dụng.

Ông Hòa cũng đề nghị dự thảo nghị quyết bổ sung điều khoản về hồi tố cho các dự án đang vướng mắc ở nhiều địa phương. Tức là, dự án nào đã trong quy hoạch, người dân đã vào ở nhưng vướng không chuyển đổi quyền sử dụng đất thì có thể xem xét cho áp dụng thí điểm.

“Chúng ta không hợp thức hóa sai phạm của nhà đầu tư. Nhưng với các trường hợp đặc thù, đặc biệt thì cũng cần được xem xét, tháo gỡ pháp lý", ông Hòa nhấn mạnh và nhìn nhận khi tháo gỡ các dự án này, Nhà nước sẽ thu được tiền sử dụng đất, thị trường bất động sản khơi thông, người dân yên tâm có nhà ở.

Đất trồng lúa giữ ổn định, bảo đảm an ninh lương thực

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy nói bản chất việc thí điểm mở rộng đất lần này là bổ sung hình thức tiếp cận đất đai trong làm nhà ở thương mại.

Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy. Ảnh: P.Thắng

Theo Luật Đất đai 2024, các dự án được Nhà nước thu hồi đất để đấu giá, đấu thầu phải là các khu đô thị quy mô từ 20 ha trở lên, đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, xã hội và nhà ở.

Tức là, dự án nhà ở thương mại quy mô dưới 20 ha sẽ không thuộc diện Nhà nước thu hồi đất hay nhận chuyển quyền sử dụng đất, nếu trong phần diện tích dự án không có đất ở.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho hay vướng mắc này xảy tại tất cả các địa phương trên cả nước, nhất là ở các địa phương nhỏ, thị trường bất động sản quy mô không lớn, không có nhiều dự án quy mô đô thị lớn hơn 20 ha.

“Việc ban hành nghị quyết thí điểm cả nước mới đảm bảo công bằng, khắc phục tình trạng xin - cho. Nếu chỉ thực hiện ở một vài địa phương sẽ không đồng bộ, thống nhất”, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh.

Về vấn đề đảm bảo an ninh lương thực, bảo vệ đất trồng lúa, rừng, ông Duy nói được kiểm soát chặt chẽ từ ngay khâu lập quy hoạch sử dụng đất quốc gia, cấp tỉnh, xây dựng và đô thị.

Trong các quy hoạch, kế hoạch đã xác định có bao nhiêu diện tích đất nông nghiệp được chuyển mục đích sang phi nông nghiệp để làm các dự án phát triển kinh tế, xã hội. Số này đã gồm diện tích đất làm các dự án nhà thương mại theo cơ chế thí điểm tại nghị quyết này và Luật Đất đai 2024, theo ông Duy.

Bộ trưởng cũng cho hay, dự thảo nghị quyết đã quy định rất cụ thể điều kiện thực hiện dự án thí điểm. Theo ông, các dự án trong diện thí điểm cơ chế này phải tuân thủ quy hoạch; khu đất thực hiện dự án phải nằm trong danh mục được HĐND cấp tỉnh cho phép thực hiện… Còn diện tích trồng lúa 3,5 triệu ha đến 2030, hay độ che phủ rừng 42% được giữ ổn định, không ảnh hưởng.

Dự kiến Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua nghị quyết này vào ngày 30/11.