Quốc hội thảo luận quy định liên quan trực tiếp đến hàng triệu người đã, đang và sẽ hưởng lương hưu. Ảnh: P.Thắng

Tiếp tục chương trình nghị sự kỳ họp 7, Quốc hội dành trọn 1 ngày (27/5) để thảo luận Dự thảo Luật BHXH sửa đổi ở hội trường.

Dự thảo luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 11 chương (tăng 1 chương) và 147 điều, dự kiến thông qua tại kỳ họp này.

Báo cáo tóm tắt tiếp thu, giải trình và chỉnh lý Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) do Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh trình bày nêu rõ quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thay thế “mức lương cơ sở” bằng “mức tham chiếu”.

Theo Nghị quyết 27 của Trung ương, “mức lương cơ sở” sẽ được bãi bỏ khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương từ 1/7.

Nghĩa là, từ sau 1/7, sẽ không còn “mức lương cơ sở” để làm căn cứ điều chỉnh tiền lương đóng BHXH để tính lương hưu và tính hưởng một số chế độ BHXH.

Vì nội dung này chưa được dữ liệu đầy đủ khi Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp 6 nên trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, qua nhiều lần đề nghị, Chính phủ mới đề xuất thay “mức lương cơ sở” bằng “mức tham chiếu” trong dự thảo luật.

Cụ thể, mức tham chiếu là mức tiền do Chính phủ quy định dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ BHXH trong Luật này. Mức tham chiếu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế và phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước, quỹ BHXH.

Do đây là nội dung mới được đặt ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ quan tâm đánh giá tác động và nghiên cứu bổ sung nguyên tắc cụ thể xác định mức tham chiếu trong dự thảo luật, theo hướng bảo đảm tuân thủ quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 28 của Trung ương.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị quy định giao Chính phủ hàng năm báo cáo Quốc hội về việc xây dựng và tổ chức thực hiện mức tham chiếu này đối với các chính sách BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế.

Theo quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quy định căn cứ đóng BHXH của khu vực doanh nghiệp ít nhất bằng 70% tổng tiền lương và các khoản thu nhập khác có tính chất lương của người lao động.

Quy định này nhằm hài hòa với khu vực Nhà nước sau cải cách tiền lương, bảo đảm mọi người lao động khi về già có mức lương hưu đủ sống, không thấp hơn mức sống tối thiểu.

Ngoài ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, bổ sung đầy đủ quy định điều khoản chuyển tiếp trong các chính sách, pháp luật có liên quan đến “mức lương cơ sở” để ban hành hoặc trình ban hành quy định mới.

Thường vụ Quốc hội thống nhất với Chính phủ phương án tiền lương đóng BHXH

Vấn đề được đặc biệt quan tâm là mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần và điều chỉnh tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh. Ảnh: P.Thắng

Chủ nhiệm Nguyễn Thúy Anh cho hay, ngày 25/5, Chính phủ đã có báo cáo gửi Quốc hội đề xuất các nội dung liên quan trong Dự thảo Luật BHXH sửa đổi do tác động của chính sách tiền lương mới.

“Với phương án cải cách tiền lương mà Chính phủ đã thống nhất báo cáo cấp có thẩm quyền thì cơ bản chưa cần thiết phải sửa đổi toàn diện ngay Điều 62 và Điều 63 của luật hiện hành đề xuất trước đó của Chính phủ”, bà Thúy Anh nói.

Theo đó, Chính phủ đề nghị giữ như nội dung tại Điều 72 và Điều 73 dự thảo luật trình tại kỳ họp thứ 6 (sửa đổi, bổ sung Điều 62, Điều 63), tương ứng với Điều 76 và Điều 77 dự thảo luật trình Quốc hội tại kỳ họp này.

Trên cơ sở báo cáo của Chính phủ, cũng trong 25/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phát hành báo cáo về tiếp thu, giải trình, chỉnh lý quy định của Dự thảo Luật BHXH sửa đổi về mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần (Điều 76) và điều chỉnh tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc (Điều 77) trình Quốc hội.

Theo bà Thúy Anh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với phương án Chính phủ và cho rằng quy định tại Điều 76 và Điều 77 của dự thảo luật chỉnh lý liên quan trực tiếp đến hàng triệu người đã, đang và sẽ hưởng lương hưu.

Do đó, cần được xem xét một cách toàn diện, thấu đáo trong bối cảnh cải cách tiền lương và cần đánh giá kỹ tác động đối với người hưởng lương hưu ở các thời điểm khác nhau, trong các khu vực, lĩnh vực khác nhau.

Cạnh đó, do vấn đề này phụ thuộc vào phương án thực hiện cải cách chính sách tiền lương nên có sự thay đổi phương án trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý.

“Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các vị đại biểu Quốc hội nghiên cứu kỹ lưỡng, thảo luận, cho ý kiến thẳng thắn, rõ ràng về vấn đề này”, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội nhấn mạnh.

“Điều 76. Mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần

1. Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương này thì tính bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của số năm đóng BHXH trước khi nghỉ hưu như sau:

a) Bắt đầu tham gia BHXH trước ngày 01 tháng 01 năm 1995 thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 05 năm cuối trước khi nghỉ hưu;

b) Bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01 tháng 01 năm 1995 đến ngày 31 tháng 12 năm 2000 thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 06 năm cuối trước khi nghỉ hưu;

c) Bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01 tháng 01 năm 2001 đến ngày 31 tháng 12 năm 2006 thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 08 năm cuối trước khi nghỉ hưu;

d) Bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01 tháng 01 năm 2007 đến ngày 31 tháng 12 năm 2015 thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 10 năm cuối trước khi nghỉ hưu;

đ) Bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01 tháng 01 năm 2016 đến ngày 31 tháng 12 năm 2019 thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 15 năm cuối trước khi nghỉ hưu;

e) Bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01 tháng 01 năm 2020 đến ngày 31 tháng 12 năm 2024 thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 20 năm cuối trước khi nghỉ hưu;

g) Bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01 tháng 01 năm 2025 trở đi thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của toàn bộ thời gian đóng BHXH.

h) Trường hợp trong quá trình đóng BHXH theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định theo các điểm a, b, c, d, đ và e khoản này, người lao động có khoảng thời gian đóng BHXH liền kề với bình quân tiền lương làm căn cứ đóng của thời gian này cao hơn bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của những năm cuối thì người lao động được chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH liền kề tương ứng với số năm quy định tại khoản này để tính mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.

i) Chính phủ quy định việc tính bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH khi Nhà nước thực hiện cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang.

2. Người lao động có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định thì tính bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của toàn bộ thời gian.

3. Người lao động vừa có thời gian đóng BHXH thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định, vừa có thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định thì tính bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH chung của các thời gian, trong đó thời gian đóng theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định được tính bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH theo quy định tại khoản 1 Điều này trên tổng thời gian đóng theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định.

4. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.”

“Điều 77. Điều chỉnh tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc

1. Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc để tính mức bình quân quy định tại Điều 76 của Luật này của người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định được điều chỉnh như sau:

a) Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH trước ngày 01 tháng 01 năm 2016, được điều chỉnh theo mức lương cơ sở tại thời điểm hưởng chế độ hưu trí. Chính phủ quy định việc điều chỉnh tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc khi Nhà nước thực hiện cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang.

b) Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01 tháng 01 năm 2016 trở đi, được điều chỉnh như quy định tại khoản 2 Điều này.

2. Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc để tính mức bình quân quy định tại Điều 76 của Luật này của người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ theo quy định của Chính phủ.”