(Thanh tra) - Từ 1/7/2026, thời gian nghỉ thai sản với lao động nữ sinh con thứ hai là 7 tháng; phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi được hỗ trợ tài chính và ưu tiên mua nhà ở xã hội, theo Luật Dân số vừa được Quốc hội thông qua.
Với 448/450 đại biểu có mặt (94,71% tổng số đại biểu Quốc hội) tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Dân số sáng 10/12. Luật này gồm 8 chương, 30 điều, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.
Luật này quy định về truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số; nâng cao chất lượng dân số; điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số.
Để duy trì mức sinh thay thế, Luật Dân số quy định nhiều biện pháp, trong trường hợp sinh con thứ hai, thời gian nghỉ thai sản với lao động nữ là 7 tháng; lao động nam là 10 ngày làm việc khi vợ sinh con.
Luật cũng nêu rõ sẽ hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc thiểu số rất ít người; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ ở tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế và hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi.
Đặc biệt, theo quy định của luật, người có từ 2 con đẻ trở lên sẽ được ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.
Luật đồng thời quy định biện pháp khác do Chính phủ quyết định. Căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, Chính phủ quy định mức hưởng, trình tự, thủ tục cho các chính sách trên.
Báo cáo giải trình, tiếp thu về nội dung này trước khi Quốc hội biểu quyết, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết đây là nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm.
Luật Dân số đã quy định khung định hướng chính sách tổng thể, căn cơ như chính sách lao động, việc làm, tiền lương, bảo hiếm xã hội, bảo hiếm y tế, trợ cấp, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, nhà ở và chính sách khác nhằm gia tăng tỷ lệ sinh để đạt được mức sinh thay thế bền vững.
Việc hỗ trợ tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính khi sinh con được phân nhóm theo đối tượng, địa phương và ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về Nhà ở.
Đình chỉ hành nghề với người tiết lộ giới tính thi nhi
Về quy định giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, luật khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Luật Dân số nêu rõ việc đình chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh đối với người có hành vi thông báo, tiết lộ giới tính thai nhi để phá thai. Việc đình chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh thực hiện theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.
Định kỳ hằng năm cơ quan thống kê Trung ương công bố tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh để Chính phủ, chính quyền địa phương cấp tỉnh xây dựng, thực hiện biện pháp can thiệp phù hợp.
Luật mới cũng quy định những nội dung liên quan thích ứng với già hóa dân số, trong đó nêu biện pháp thích ứng với già hóa dân số là chủ động chuẩn bị cho tuổi già; chăm sóc người cao tuổi; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi; các biện pháp về phụng dưỡng, chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi được quy định của pháp luật về người cao tuổi, pháp luật khác có liên quan.
Để chủ động chuẩn bị cho tuổi già, luật quy định nhiều nội dung. Theo đó, cá nhân chủ động chuẩn bị cho tuổi già ngay từ khi còn trẻ thông qua việc: Chuẩn bị về sức khỏe, tài chính, tâm lý; tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; tham gia học tập, nâng cao kiến thức, kỹ năng để duy trì sức khỏe thể chất, tinh thần và chức năng xã hội; tham gia các hoạt động hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi.
Luật Dân số nêu rõ Nhà nước có chính sách hỗ trợ các nhóm đối tượng ưu tiên chủ động chuẩn bị cho tuổi già, đồng thời khuyến khích cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân hỗ trợ các cá nhân tham gia chuẩn bị cho tuổi già phù hợp với nhu cầu của từng nhóm người cao tuổi.
Khuyến khích cá nhân tham gia bảo hiểm sức khỏe theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm, cũng là định hướng được nêu trong Luật Dân số.
