(Thanh tra) - Dự thảo sửa đổi Luật Quản lý nợ công quy định ngân hàng thương mại thực hiện cho vay lại với đơn vị sự nghiệp công lập thì không chịu rủi ro tín dụng. Chủ tịch Quốc hội đề nghị đánh giá lại để tránh “lơ là” thủ tục thẩm định đối tượng vay, tạo rủi ro lớn.
Phát biểu tại tổ thảo luận Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công sáng 3/11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận định quản lý điều hành nợ công thời gian qua tương đối tốt. Đến nay, nợ công, nợ nước ngoài, nợ Chính phủ đều thấp hơn giới hạn cho phép.
Ông nhấn mạnh sửa luật lần này để phân cấp, phân quyền đồng bộ với các luật liên quan, cũng như đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm minh bạch, công khai, chủ động trong quản lý nợ công.
Sợ nhất là vay khoản này nhưng lại về đầu tư cho việc khác
Nhắc đến việc dự án Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ vốn vay của Hungary, xây dựng đã được 80%, song dừng khoảng 4-5 năm nay, “đóng rêu đóng rong” trong khi bệnh viện ung bướu hiện tại quá tải, Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần phải tập trung xử lý để đưa dự án vào vận hành.
“Phải làm sao đảm bảo minh bạch, công khai trong quản lý, sử dụng nợ công”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Liên quan đến nội dung về phân bổ vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài, dự thảo bổ sung quy định cấp phát với UBND tỉnh, đơn vị sự nghiệp công lập. Chủ tịch Quốc hội đề nghị trong quá trình triển khai, Chính phủ phải quy định chặt chẽ điều kiện cấp phát, tỷ lệ cấp phát, đánh giá tác động đến ngân sách trung ương.
Với phương thức cho vay, dự thảo quy định ngân hàng thương mại sẽ thực hiện cho vay lại với đơn vị sự nghiệp công lập thì không chịu rủi ro tín dụng; còn cho vay lại với các doanh nghiệp để đầu tư chương trình dự án danh mục ưu tiên đầu tư của Nhà nước thì cơ quan cho vay chịu một phần rủi ro tín dụng.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần phải đánh giá kỹ tác động, bởi nếu cho vay lại không chịu rủi ro tín dụng có thể dẫn tới “lơ là " thủ tục thẩm định đối tượng vay, tạo rủi ro lớn và cơ quan Nhà nước phải gánh chịu.
“Cho vay không gắn với hiệu quả, ngân hàng cho vay lại thiếu trách nhiệm trong việc giám sát khoản vay, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ, an toàn nợ công. Mà sợ nhất là vay khoản này nhưng lại về đầu tư cho việc khác, rồi ngân hàng thiếu hướng dẫn thủ tục kiểm tra, giám sát”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Vì vậy, ông đề nghị cần làm rõ trường hợp xảy ra rủi ro không trả được nợ thì trách nhiệm của ngân hàng được quy định thế nào trong luật? Trường hợp nếu ngân hàng phải chia sẻ một phần rủi ro thì cần xác định tỷ lệ bao nhiêu? Cần có quy định trong luật hoặc giao Chính phủ hướng dẫn tại nghị định.
"Nợ công trong 5 năm qua đều thấp hơn giới hạn cho phép, nhưng cần rà soát để tăng thêm niềm tin cho nhà đầu tư nước ngoài và người dân”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Cho biết trên thế giới, các nước càng lớn càng nợ nhiều, như Mỹ, Pháp, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản như ông bà mình có câu “lớn thuyền, lớn sóng”, Chủ tịch Quốc hội nói, “muốn làm ăn, muốn phát triển thì phải vay nhiều nguồn”.
Đặt trong bối cảnh tới đây chúng ta sẽ triển khai nhiều dự án lớn như đường sắt cao tốc Bắc - Nam dự toán cần số vốn khoảng 67 tỷ USD, nhiều dự án đường sắt đô thị, đường sắt kết nối... Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần rà soát tổng thể các khoản vay Trung ương, địa phương để sửa đổi luật cho phù hợp nhằm phục vụ tăng trưởng hai con số.
Vay lớn nhưng phải bảo đảm hiệu quả
Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho hay, thời gian qua, một tồn tại rất lớn là việc chuẩn bị hồ sơ dự án, ký kết hiệp định vay ODA thường mất quá nhiều thời gian, chiếm đến một nửa thời gian hiệp định, thậm chí hết cả thời gian của hiệp định. Từ đó, khiến nhiều dự án bị chậm trễ, dở dang, phải tìm nguồn khác.
Ông Thắng cũng nêu thực tế, nhiều địa phương chuẩn bị dự án không kỹ lưỡng, không đầy đủ khiến phải trả lại vốn vay.
Do đó, sửa Luật Quản lý nợ công lần này, theo ông Thắng, đã tích hợp đầy đủ các vấn đề thực tiễn, thống nhất đầu mối để tăng tính hiệu quả của nguồn vốn.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho hay, 10 nước vay nợ lớn nhất là 10 nước phát triển kinh tế nhất. Họ vay lớn nhưng đảm bảo hiệu quả nên tích luỹ được cho quốc gia, không vướng lo ngại về lạm phát, về trả nợ… “Làm sao vay ODA của chúng ta cũng phải như thế”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Với quy định về cấp phát vốn vay, ông Thắng khẳng định cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu, rà soát về các vấn đề đại biểu nêu. Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, bên cạnh ngân hàng chính sách (Ngân hàng Phát triển Việt Nam), lần này dự thảo mở ra quy định cho các ngân hàng thương mại tham gia, để có sự cạnh tranh, tránh độc quyền.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng thừa nhận, quy định như vậy sẽ có vấn đề liên quan đến rủi ro. Do đó, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu, tính toán về mức độ trách nhiệm, mức độ chịu rủi ro
Còn với cấp phát vốn cho các đơn vị sự nghiệp công lập, các địa phương chưa tự chủ ngân sách, Bộ trưởng cho biết sẽ Chính phủ sẽ có Nghị định quy định chi tiết để phân loại các mức, tỷ lệ cấp phát phù hợp với địa phương.
