Toàn cảnh kỳ họp 5 Quốc hội khóa XV. Ảnh: P.Thắng

Quốc hội sẽ nghe tờ trình, thẩm tra tại hội trường, sau đó thảo luận tại tổ Dự thảo Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn chiều ngày 30/5.

Nghị quyết này dự kiến thay thế Nghị quyết 85 năm 2014, chuẩn bị cho việc lấy phiếu tín nhiệm giữa nhiệm kỳ với các chức danh Quốc hội, HĐND bầu, phê chuẩn vào cuối năm nay.

Qua tổng kết thực tiễn lấy phiếu tín nhiệm, ý kiến góp ý của nhiều cơ quan, trong tờ trình mới nhất gửi đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất một số trường hợp không lấy phiếu tín nhiệm để xin ý kiến Quốc hội.

Cụ thể là không lấy phiếu tín nhiệm đối với người nghỉ chữa bệnh hiểm nghèo có xác nhận của cơ sở y tế và không điều hành công tác từ 6 tháng trở lên theo quyết định của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền, tính đến thời điểm khai mạc kỳ họp lấy phiếu tín nhiệm.

Dự thảo nghị quyết mới đề nghị không lấy phiếu tín nhiệm đối với người đã có thông báo nghỉ công tác chờ nghỉ hưu, thông báo nghỉ hưu hoặc được bổ nhiệm, bầu cử trong năm lấy phiếu tín nhiệm.

Trước đó, trong Nghị quyết 85 chỉ quy định 1 trường hợp không lấy phiếu tín nhiệm là người có thời gian đảm nhiệm chức vụ liên tục chưa đủ 9 tháng, tính đến ngày khai mạc kỳ họp tổ chức lấy phiếu tín nhiệm của Quốc hội, HĐND.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội nêu quan điểm tán thàn với phạm vi đối tượng được Quốc hội, HĐND lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm và các trường hợp không lấy phiếu tín nhiệm như dự thảo.

“Việc bổ sung quy định không lấy phiếu tín nhiệm đối với người nghỉ chữa bệnh hiểm nghèo có xác nhận của cơ sở y tế và không điều hành công tác từ 6 tháng trở lên theo quyết định của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền là có cơ sở thực tiễn, thể hiện tính nhân văn và phù hợp với yêu cầu của việc lấy phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, HĐND”, theo báo cáo thẩm tra.

Có ý kiến trong cơ quan thẩm tra đề nghị cần nêu rõ thời gian không điều hành công tác là từ 6 tháng liên tục trở lên để bảo đảm chặt chẽ.

Tín nhiệm thấp thì xin từ chức

Điểm mới nữa, dự thảo nghị quyết sửa đổi quy định về hệ quả của việc lấy phiếu tín nhiệm tại Nghị quyết 85 để thể chế hóa Quy định 96 của Bộ Chính trị về lấy phiếu tín nhiệm ban hành hồi tháng 2 vừa qua.

Người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa đến dưới 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND đánh giá “tín nhiệm thấp” thì xin từ chức, trường hợp không xin từ chức thì cơ quan hoặc người có thẩm quyền giới thiệu người đó để Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn có trách nhiệm trình Quốc hội, HĐND tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm tại kỳ họp đó hoặc kỳ họp gần nhất.

Người được lấy phiếu tín nhiệm có từ 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND trở lên đánh giá “tín nhiệm thấp” thì cơ quan hoặc người có thẩm quyền giới thiệu người đó để Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn có trách nhiệm trình Quốc hội, HĐND tiến hành miễn nhiệm tại kỳ họp đó hoặc kỳ họp gần nhất.

Dự thảo nghị quyết bổ sung quy định hệ quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm với người đồng thời giữ nhiều chức vụ thì việc bỏ phiếu tín nhiệm, miễn nhiệm được thực hiện một lần đối với các chức vụ đó.

Trong tờ trình mới nhất, đã rút đề xuất người có mức tín nhiệm thấp thì phải từ chức trong thời hạn 10 ngày như tờ trình trước đó.

Theo Ủy ban Pháp luật, các nội dung quy định về hệ quả với người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm trong dự thảo nghị quyết đã bảo đảm phù hợp với yêu cầu xử lý kịp thời, nghiêm minh đối với cán bộ có mức độ “tín nhiệm thấp”.

Cơ quan thẩm tra đề nghị chỉnh lý lại theo hướng trong trường hợp người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa đến dưới 2/3 tổng số đại biểu đánh giá “tín nhiệm thấp” mà không xin từ chức thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội, Thường trực HĐND trình HĐND bỏ phiếu tín nhiệm.

Quy định như vậy, theo Ủy ban Pháp luật để bảo đảm thống nhất với quy định về chủ thể có thẩm quyền trình Quốc hội, HĐND bỏ phiếu tín nhiệm tại dự thảo nghị quyết, cũng là kế thừa quy định tương ứng của Nghị quyết số 85.

Quá nửa đại biểu đánh giá “không tín nhiệm” cần đề nghị cách chức 

Có ý kiến trong cơ quan thẩm tra cho rằng, mục đích của lấy phiếu tín nhiệm nhằm giúp cán bộ thấy được mức độ tín nhiệm của mình để “tự soi”, “tự sửa”.

Vì vậy, ý kiến này đề nghị thiết kế quy định theo hướng trường hợp có từ 2/3 tổng số đại biểu trở lên đánh giá “tín nhiệm thấp” thì vẫn nên có cơ chế cho họ có thể chủ động xin từ chức. Trường hợp không từ chức thì cơ quan hoặc người có thẩm quyền giới thiệu người đó để Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn mới trình Quốc hội, HĐND tiến hành miễn nhiệm.

Ủy ban Pháp luật cho biết, có ý kiến cho rằng, bỏ phiếu tín nhiệm nên được xác định là một công đoạn trong quá trình xem xét kỷ luật với cán bộ là người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn.

Theo quy định tại Điều 13 của dự thảo nghị quyết, các trường hợp được đưa ra bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, HĐND thường do phát hiện có dấu hiệu sai phạm hoặc qua lấy phiếu tín nhiệm cho thấy, người được Quốc hội, HĐND bầu, phê chuẩn có mức độ tín nhiệm thấp.

“Hệ quả nặng nhất với người được lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm quy định trong dự thảo nghị quyết đều là trình Quốc hội, HĐND quyết định việc miễn nhiệm hoặc phê chuẩn đề nghị miễn nhiệm. Do đó, ý kiến này đề nghị trong trường hợp người được đưa ra bỏ phiếu tín nhiệm có từ quá nửa tổng số đại biểu trở lên đánh giá không tín nhiệm thì cần áp dụng hình thức xử lý nghiêm khắc hơn, đó là Quốc hội, HĐND tiến hành bãi nhiệm hoặc phê chuẩn đề nghị cách chức đối với người đó”, báo cáo thẩm tra nêu.