Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại hội nghị

Ngày 14/1, Tòa án Nhân dân (TAND) Tối cao đã tổ chức Hội nghị đánh giá tình hình thực hiện các nhiệm vụ công tác của các TA năm 2018 và từ đầu nhiệm kỳ 2016-2020 đến nay; đồng thời xác định mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm công tác trong thời gian tới.

Hội nghị được tổ chức theo hình thức tập trung kết hợp với trực tuyến giữa điểm cầu trung tâm tại Hà Nội với 778 điểm cầu tại TA quân sự Trung ương và TAND trên toàn quốc.

Từng bước kiềm chế tội phạm tham nhũng

Theo báo cáo, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, ngành TA đã đề ra 14 giải pháp đột phá nhằm nâng cao chất lượng công tác xét xử. Nhờ vậy, công tác giải quyết, xét xử các loại vụ án đã có nhiều chuyển biến rõ rệt.

Các TA đã giải quyết 1.379.709 vụ án đã thụ lý, đạt 95,9%. Chất lượng xét xử  không ngừng được nâng lên, tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của TA giảm dần qua các năm (năm 2016 là 1,3%, năm 2017 là 1,2% và năm 2018 là 1,14%).

TA các cấp đã tham gia tích cực, có hiệu quả vào cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng (PCTN), góp phần hiện thực hóa và khẳng định quyết tâm chống tham nhũng của Đảng, Nhà nước ta, từng bước kiềm chế tội phạm tham nhũng.

Nhiều vụ án lớn đã được phát hiện và xử lý nghiêm minh như: Vụ Trịnh Xuân Thanh, vụ Đinh La Thăng, vụ Phạm Công Danh, vụ Hà Văn Thắm, vụ Trần Phương Bình, vụ Phan Văn Anh Vũ (Vũ Nhôm)…

Nhất là, từ năm 2016 đến năm 2018, các TA đã xét xử đạt tỉ lệ 93,5% về số vụ, 93,6% số bị cáo phạm các tội tham nhũng, thu hồi hàng nghìn tỉ đồng, nhiều nhà cửa, đất đai và các tài sản khác.

“Hình phạt áp dụng đối với các bị cáo tham nhũng là sự cảnh báo nghiêm khắc cho sự lạm dụng quyền lực và tùy tiện vi phạm pháp luật, xâm phạm lợi ích của Nhà nước và nhân dân”, Tổng Bí thư, Chủ tich nước Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương nhấn mạnh.

Qua xét xử, Hội đồng xét xử cũng đã chỉ ra nguyên nhân, điều kiện dẫn đến vi phạm; kiên quyết khởi tố tại phiên tòa khi phát hiện tội phạm chưa được điều tra; kiến nghị nhiều nội dung liên quan đến quản lý Nhà nước tạo kẽ hở cho vi phạm chính sách, để các cơ quan liên quan có biện pháp phòng ngừa.

Công tác hướng dẫn, áp dụng pháp luật và phát triển án lệ được đổi mới và tăng cường. Bộ máy tổ chức của hệ thống TA được cơ cấu theo bốn cấp hoạt động ngày càng có chất lượng; được kiện toàn theo hướng tinh gọn, chuyên sâu, bảo đảm thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ…

Bản án có sai sót phải thành tâm nhận khuyết điểm, sửa chữa

Nhấn mạnh rằng những kết quả đạt được của TA trong năm qua rất đáng ghi nhận, trân trọng, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng cũng đã chỉ ra những hạn chế, tồn tại của ngành cần khắc phục.

Theo Trưởng Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương, năm 2019 có vị trí rất quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi toàn bộ Nghị quyết Đại hội XII của Đảng. Vì vậy, toàn ngành cần tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử, không để xảy ra việc xét xử oan, sai, bỏ lọt tội phạm và người phạm tội; hạn chế thấp nhất các bản án bị hủy, bị sửa do lỗi chủ quan.

“Uy tín của TA chính là tín nhiệm của thể chế chính trị, của Nhà nước, bởi đây là niềm tin của người dân vào công lý, công bằng xã hội”, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước nhấn mạnh và nêu rõ, mỗi bản án phải làm sao để thực sự "tâm phục, khẩu phục", khuất phục được tội phạm, thuyết phục được các bên, được công chúng đồng thuận; phải tạo ra được các chuẩn mực pháp lý, chuẩn mực đạo đức, có tác dụng giáo dục pháp luật và định hướng hoạt động của xã hội.

Khi phát hiện các bản án sai sót phải kiên quyết khắc phục, thành tâm nhận khuyết điểm, sửa chữa để bảo vệ quyền và lợi ích của nhân dân. Kiên quyết khắc phục tình trạng vi phạm thời hạn tố tụng. “Kéo dài thời gian xét xử, đặt người dân vào tình trạng pháp lý căng thẳng quá lâu không phải là biểu hiện của một nền tư pháp văn minh”, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước lưu ý.

Toàn cảnh hội nghị

Ông đặc biệt lưu ý, ưu tiên hàng đầu của các TA là xây dựng đội ngũ Thẩm phán liêm chính, chính trực, có bản lĩnh chính trị vững vàng, giỏi về nghiệp vụ và tinh thông pháp luật và có tấm lòng nhân ái.

“Chất lượng của nền tư pháp xét cho cùng là do cán bộ tư pháp quyết định, vì họ là những người trực tiếp cầm cân nảy mực. Mỗi sai sót trong thực thi công vụ của cán bộ tư pháp đều ảnh hưởng đến sinh mạng chính trị và lợi ích, thậm chí là cả tính mạng của người dân”.

Hoan nghênh Hội đồng tuyển chọn thẩm phán quốc gia đã ban hành "Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán", theo Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, mỗi Thẩm phán phải soi vào, lấy các chuẩn mực của bộ quy tắc này để phấn đấu, giữ gìn và rèn luyện.

Phải sẵn sàng xét xử, giải quyết tốt cả tội phạm phi truyền thống

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước cũng chỉ rõ, năm 2020, tổng kết thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW của Đảng, chính vì vậy, ngay từ bây giờ, ở thời điểm chuẩn bị cho Đại hội lần thứ XIII của Đảng, cần suy nghĩ những định hướng cho chiến lược cải cách tư pháp mới của TA nói riêng và tư pháp nói chung.

“Bác Hồ từng dạy: “Các chú xử hay là rất tốt, nhưng nếu không phải hay xử thì còn tốt hơn”. Việc TA mở rộng thí điểm, hòa giải, đối thoại trong các giải quyết tranh chấp dân sự, khiếu kiện, hành chính là một hướng đi đúng đắn. Trên cơ sở tổng kết thí điểm, phải nghiên cứu các thiết chế để đảm bảo quyền tự quyết của người dân theo đúng tinh thần “việc dân sự cốt ở đôi bên”- Trưởng Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương nhấn mạnh.

Theo Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, nhiệm vụ của TA trong tiến trình cải cách tư pháp mới là phải nghiên cứu thấu đáo, sẵn sàng ứng phó với những vấn đề do cuộc sống đặt ra, chuẩn bị cho việc xét xử và giải quyết tốt cả tội phạm phi truyền thống, tranh chấp phi truyền thống và vi phạm phi truyền thống.

Ngành TA cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, góp phần nâng cao năng lực hoạt động; hoàn thành việc xây dựng TA điện tử trước năm 2025, thực hiện cam kết trong Cộng đồng ASEAN. Toàn ngành cần tăng cường tính công khai, minh bạch vốn là thuộc tính của hoạt động TA, qua đó nâng cao mức độ thuận lợi và sự hài lòng của người dân; nâng cao khả năng kiểm soát hoạt động tư pháp và đánh giá năng lực, trách nhiệm, phẩm chất của các thẩm phán thực chất hơn.

“Trách nhiệm của các TA trước mắt cũng như lâu dài là rất nặng nề. Việc xây dựng hệ thống TA trong sạch, vững mạnh hoàn thành tốt nhiệm vụ của TA mà còn là trách nhiệm của Đảng và Nhà nước”, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước khẳng định: Đảng, Nhà nước và nhân dân luôn dành sự quan tâm, chăm lo, bảo đảm các điều kiện và nguồn lực xây dựng hệ thống TA trong sạch, vững mạnh.

Trưởng Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương mong rằng, “với nỗ lực và quyết tâm cao; với tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; dù phải đối mặt trước những khó khăn, thách thức và không ít cám dỗ, đội ngũ cán bộ, Thẩm phán TA các cấp sẽ luôn thể hiện được trí tuệ, bản lĩnh và đạo đức của mình, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước và sự kỳ vọng của nhân dân”.

Hương Giang