(Thanh tra) - Dự kiến ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 là ngày Chủ nhật 15/3/2026. Số lượng đại biểu Quốc hội khóa mới là 500 người, trong đó đại biểu tái cử khoảng 30%.
Dự kiến sẽ bầu cử sớm, số lượng đại biểu Quốc hội khóa mới là 500 nhân sự được Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 11 khóa XIII sáng 16/4.
Tại hội nghị, Chủ tịch Quốc hội trình bày chuyên đề “Về sửa đổi Hiến pháp và pháp luật; Phương hướng bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031”.
Lấy ý kiến Nhân dân về sửa Hiến pháp từ ngày 6/5 đến ngày 5/6
Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này tập trung vào 2 nhóm nội dung.
Một là, các quy định của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội (tập trung ở Điều 9,10), để đáp ứng yêu cầu sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nêu cao vai trò, trách nhiệm, tính chủ động của MTTQ Việt Nam, vai trò tập hợp các giai cấp, tầng lớp, hướng mạnh về địa bàn dân cư, gần dân, sát dân, đến từng hộ gia đình.
Hai là, các quy định tại chương 9 của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
“Do định hướng phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này mang tính giới hạn, dự kiến chỉ liên quan đến khoảng 8/120 điều của Hiến pháp năm 2013 nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ trình Quốc hội hình thức văn bản là Nghị quyết của Quốc hội, tương tự như đã thực hiện tại các lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1988, 1989 và 2001”, Chủ tịch Quốc hội cho hay.
Đặc biệt nhấn mạnh việc lấy ý kiến Nhân dân với việc sửa đổi Hiến pháp từ ngày 6/5 đến ngày 5/6, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, MTTQ tiến hành khoa học, dân chủ, thực chất, công khai, minh bạch, trong đó lưu ý việc lấy ý kiến cộng đồng dân cư theo Luật dân chủ ở cơ sở.
Chủ tịch Quốc hội cũng cho hay, các cơ quan, tổ chức theo phạm vi thẩm quyền, lĩnh vực phụ trách đã tiến hành rà soát, lập danh mục các văn bản quy phạm pháp luật chịu sự tác động của việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp cụ thể.
Theo báo cáo của Chính phủ, có khoảng 19.220 văn bản ở Trung ương và địa phương ban hành có nội dung chịu tác động, ảnh hưởng trực tiếp của việc thực hiện chủ trương tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
Quốc hội sẽ sửa những nội dung liên quan trong các luật như: Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND, Luật Tổ chức TAND, Luật Tổ chức Viện KSND, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Luật Cán bộ, công chức…
Các luật trên liên quan trực tiếp đến tổ chức bộ máy, quyền, lợi ích cơ bản của người dân, tổ chức, doanh nghiệp, thẩm quyền của địa phương và tác động trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội thuộc các lĩnh vực về ngân sách, đầu tư, quy hoạch.
Khi tiến hành sửa đổi, bổ sung, theo Chủ tịch Quốc hội, sẽ đặc biệt lưu ý đến việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; phân định rành mạch thẩm quyền giữa Trung ương với địa phương, giữa cấp tỉnh với cấp xã, xác định rõ việc nào của chính quyền cấp huyện cần điều chuyển cho chính quyền cấp xã hoặc giao chính quyền cấp tỉnh để tạo thuận lợi cho địa phương trong quá trình thực hiện.
Đề cập đến kỳ họp 9, dự kiến khai mạc đầu tháng 5 tới, ông Trần Thanh Mẫn cho biết, tính đến ngày 14/4, Quốc hội sẽ cho ý kiến, thông qua 31 dự án luật, 12 nghị quyết; cho ý kiến với 10 dự án luật, chưa kể các nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã sẽ xem xét, quyết định trong thời gian diễn ra kỳ họp.
“Đây là một khối lượng công việc lớn nhất từ trước đến nay trong lịch sử các kỳ họp Quốc hội”, ông nhận định.
Việc sửa đổi Hiến pháp và các luật, nghị quyết có liên quan phải được hoàn thành trước ngày 30/6 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7. Trong đó, quy định điều khoản chuyển tiếp để hoàn thành việc kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy và các đơn vị hành chính cấp xã chính thức đi vào hoạt động chậm nhất là trước ngày 15/8, các đơn vị hành chính cấp tỉnh chính thức đi vào hoạt động chậm nhất là trước ngày 15/9.
Dự kiến bầu cử sớm, vào Chủ nhật 15/3/2026
Về phương hướng bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031, ông Trần Thanh Mẫn cho biết, dự kiến sẽ bầu cử sớm hơn so với kỳ bầu cử trước để tạo sự đồng bộ với cấp ủy các cấp, kịp thời triển khai nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIV.
Dự kiến Ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 là ngày Chủ nhật 15/3/2026 và ngày 6/4/2026 họp phiên họp thứ nhất của Quốc hội.
“Các cơ quan, đơn vị, địa phương phải chủ động chuẩn bị từ sớm, từ xa, ngay từ bây giờ”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Số lượng đại biểu Quốc hội, theo Chủ tịch Quốc hội, dự kiến là 500 đại biểu, trong đó tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách ít nhất là 40%.
Cơ cấu định hướng gồm: Đại biểu Quốc hội trẻ tuổi (dưới 40 tuổi) khoảng 10%; đại biểu tái cử khoảng 30%; đại biểu nữ tỷ lệ ít nhất 35%, đại biểu là người dân tộc thiểu số ít nhất 18% tổng số người trong danh sách chính thức ứng cử đại biểu Quốc hội.
Số lượng đại biểu HĐND, Chủ tịch Quốc hội cho biết, sẽ căn cứ vào quy mô dân số từng đơn vị hành chính; thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức Chính quyền địa phương.
Trường hợp Chủ tịch HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thì có 1 Phó Chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách. Trường hợp Chủ tịch HĐND là đại biểu hoạt động không chuyên trách thì có 2 Phó Chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách.
Trường hợp Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thì Ban có 1 Phó Trưởng ban hoạt động chuyên trách; trường hợp Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động kiêm nhiệm thì có 2 Phó trưởng ban hoạt động chuyên trách.
Ở cấp xã (gồm xã, phường, đặc khu), cơ cấu đại biểu chuyên trách ở HĐND dự kiến là 1 Phó Chủ tịch và 2 Phó trưởng Ban.
Cơ cấu đại biểu HĐND các cấp được định hướng gồm: Đại biểu là người ngoài Đảng, phấn đấu đạt tỷ lệ không dưới 10% ở từng cấp. Đại biểu trẻ tuổi (dưới 35 tuổi), phấn đấu đạt tỷ lệ không dưới 15%. Đại biểu tái cử, phấn đấu đạt tỷ lệ không dưới 30%; bảo đảm ít nhất 35% người trong danh sách chính thức những người ứng cử là phụ nữ. Bảo đảm tỷ lệ hợp lý là người dân tộc thiểu số phù hợp với đặc điểm dân số của từng địa phương.
Về tiêu chuẩn đại biểu, Chủ tịch Quốc hội cho biết, cơ bản như kỳ bầu cử trước, tuy nhiên, có điểm mới là: ưu tiên người có trình độ về khoa học công nghệ; người được đào tạo cơ bản về pháp luật.
Tính đến tháng 3/2026 phải đủ tuổi trọn 1 nhiệm kỳ, nam (tháng 3/1969), nữ (tháng 9/1972) trở lại đây. Tái cử phải còn ít nhất 36 tháng, nam (tháng 3/1967), nữ (tháng 5/1971) trở lại đây.
“Và đặc biệt quán triệt yêu cầu của Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên bế mạc Hội nghị Trung ương lần thứ 11 vừa qua là phải lấy tiêu chuẩn cao nhất là vì yêu cầu công việc, sau đó mới đến các tiêu chí khác”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Bộ Chính trị đã yêu cầu các cấp ủy, các tổ chức đảng lãnh đạo, chỉ đạo có kế hoạch lãnh đạo, chỉ đạo cụ thể, để tổ chức thắng lợi cuộc bầu cử; lãnh đạo tốt công tác nhân sự; có giải pháp chỉ đạo bầu đủ số lượng đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp.
Nhấn mạnh công việc trước mắt rất bộn bề, thực tiễn cuộc sống đang đòi hỏi cấp bách, ông Trần Thanh Mẫn khăng định, Quốc hội sẽ tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao nhất trước Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, trước cử tri và Nhân dân.
