Đề xuất ưu tiên thanh tra từ xa, miễn kiểm tra thực tế với doanh nghiệp tuân thủ tốt pháp luật được đề cập trong Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, được Chính phủ trình Quốc hội trong phiên làm việc sáng 15/5.

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, việc xây dựng nghị quyết nhằm hiện thực hoá mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII và Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân, đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới.

Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân thể chế hóa theo 5 nhóm chính sách lớn.

Đó là: Cải thiện môi trường kinh doanh; Hỗ trợ tiếp cận nguồn lực đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh; Hỗ trợ tài chính, tín dụng và mua sắm công; Hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực; và  Hỗ trợ hình thành doanh nghiệp vừa và lớn, doanh nghiệp tiên phong.

Không được thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp quá 1 lần trong năm

Về cải thiện môi trường kinh doanh, dự thảo nghị quyết quy định một số nguyên tắc trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, cấp phép, chứng nhận, xử lý các vi phạm và giải quyết các vụ việc trong hoạt động kinh doanh, giải quyết quyết phá sản doanh nghiệp theo thủ tục rút gọn.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: P.Thắng

Nguyên tắc được Chính phủ đề xuất là không được thanh tra, kiểm tra với mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh quá 1 lần trong năm, trừ trường hợp có bằng chứng vi phạm rõ ràng. 

Kế hoạch, kết luận thanh tra và kiểm tra phải thực hiện công khai theo quy định của pháp luật. Chính phủ đề nghị xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Với các doanh nghiệp tuân thủ tốt quy định pháp luật, Chính phủ đề xuất miễn kiểm tra thực tế. Cạnh đó, ưu tiên thanh tra, kiểm tra từ xa dựa trên các dữ liệu điện tử, giảm thanh tra, kiểm tra trực tiếp.

Trong nguyên tắc xử lý vi phạm, nhằm tạo sự yên tâm cho người dân, doanh nghiệp đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh, Chính phủ đề xuất ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước; các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được chủ động khắc phục vi phạm, thiệt hại. 

Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì không áp dụng xử lý hình sự.

Với vi phạm đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế chủ động, kịp thời và toàn diện trước và là căn cứ quan trọng để cơ quan tiến hành tố tụng xem xét khi quyết định khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và các biện pháp xử lý tiếp theo.

Việc giải quyết phá sản doanh nghiệp được được đề xuất theo thủ tục rút gọn tối thiểu 30% về thời gian, đơn giản hóa trình tự, thủ tục giải quyết so với thủ tục thông thường.

Về hỗ trợ tiếp cận tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh, chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ dự kiến được hỗ trợ đầu tư phải dành một phần diện tích đất đã đầu tư hạ tầng để doanh nghiệp công nghệ cao thuộc khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thuê, thuê lại.

Chính phủ đề xuất doanh nghiệp công nghệ cao thuộc khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa được hỗ trợ giảm tối thiểu 30% tiền thuê lại đất trong 5 năm đầu kể từ ngày ký hợp đồng thuê đất với chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ. Khoản hỗ trợ tiền thuê đất này được Nhà nước hoàn trả cho chủ đầu tư theo quy định của Chính phủ.

Tránh cơ chế xin - cho, trục lợi chính sách

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với sự cần thiết, cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn xây dựng ban hành nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. Ảnh: P.Thắng

Đi vào một số nội dung cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, ủy ban này đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, bảo đảm đúng đối tượng được hỗ trợ, ưu đãi, bảo đảm mục tiêu chính sách.

Về nguyên tắc hoạt động thanh tra, kiểm tra, cấp phép, chứng nhận với doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh; xử lý các sai phạm và giải quyết các vụ việc trong hoạt động kinh doanh, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ, Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng Viện KSND Tối cao quan tâm chỉ đạo xem xét, đánh giá lại công tác triển khai thực hiện để có giải pháp chấn chỉnh.

Cạnh đó; sớm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn áp dụng nội dung này sau khi nghị quyết được ban hành.

Trên cơ sở nguyên tắc quy định tại nghị quyết được ban hành, cần khẩn trương nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung tại các luật liên quan để nâng cao hiệu lực pháp lý và bảo đảm tính ổn định, lâu dài của quy định, ông Mãi nói.

Với chính sách hỗ trợ tiếp cận đất đai, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị nghiên cứu hoàn thiện để tránh cơ chế “xin - cho”, trục lợi chính sách, gây khó khăn cho hoạt động của doanh nghiệp. 

Cơ quan thẩm tra đồng thời đề nghị nghiên cứu, quy định cụ thể về hình thức hoàn trả cho chủ đầu tư bảo đảm tính khả thi của quy định, tương ứng với hình thức trả tiền thuê đất.

Để bảo đảm chính sách hỗ trợ lãi suất, cơ quan thẩm tra đề nghị quy định rõ ràng về tiêu chí xác định đối tượng cho vay, thực hiện nghiêm túc nguyên tắc hoạt động thanh tra, kiểm tra, bảo đảm cơ quan nhà nước, ngân hàng thương mại thực hiện nguyên tắc tự quyết định, tự chịu trách nhiệm.

Ông Phan Văn Mãi cho biết thêm, một số ý kiến đề nghị rà soát các nội dung mang tính tổ chức thực hiện, có khả năng phải thay đổi thường xuyên theo tình hình thực tế, không thuộc thẩm quyền Quốc hội xem xét, quyết định.

Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân gồm 7 chương, 17 điều. Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua nội dung này tại kỳ họp thứ 9 theo quy trình một kỳ họp.

Do thời điểm có hiệu lực thi hành của nghị quyết từ ngày được Quốc hội thông qua, Ủy ban Kinh tế và Tài chính khẩn trương xây dựng văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành; bảo đảm tinh thần đổi mới, cải cách, đột phá, tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.