(Thanh tra) - Chính phủ đề xuất chuyển quyền quyết định việc cho vay đặc biệt lãi suất 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm từ Thủ tướng sang Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Sáng 20/5, Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng, thừa uỷ quyền của Thủ tướng trình Quốc hội Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.
Triệt để phân cấp, phân quyền trong cho vay đặc biệt
Theo Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi, bổ sung thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước.
Theo đó, dự thảo luật đề xuất Ngân hàng Nhà nước được quyết định cho vay đặc biệt có tài sản bảo đảm, không có tài sản bảo đảm với tổ chức tín dụng. Tài sản bảo đảm của khoản vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước là 0%/năm.
Các tổ chức tín dụng được vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng khác trong trường hợp: chi trả tiền gửi cho người gửi tiền khi bị rút tiền hàng loạt; thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc.
Thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt với khoản vay có lãi suất là 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm hiện là Thủ tướng.
Tại tờ trình, Chính phủ nhận định, việc chuyển thẩm quyền từ Thủ tướng sang Ngân hàng Nhà nước nhằm triệt để phân cấp, phân quyền, giảm bớt khâu trung gian; từ đó, rút ngắn thời gian xử lý, bảo đảm việc tổ chức thực hiện kịp thời, an ninh, an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, ủy ban này tán thành việc điều chỉnh thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt với khoản vay có lãi suất 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm từ Thủ tướng sang Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị rà soát các quy định hiện hành về cho vay đặc biệt; nghiên cứu quy định chi tiết tiêu chí, điều kiện cho vay đặc biệt với khoản vay có lãi suất 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm.
“Cần quy định rõ ràng, minh bạch trình tự, thủ tục cho vay và có các biện pháp tăng cường kiểm soát, ngăn ngừa và hạn chế tổn thất có thể xảy ra”, ông Mãi nói.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị rà soát các quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 liên quan đến thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt để sửa đổi, bổ sung phù hợp với việc phân cấp thẩm quyền cho Ngân hàng Nhà nước, tránh phát sinh vướng mắc trong triển khai thực hiện.
Quy định chặt điều kiện thu giữ tài sản bảo đảm của nợ xấu
Điểm mới nữa, dự thảo luật bổ sung quy định tổ chức tín dụng, tổ chức mua bán, xử lý nợ được quyền thu giữ tài sản bảo đảm.
Việc thu giữ tài sản bảo đảm chỉ được thực hiện khi hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận về việc bên bảo đảm đồng ý cho bên nhận bảo đảm có quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu khi phải xử lý tài sản bảo đảm.
Thu giữ tài sản bảo đảm cũng không phải thu giữ đơn phương, vô điều kiện mà phải tuân thủ phạm vi, giới hạn, điều kiện theo quy định của luật.
Để tránh việc lạm dụng quyền thu giữ tài sản bảo đảm, dự thảo luật, quy định rõ trong quá trình thu giữ, tổ chức tín dụng không được áp dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội.
Tổ chức tín dụng chỉ được ủy quyền thu giữ cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản của tổ chức tín dụng đó. Tổ chức mua bán, xử lý nợ chỉ được ủy quyền thu giữ cho tổ chức tín dụng bán nợ, công ty quản lý nợ và khai thác tài sản của tổ chức tín dụng bán nợ.
Dự thảo luật cũng quy định, tổ chức tín dụng được chuyển giao bắt buộc được ủy quyền thu giữ tài sản bảo đảm cho tổ chức tín dụng nhận chuyển giao bắt buộc hoặc công ty quản lý nợ và khai thác tài sản của tổ chức tín dụng nhận chuyển giao bắt buộc.
“Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy việc bổ sung quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là cần thiết”, ông Mãi báo cáo trước Quốc hội.
Cơ quan thẩm tra đề nghị đề nghị rà soát, bảo đảm quy định chặt chẽ các điều kiện để thực hiện quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu; vai trò, trách nhiệm của UBND cấp xã và cơ quan công an cấp xã trong bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội trong quá trình thu giữ tài sản bảo đảm; việc ủy quyền thu giữ tài sản bảo đảm.
Theo ông Mãi, dự thảo luật cần bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục thu giữ tài sản bảo đảm và xử lý tài sản bảo đảm sau thu giữ. Việc này để công khai, minh bạch, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người bị thu giữ tài tài sản bảo đảm và các bên có liên quan.
Xử lý nợ xấu là công việc thường xuyên, tạo sự luân chuyển vốn thuận lợi cho phát triển kinh tế. Hiện nợ xấu của hệ thống tín dụng vẫn tiếp tục ở mức cao và có xu hướng gia tăng, tạo áp lực với lĩnh vực ngân hàng.
Báo cáo tổng kết Nghị quyết 42 cho thấy, từ 15/8/2017 đến 31/12/2023, trung bình nợ xấu đã xử lý đạt khoảng 5,80 nghìn tỷ đồng mỗi tháng. Mức này cao hơn khoảng 2,28 nghìn tỷ đồng mỗi tháng so với kết quả xử lý nợ xấu trung bình tại thời điểm trước khi Nghị quyết 42 có hiệu lực (trung bình từ năm 2012-2017, hệ thống các tổ chức tín dụng xử lý được khoảng 3,52 nghìn tỷ đồng mỗi tháng).
Tuy nhiên, theo thống kê, đến cuối tháng 7/2024, tỷ lệ nợ xấu nội bảng (gồm cả nợ xấu của các ngân hàng mua lại bắt buộc và ngân hàng được kiểm soát đặc biệt) ở mức 4,75% (tăng so với mức 4,55% vào cuối năm 2023 và mức 2,03% cuối năm 2022). Tháng 1/2025, tỷ lệ nợ xấu nội bảng ở mức 4,3%.
