Đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua Luật Tổ chức tín dụng sửa đổi. Ảnh: P.Thắng

Sáng 18/1, trên 91% đại biểu Quốc hội tán thành thông qua Luật Tổ chức tín dụng sửa đổi, với 210 điều, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2024.

Theo luật mới được thông qua, từ 1/7/2024, Thủ tướng sẽ có quyền quyết định khoản cho vay đặc biệt với ngân hàng không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm, trên cơ sở đề xuất của Ngân hàng Nhà nước.

Với khoản vay đặc biệt có lãi suất, tài sản bảo đảm, Ngân hàng Nhà nước là cơ quan có thẩm quyền quyết định. Mức lãi suất, tài sản bảo đảm của khoản vay này do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định.

Ngân hàng Hợp tác xã sẽ quyết định khoản vay đặc biệt với quỹ tín dụng nhân dân.

Cũng theo Luật được thông qua, tỷ lệ sở hữu cổ phần với cổ đông cá nhân được đề nghị giữ như hiện hành, tức 5%. Giới hạn cho cổ đông là tổ chức (gồm cổ phần cổ đông đó sở hữu gián tiếp) giảm từ 15% xuống 10%; cổ đông và người có liên quan giảm từ 20% xuống 15%.

Báo cáo giải trình tiếp thu trước khi đại biểu Quốc hội bấm nút biểu quyết, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết có ý kiến đại biểu nêu việc giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần, giới hạn cấp tín dụng chưa xử lý được vấn đề sở hữu chéo, thao túng, chi phối ngân hàng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng tình với nhận định này và cho hay ngoài việc giảm tỷ lệ sở hữu, giới hạn cấp tín dụng, Luật Tổ chức tín dụng sửa đổi bổ sung thêm quy định về cung cấp, công bố công khai thông tin.

“Trong đó, cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ trở lên của tổ chức tín dụng phải thực hiện cung cấp thông tin. Tổ chức tín dụng phải công bố công khai thông tin của các cổ đông này để bảo đảm minh bạch”, ông Thanh cho hay.

Cơ quan Thường trực Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước cùng các bộ, ngành có giải pháp tăng hiệu quả kiểm tra, thanh tra, giám sát để hạn chế tình trạng sở hữu chéo.

Một cổ đông là cá nhân không được sở hữu cổ phần vượt quá 5% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng

2. Một cổ đông là tổ chức không được sở hữu cổ phần vượt quá 10% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. 

3. Cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần vượt quá 15% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. Cổ đông lớn của một tổ chức tín dụng và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần từ 5% vốn điều lệ trở lên của một tổ chức tín dụng khác. 

Can thiệp sớm khi ngân hàng bị rút tiền hàng loạt

Nội dung mới đáng chú ý nữa, luật quy định rõ việc can thiệp sớm và kiểm soát đặc biệt.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ áp dụng, quyết định can thiệp sớm khi tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có số lỗ lũy kế lớn hơn 15% giá trị của vốn điều lệ, vốn được cấp và quỹ dự trữ ghi trong báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất hoặc theo kết luận thanh tra, kiểm toán của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và vi phạm tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu.

Ngân hàng xếp hạng dưới mức trung bình theo quy định; vi phạm tỷ lệ khả năng chi trả trong thời gian 30 ngày liên tục; vi phạm tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu trong 6 tháng liên tục; bị rút tiền hàng loạt và có báo cáo gửi Ngân hàng Nhà nước, cũng được can thiệp sớm.

Trường hợp can thiệp sớm, Ngân hàng Nhà nước sẽ có văn bản yêu cầu tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cập nhật, thực hiện ngay phương án khắc phục; thời hạn hoàn thành xây dựng và thông qua phương án khắc phục.

Ngân hàng bị can thiệp sớm cũng phải thực hiện và áp dụng ngay các yêu cầu, biện pháp hạn chế; thuê tổ chức kiểm toán độc lập kiểm toán báo cáo tài chính, đánh giá thực trạng tài chính…

Trong thời gian thực hiện phương án khắc phục, tổ chức tín dụng được can thiệp sớm được áp dụng biện pháp hỗ trợ và được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận bằng văn bản. Cụ thể, có lộ trình tuân thủ một hoặc một số giới hạn, tỷ lệ; cổ đông, thành viên góp vốn phải có lộ trình giảm tỉ lệ sở hữu cổ phần, phần vốn góp để tuân thủ giới hạn…

Ngân hàng Nhà nước sẽ chấm dứt can thiệp sớm khi tổ chức tín dụng khắc phục được tình trạng, hoặc thực hiện sáp nhập, hợp nhất với tổ chức tín dụng khác; thực hiện giải thể, phá sản hoặc đặt tổ chức tín dụng vào kiểm soát đặc biệt.

Cũng theo luật mới, Ngân hàng Nhà nước xem xét, quyết định đặt tổ chức tín dụng vào kiểm soát đặc biệt khi thuộc 1 trong 6 trường hợp.

Đó là khi ngân hàng không có phương án khắc phục gửi Ngân hàng Nhà nước hoặc không điều chỉnh phương án khắc phục theo yêu cầu.

Trong thời hạn thực hiện phương án khắc phục, tổ chức tín dụng được can thiệp sớm không có khả năng thực hiện phương án khắc phục. Hết thời hạn thực hiện phương án khắc phục mà tổ chức tín dụng không khắc phục được tình trạng cần can thiệp sớm.

Ngân hàng bị rút tiền hàng loạt và có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng. Tỷ lệ an toàn vốn của tổ chức tín dụng thấp hơn 4% trong 6 tháng và tổ chức tín dụng bị giải thể không có khả năng thanh toán đầy đủ các khoản nợ trong quá trình thanh lý tài sản.