Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng. Ảnh: Đ.X

Sáng ngày 24/5, Quốc hội nghe báo cáo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 42 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng; tờ trình và thẩm tra về việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42.

Xử lý hơn 380 nghìn tỷ đồng, nợ xấu vẫn gia tăng

Thừa ủy quyền của Thủ tướng, báo cáo trước Quốc hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, qua gần 5 năm triển khai trong thực tiễn, lũy kế đến ngày 31/12/2021, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được 380,2 nghìn tỷ đồng nợ xấu, bằng 47,9% số nợ xấu theo Nghị quyết số 42 tại thời điểm 15/8/2017 và số nợ xấu phát sinh mới trong thời gian Nghị quyết số 42 có hiệu lực.

Trong tổng số này có 148 nghìn tỷ đồng là do khách hàng tự trả nợ (chiếm 38,93%), cao hơn so với mức 22,8% trung bình năm từ 2012-2017.

Đồng thời, kết quả xử lý, bán, phát mại tài sản bảo đảm để thu hồi nợ của tổ chức tín dụng và VAMC đạt 77,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 20,3%.

“Tính trung bình nợ xấu đã xử lý đạt khoảng 5,67 nghìn tỷ đồng/tháng, cao hơn mức trung bình 3,25 nghìn tỷ đồng/tháng trong giai đoạn trước khi Nghị quyết 42 có hiệu lực”, Thống đốc nói.

Tuy vậy, trong quá trình thực hiện, theo bà Hồng có những khó khăn, vướng mắc từ công tác thực thi, phối hợp triển khai, hướng dẫn từ các bộ, ngành địa phương như tiêu chuẩn thẩm định giá khoản nợ xấu, thực hiện quyền thu giữ tài sản đảm bảo, thủ tục rút gọn trong xử lý tranh chấp.

Ngoài ra là những vướng mắc trong chính quy định của nghị quyết như thỏa thuận thu giữ trong hợp đồng đảm bảo, phạm vi áp dụng thủ tục rút gọn trong xử lý tranh chấp…

Làm rõ nguyên nhân nợ xấu vẫn ở mức cao và có xu hướng gia tăng

Đặt trong bối cảnh thế giới diễn biến khó lường, lạm phát gia tăng, đại dịch vẫn còn ảnh hưởng tới kinh tế, doanh nghiệp trong nước gặp khó khăn, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, “nợ xấu có xu hướng gia tăng”.

Theo đó, trong trường hợp đánh giá thận trọng đến hết năm 2021, tỷ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC và các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu ở mức cao là 6,31%; nợ xấu chưa xử lý vẫn ở mức cao là 412.700 tỷ đồng, tỷ lệ khách hàng tự trả giảm do dịch COVID-19 tác động đến tài chính chính.

Trong khi, đến hết ngày 15/8/2022, toàn bộ cơ chế về xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 sẽ không được áp dụng, việc xử lý nợ xấu của tổ chức tín dụng sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan.

“Việc này sẽ kéo dài quá trình xử lý nợ xấu; không khuyến khích, huy động được các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia công tác xử lý nợ xấu và cơ cấu lại các tổ chức tín dụng”, bà Hồng nêu.

Vì vậy, Chính phủ đề xuất Quốc hội thông qua việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42 đến ngày 31/12/2023; đưa nội dung này vào Nghị quyết chung của kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV.

Ở góc độ cơ quan thẩm tra, Ủy ban Kinh tế cơ bản thống nhất với báo cáo về đánh giá kết quả thí điểm xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: Đ.X

Tuy nhiên, theo cơ quan này, kết quả xử lý nợ xấu chưa thực sự vững chắc, thực trạng nợ xấu cho thấy nền kinh tế vẫn tiềm ẩn rủi ro; một số biện pháp áp dụng theo Nghị quyết số 42 chưa phát huy hiệu quả như áp dụng thủ tục rút gọn tại tòa án...

“Nợ xấu nói chung, xử lý bằng dự phòng rủi ro còn chiếm tỷ lệ cao; một số lĩnh vực có số nợ xấu chiếm tỷ trọng cao so với nợ xấu của toàn hệ thống như bất động sản (chiếm 18,4%); cho vay tiêu dùng (chiếm 25,8%); BOT, BT giao thông (3,92%)...”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay.

Ủy ban Kinh tế đề nghị phân tích rõ hơn nguyên nhân dẫn đến số nợ xấu được xác định theo Nghị quyết số 42 đến nay còn ở mức khá cao và có xu hướng gia tăng.

Xây dựng khuôn khổ pháp lý về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm

Với đề nghị kéo dài thời gian áp dụng nghị quyết, đa số ý kiến trong cơ quan thẩm tra tán thành. Ông Thanh cho hay, có ý kiến đề nghị cần đánh giá kỹ về sự cần thiết cũng như gắn thời hạn, trách nhiệm cụ thể trong xây dựng khuôn khổ pháp lý thay thế Nghị quyết 41, đảm bảo tính liên tục trong xử lý nợ xấu.

Một số ý kiến còn đề nghị sửa đổi một số nội dung trong nghị quyết như mở rộng phạm vi của khoản nợ xấu; bổ sung đối tượng là công ty mua bán nợ được áp dụng các biện pháp xử lý nợ xấu như VAMC…

Đặc biệt trong bối cảnh dịch COVID-19, thu ngân sách Nhà nước khó khăn, cần nhiều khoản chi cho an sinh xã hội và phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, trong khi hoạt động của các tổ chức tín dụng vẫn tăng trưởng và đạt kết quả tốt. Do đó, cần xem xét lại thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm, không nên tiếp tục duy trì chính sách này.

Ủy ban Kinh tế thấy rằng việc nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số nội dung là cần thiết. Các nội dung đặt ra đều phức tạp, cần phải có thời gian nghiên cứu và phải được đánh giá tác động đầy đủ.

“Đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu các ý kiến nêu trên trong quá trình xây dựng khuôn khổ pháp lý về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm”, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nêu trước Quốc hội.

Đề nghị nữa của cơ quan thẩm tra là trong quá trình kéo dài thời gian áp dụng toàn bộ quy định của nghị quyết thì tăng cường phối hợp giữa các cơ quan ở Trung ương và địa phương.

Cạnh đó, Thủ tướng cần sớm ban hành Đề án Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025, tạo cơ sở đồng bộ, thống nhất, đẩy nhanh tốc độ xử lý nợ xấu trong thời gian tới.