(Thanh tra) - Quy định thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm với quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ sẽ giúp khắc phục các sai sót, vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc xử lý những tình tiết mới phát sinh sau khi quyết định đã có hiệu lực, theo Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội.
Chiều 11/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn trong tiếp thu, chỉnh lý 4 dự thảo: Luật Dẫn độ, Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, Luật Tương trợ tư pháp về hình sự và Luật Tương trợ tư pháp về dân sự.
4 dự thảo luật trên đã được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp 9, dự kiến thông qua tại kỳ họp 10 tới đây.
Về Luật Dẫn độ, dự thảo luật Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp 9 quy định, “việc giám đốc thẩm, tái thẩm quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ được thực hiện theo trình tự, thủ tục quy định tại Điều 370 và 397 Bộ luật Tố tụng hình sự”.
Thảo luận trước đó, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị không quy định thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ vì không cần thiết.
Báo cáo tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban này đề nghị giữ quy định về giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ như Chính phủ trình.
Nêu lý do, theo ông Tùng, hoạt động dẫn độ liên quan trực tiếp đến việc bảo đảm quyền con người, có vai trò đặc biệt quan trọng trong quan hệ hợp tác tư pháp quốc tế, thể hiện quyền tài phán và chủ quyền quốc gia trong lĩnh vực tư pháp hình sự.
“Quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ phải được tiến hành thận trọng, đúng quy định pháp luật và đặt dưới cơ chế kiểm soát tư pháp chặt chẽ thông qua các thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm nếu có, nhằm phòng tránh oan, sai và không bỏ lọt tội phạm, đồng thời thể hiện thiện chí của Việt Nam trong hoạt động hợp tác tư pháp quốc tế”, ông Tùng nói.
Quyết định dẫn độ và quyết định từ chối dẫn độ của Tòa án thuộc phạm vi điều chỉnh của Điều 370, Điều 397 của Bộ luật Tố tụng hình sự.
Ông Tùng cho hay, trên thực tiễn đã có trường hợp phải áp dụng thủ tục tái thẩm với quyết định từ chối dẫn độ do sau khi có quyết định, cơ quan chức năng mới phát hiện tình tiết mới quan trọng.
Thêm nữa, so với Luật Tương trợ tư pháp hiện hành, dự thảo luật chuyển thẩm quyền xem xét yêu cầu dẫn độ từ 1 Hội đồng gồm 3 thẩm phán của TAND cấp tỉnh sang cho 1 thẩm phán của TAND khu vực, nên trước mắt có thể ảnh hưởng nhất định đến chất lượng của việc xem xét yêu cầu dẫn độ.
“Việc quy định thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ sẽ giúp khắc phục các sai sót, vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc xử lý những tình tiết mới phát sinh sau khi quyết định đã có hiệu lực”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp khẳng định.
Để bảo đảm tính khả thi và hiệu lực thực tế của quyết định tư pháp, dự thảo luật được chỉnh lý theo hướng áp dụng thủ tục này theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, trừ trường hợp người được yêu cầu dẫn độ đã được dẫn độ ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.
Quy định chi tiết về giáo đốc thẩm, tái thẩm với quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ, dự thảo luật giao cho Viện trưởng Viện KSND Tối cao chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện.
Tán thành với quan điểm của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga nhấn mạnh, cần phải quy định giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ.
Về giữ người trong trường hợp khẩn cấp trước khi có yêu cầu dẫn độ chính thức, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2025 đã quy định.
Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội và căn cứ quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Bộ Công an thống nhất đề nghị chỉnh lý Điều 33 của dự thảo luật theo hướng quy định về thủ tục và điều kiện giữ người trong cả 2 trường hợp: Việt Nam và nước ngoài là thành viên của điều ước quốc tế; Việt Nam và nước ngoài không cùng là thành viên của điều ước quốc tế về dẫn độ.
“Thời hạn giữ người trong trường hợp khẩn cấp không quá 45 ngày tại cơ sở lưu trú cho người nước ngoài chờ xuất cảnh”, ông Tùng nói.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho biết thêm, dự thảo luật cũng được chỉnh lý, bổ sung các quy định để làm rõ trách nhiệm của nước yêu cầu dẫn độ và giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này.
Bỏ quy định “không chuyển đổi hình phạt tù thành các hình phạt khác”
Về Dự thảo Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, một số đại biểu Quốc hội đề nghị rà soát, chỉnh lý quy định cụ thể, chi tiết hơn việc chuyển đổi hình phạt tù.
Theo ông Tùng, Thường trực Ủy ban này và cơ quan chủ trì soạn thảo xin tiếp thu một phần ý kiến của đại biểu Quốc hội, bỏ quy định “không chuyển đổi hình phạt tù thành các hình phạt khác”.
Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, chuyển đổi hình phạt tù là vấn đề lớn, phức tạp, phải căn cứ vào các tình tiết của vụ án được nêu trong bản án, quyết định đã được nước chuyển giao tuyên để chuyển đổi phù hợp với chính sách hình sự và quy định của pháp luật Việt Nam.
Tuy nhiên, chính sách hình sự của Việt Nam và các nước có nhiều điểm khác biệt.
Để bảo đảm tính ổn định, khả thi của luật, thuận lợi khi áp dụng, phù hợp với thực tiễn và sự đa dạng của pháp luật các nước trên thế giới cũng như yêu cầu đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, cơ quan chủ trì soạn thảo thống nhất đề nghị không bổ sung các quy định chi tiết về nội dung này tại dự thảo luật.
Thay vào đó, dự thảo luật bổ sung quy định giao “Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Chánh án TAND Tối cao và Viện trưởng Viện KSND Tối cao quy định chi tiết điều này”.
