(Thanh tra) - Dự thảo Luật Dẫn độ đề xuất quy định trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ của Việt Nam, thì chuyển hồ sơ vụ án cho nước ngoài để tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự.
Sáng 24/5, Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an trình Quốc hội Dự án Luật Dẫn độ.
Lĩnh vực dẫn độ hiện đang được quy định trong Luật Tương trợ tư pháp năm 2007. Qua hơn 16 năm, theo Bộ trưởng Bộ Công an, quy định về dẫn độ đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, do đó, hết sức cần thiết ban hành Luật Dẫn độ.
“Việc ban hành Luật Dẫn độ là phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm đẩy mạnh chiến lược hoàn thiện pháp luật, cải cách tư pháp và tăng cường hội nhập quốc tế nói chung cũng như lĩnh vực dẫn độ nói riêng”, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh.
Dự thảo Luật Dẫn độ dự kiến gồm 4 chương và 45 điều, trong đó, sửa đổi 19 điều, bổ sung 10 điều và cắt giảm 1 điều so với Luật Tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dẫn độ.
Có thể bắt người khẩn cấp để dẫn độ
Một trong những điểm mới là dự thảo luật quy định trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ.
Theo dự thảo luật, trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ theo quy định tại các điều ước quốc tế mà Việt Nam và nước đó là thành viên thì thực hiện theo quy định tại Điều 113 của Bộ luật Tố tụng hình sự, nếu nước yêu cầu cung cấp đủ thông tin và cam kết thực hiện đầy đủ các nội dung quy định tại luật này.
Văn bản yêu cầu bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ gồm nhiều nội dung, như lý do và mục đích của yêu cầu; thông tin về tội danh bị nêu trong yêu cầu và khung hình phạt áp dụng đối với người bị yêu cầu hoặc thời gian còn lại người bị yêu cầu phải thi hành án; cam kết bồi thường thiệt hại trong trường hợp có oan, sai đối với người bị bắt trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ…
Trường hợp nước yêu cầu chưa ký kết điều ước quốc tế về dẫn độ với Việt Nam thì trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, ủy ban này cơ bản tán thành với quy định của dự thảo luật.
“Đây là quy định mới nhằm nội luật hóa các cam kết của Việt Nam khi tham gia các điều ước quốc tế về dẫn độ, giải quyết các vướng mắc, khó khăn trên thực tế, bảo đảm việc thực hiện yêu cầu dẫn độ được hiệu quả, tránh trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ bỏ trốn”, ông Tùng nói.
Tuy nhiên, Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành chưa có quy định về bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ khi chưa có yêu cầu dẫn độ chính thức.
Để bảo đảm tính thống nhất, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với Viện KSND Tối cao đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung có liên quan của Bộ luật Tố tụng hình sự.
Cạnh đó, theo ông Tùng, có ý kiến cho rằng để phù hợp với phạm vi điều chỉnh của Luật Dẫn độ và đáp ứng yêu cầu thực tiễn cần quy định cụ thể ngay trong luật này về thẩm quyền, trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ.
Đề xuất xử lý không thi hành tử hình người bị yêu cầu dẫn độ
Dự thảo luật cũng quy định xử lý trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ của Việt Nam tại Điều 25.
Theo đó, trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ để truy cứu trách nhiệm hình sự của Việt Nam thì cơ quan lập yêu cầu dẫn độ lập yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự gửi đến Viện KSND Tối cao đề nghị chuyển hồ sơ vụ án cho nước ngoài để tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.
Dự thảo luật giao Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Viện trưởng Viện KSND Tối cao hướng dẫn chi tiết điều này.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, việc chuyển giao hồ sơ vụ án hình sự cho nước ngoài để tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự với trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ công dân nước ngoài là cần thiết.
Điều này, để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, không bỏ lọt tội phạm trong bối cảnh toàn cầu hóa và tội phạm xuyên quốc gia ngày càng gia tăng.
Tuy nhiên, với trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ là công dân Việt Nam, cơ quan thẩm tra đề nghị có đánh giá tác động, cân nhắc kỹ về tính khả thi.
Dự thảo Luật cũng quy định trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ.
Theo đó, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan đưa ra một trong các thông báo sau:
Một là, thông báo không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ nếu người bị yêu cầu dẫn độ thuộc trường hợp không bị áp dụng hình phạt tử hình hoặc không bị thi hành hình phạt tử hình theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Hai là, thông báo không thi hành hình phạt tử hình đối với người bị yêu cầu dẫn độ không thuộc trường hợp trên, sau khi có ý kiến của Chủ tịch nước.
Trường hợp Việt Nam yêu cầu nước ngoài không thi hành hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ, Bộ Công an đề nghị nước ngoài đưa ra cam kết bằng văn bản về nội dung này.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành quy định của dự thảo luật. Theo ông Tùng, việc bổ sung quy định cụ thể phương án xử lý trường hợp phía nước ngoài yêu cầu Việt Nam cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình sẽ góp phần giải quyết khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác dẫn độ, đặc biệt là trước các yêu cầu từ những quốc gia đã bãi bỏ hình phạt tử hình.
Ông Tùng cũng cho hay, có ý kiến đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát để quy định cho đầy đủ vì quy định trong dự thảo luật chưa giải quyết được trường hợp phía nước ngoài yêu cầu Việt Nam không áp dụng hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ không thuộc trường hợp do Bộ luật Hình sự quy định.
