Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội Bùi Đặng Dũng

Chiều 13/11, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật An ninh mạng và dự án Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước.

Sức khỏe của lãnh đạo Đảng và Nhà nước có phải là bí mật Nhà nước?

Góp ý dự luật Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Bùi Đặng Dũng cho rằng, lộ bí mật Nhà nước và bị hạn chế thông tin bí mật Nhà nước là 2 giác độ hiện nay phải hết sức lưu ý.

“Bất cứ một tài liệu nào liên quan đến tài chính ngân sách đưa ra đều cộp dấu “Mật”, cứ theo dấu mật mà 10 năm sau mới giải thì cái mật đó giữ đến bao giờ. Trong khi các quốc gia khác, liên quan tài chính ngân sách là công khai trên mạng, mọi người dân vào mạng đều biết”, ông Dũng nhận định, đang có tình trạng lạm dụng mật để hạn chế thông tin.

Theo ông Dũng, Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước phải quy định rõ khái niệm “bí mật” như nào. Trong quá trình xây dựng luật phải chú ý hiện tượng “xem nhẹ, chủ quan dẫn tới phát biểu tại hội nghị, trong bài viết, trao đổi hội thảo, chuyện trò tâm sự trong gia đình … làm lộ bí mật Nhà nước”.

“Tôi nói 1 chuyện như thế này. Sức khoẻ của lãnh đạo Đảng và Nhà nước của chúng ta có phải là bí mật Nhà nước không? Nếu là bí mật Nhà nước thì ta phải thực hiện theo đúng tính chất của bí mật Nhà nước. Còn không phải bí mật Nhà nước, chúng ta phải công khai”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách nói và cho rằng, nếu chúng cái gì cũng quy chụp vào bí mật là sẽ “kẹt”.

Một ví dụ khác được Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách nêu ra, tại sao tất cả những chuyện cơ mật mà các đồng chí thư ký, lái xe, các quán trà vỉa hè đều biết? 

“Mỗi kỳ đại hội, muốn nắm thông tin ra quán trà vỉa hè ngồi hỏi một lúc là người ta nói, có những ông phán kinh lắm, người này sẽ làm vị trí này, người kia sẽ làm vị trí kia, mà nói lại trúng! Rõ ràng về mặt tổ chức nhân sự là có chuyện lộ bí mật Nhà nước. Lộ ở đâu ra? Tự chúng ta làm lộ bí mật của chúng ta. Luật này có điều chỉnh những cái đó hay không?”, đại biểu Đặng Bùi Dũng nói.

Ông Dũng đề nghị cần làm rõ khái niệm bí mật Nhà nước nếu không sẽ rất “kẹt”.

Tránh “mật hóa” để bưng bít thông tin

Theo đại biểu Vũ Xuân Hùng (Thanh Hoá), thực tiễn lộ lọt bí mật Nhà nước, quốc gia, quốc phòng an ninh diễn ra khá phổ biến. Do đó, việc xây dựng luật là cần thiết.

Đại biểu Vũ Xuân Hùng (Thanh Hoá)

Về phạm vi điều chỉnh, đại biểu cho rằng, trên thực tế danh mục bí mật ở một số ngành, lĩnh vực bao gồm cả tài liệu nước ngoài chuyển giao cho Việt Nam. Do đó, nên mở rộng phạm vi sang tài liệu bí mật mà tổ chức, cá nhân nước ngoài chuyển giao cho Việt Nam.

Liên quan hành vi bị cấm, theo đại biểu Quốc hội Đoàn Thanh Hóa, hiện nay do hạn chế nhận thức về bảo vệ bí mật Nhà nước và do nhiều lý do khác nhau nên có tình trạng cá nhân, tổ chức tuỳ tiện mang tài liệu bí mật ra ngoài.

Đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng quy định danh mục bí mật Nhà nước cần bảo vệ để tránh tình trạng lợi dụng quy định để gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp, tăng thêm thủ tục hành chính hay “mật hoá” văn bản để bưng bít thông tin.

Ông Vũ Xuân Hùng cũng băn khoăn khi dự thảo giao Chủ tịch UBND tỉnh thành lập danh mục bí mật Nhà nước. Bởi, với 63 tỉnh, thành thì có thể xảy ra tình trạng cùng một danh mục, nhưng độ mật lại khác nhau tuỳ thuộc đánh giá của mỗi địa phương, như nơi này “Mật”, nơi kia lại “Tối mật” gây nên sự không thống nhất.

“Nếu quy định như thế thì dễ lợi dụng bưng bít thông tin, không phổ biến thông tin vì mục đích riêng. Đặc biệt với những vấn đề nhạy cảm như đất đai, tài nguyên, khoáng sản có khi gây bất lợi cho doanh nghiệp, nhà đầu tư, người dân. Do đó, để đảm bảo danh mục thống nhất thì nên quy định theo ngành dọc, tức các bộ ngành trung ương đến địa phương để đồng nhất hơn”, đại biểu Hùng kiến nghị.

Quy định “khung cứng” rất khó

Cũng nói về dự án Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, theo Bộ trưởng Công an Tô Lâm, đây là vấn đề rất quan trọng liên quan đến lợi ích quốc gia, đất nước.

Bộ trưởng Công an Tô Lâm

“Những gì liên quan đến lợi ích quốc gia, đất nước chưa được công khai, chưa được công bố thì phải được bảo vệ đến cùng”, Bộ trưởng cho hay, có vấn đề hôm nay là bí mật quốc gia nhưng ngày mai không phải vì đã được xử lý rồi.

“Quan trọng là ranh giới thế nào để mọi người dân hiểu được quy định đó, vận dụng thế nào để đưa vào thực tiễn. Còn đòi hỏi quy định khung cứng thế nào là bí mật quốc gia phải nói là rất khó”, người đứng đầu ngành Công an nhấn mạnh.

Về khái niệm bí mật Nhà nước, Bộ trưởng Tô Lâm cho rằng, điều này vô cùng quan trọng nếu không sẽ không biết phạm vi bảo vệ, cũng như không biết vi phạm đến mức nào phải xử lý.

Cũng theo Bộ trưởng, trong quá trình xây dựng luật này, có một vấn đề rất lớn phải xử lý. Đó là, phải bảo đảm quyền làm chủ của người dân, quyền giám sát của người dân trong mọi hoạt động của cơ quan Nhà nước.

“Chúng ta có Luật Tiếp cận thông tin thì làm sao phải hài hòa điều đó. Những thông tin của nhà nước phục vụ lợi ích đất nước, phục vụ đời sống người dân thì người dân phải được biết”, ông Tô Lâm nêu.

Bộ trưởng nhấn mạnh thêm, tất cả đều đưa vào bí mật Nhà nước thì không có tác dụng để công khai, minh bạch thông tin, huy động sức dân, sự đóng góp của người dân đối với quản lý xã hội.

Thảo Nguyên