Đại biểu Quốc hội Trần Thị Hoa Ry đề nghị lùi thông qua Luật BHXH sửa đổi. Ảnh: P.Thắng

Hội nghị Đại biểu Quốc hội chuyên trách thảo luận về Dự án Luật BHXH sửa đổi, chiều 27/3.

Vấn đề rút BHXH một lần tiếp tục có nhiều ý kiến khác nhau.

Dự thảo luật trình ra hội nghị thiết kế 2 phương án người lao động được rút BHXH một lần.

Phương án 1: Người lao động có thời gian đóng BHXH trước ngày luật này có hiệu lực thi hành, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm.

Còn người lao động tham gia BHXH từ ngày luật có hiệu lực trở đi không được rút BHXH một lần.

Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ của BHXH.

Thêm quy trình để kiểm soát việc rút BHXH một lần

Bày tỏ quan điểm đồng ý với phương án 2, nhưng đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) đề nghị nghiên cứu bỏ điều kiện “sau 12 tháng”, và thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm xuống còn 15 năm,

Theo ông, đưa ra thời hạn 12 tháng gây khó khăn cho người lao động khi cần tiền trang trải nhu cầu cấp bách trước mắt và khó khăn cho cơ quan BHXH trong việc quản lý, kiểm soát.

“Giảm thời gian chưa đủ 20 năm xuống còn chưa đủ 15 năm sẽ phù hợp với điều kiện hưởng lương hưu mới”, đại biểu Thắng nêu quan điểm.

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên)

Trong khi đó, đại biểu Lý Tiết Hạnh (Bình Định) ủng hộ với phương án 1. Tuy nhiên, bà đề nghị khi xem xét các trường hợp rút BHXH một lần, thì cần quy trình đánh giá thêm việc rút BHXH một lần theo phương án này đã thực sự đáp ứng nhu cầu tài chính trước mắt của người lao động chưa? Có nghĩa, chúng ta có sự kiểm soát.

“Nếu thấy thực sự không còn con đường nào khác, sẽ quyết định việc cho hay không cho rút BHXH. Tuy nhiên, tôi mong muốn người lao động có thêm cơ hội cân nhắc có nên rút BHXH một lần hay không.

Trường hợp bất khả kháng không thể nào khác, Nhà nước phải tính toán phương án để hỗ trợ cho người lao động, như chính sách về tín dụng cho người lao động để không phải rút BHXH một lần”, bà Hạnh góp ý.

Cần tôn trọng quyền rút BHXH một lần của người lao động

Nhận định vấn đề BHXH một lần là “khó và phức tạp”, đại biểu Trần Thị Hoa Ry (Bạc Liêu) lại không đồng tình với phương án 1, vì tạo “lát cắt” giữa người tham gia trước và sau khi luật có hiệu lực, trong cùng một điều khoản.

“Hiện có khoảng 17 triệu người, tức khoảng 38% lao động có thời gian đóng BHXH dưới 20 năm. Chúng ta không có gì đảm bảo rằng đối tượng này sẽ không tiếp tục rút BHXH một lần. Còn người bắt đầu tham gia BHXH từ sau ngày 1/7/2025 lại không được rút một lần”, bà Hoa Ry phát biểu.

Nhắc lại quan điểm của Nghị quyết 28 của Trung ương năm 2018 là quy định phù hợp để giảm rút BHXH một lần theo hướng tăng quyền lợi, bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng hưu trí…, bà Hoa Ry thấy phương án 2 “quán triệt sát hơn”.

Các đại biểu tham dự Hội nghị Đại biểu Quốc hội chuyên trách thảo luận về Dự án Luật BHXH sửa đổi, chiều 27/3. Ảnh: P.Thắng

“Nếu ta không phân tích rõ nguyên nhân rút BHXH một lần thì thể hiện điều khoản chính sách chưa đáp ứng được mong muốn và tâm tư nguyện vọng chính đáng của người lao động”, theo lời đại biểu.

Phân tích sâu hơn, bà Hoa Ry nói, rút BHXH một lần nhiều nhất là giai đoạn dịch Covid-19 để giải quyết vấn đề cuộc sống trước mắt.

Nếu đây là nguyên nhân chính, nữ đại biểu đoàn Bạc Liệu cho rằng, cần giữ chân người lao động, và cho rút 50%. Đồng thời hỗ trợ cho vay thông qua ngân hàng chính sách để giúp họ vừa có điều kiện tham gia BHXH, vừa giải quyết được khó khăn về kinh tế.

Đây mới là cơ chế phù hợp hơn, đáp ứng tâm tư nguyện vọng người lao động. Bởi ngoài cơ chế chính sách của chúng ta, còn cần tôn trọng quyền lợi chính đáng của người lao động, theo bà Hoa Ry.

Tránh vừa thông qua luật lại phải rà soát, sửa đổi ngay

Dự kiến, Dự thảo Luật BHXH sửa đổi sẽ được Quốc hội xem xét bấm nút thông qua tại kỳ họp 7 vào tháng 5 tới đây.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry thấy còn nhiều ý kiến khác nhau. Chính phủ cũng chưa chọn phương án BHXH một lần nào chính thức để đảm bảo trình tại kỳ họp 7. Vì vậy, bà đề nghị cân nhắc thời điểm thông qua luật.

“Nếu chất lượng và nội dung chưa đảm bảo thì chúng ta nên dời qua kỳ họp sau để có thời gian đánh giá tác động, xem xét chặt chẽ hơn”, bà Hoa Ry nhấn mạnh.

Đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang). Ảnh: P.Thắng

Đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang) đề nghị cân nhắc thông qua Dự án Luật BHXH (sửa đổi), tức là nên thông qua tại kỳ họp thứ 8 vào tháng 10, thay vì kỳ họp 7 vào tháng 5.

Chờ thực hiện chính sách cải cách tiền lương là lý do bà Thúy đưa ra. “Cải cách tiền lương là một chính sách lớn, khó, phức tạp, tác động mạnh đến nhiều lĩnh vực, nhóm hoạt động khác nhau trên toàn xã hội”, bà Thúy nhấn mạnh.

Theo bà Thúy, cần có thời gian triển khai cải cách tiền lương để điều chỉnh, xử lý các vấn đề phát sinh (nếu có) cho phù hợp với thực tiễn. Khi đó, các chính sách BHXH được sửa đổi theo cải cách tiền lương sẽ phù hợp hơn.

“Cần cân nhắc thời điểm thông qua Luật BHXH trước hay sau cải cách tiền lương cho phù hợp, khả thi, tránh vừa thông qua luật lại phải rà soát, sửa đổi ngay”, đại biểu Ma Thị Thúy nêu.

Cơ quan thẩm tra là Ủy ban Xã hội cũng cho biết, từ ngày 1/7, khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương sẽ phát sinh một số vấn đề liên quan đến dự thảo luật. Trong khi, khi Chính phủ trình Quốc hội dự án luật này chưa dự liệu hết được tác động

Theo Ủy ban Xã hội, do bãi bỏ “mức lương cơ sở” nên không còn căn cứ thực hiện được việc điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH để tính lương hưu; không còn căn cứ để tính hưởng một số chế độ BHXH và một số chế độ quy định ở các luật khác.

Thêm nữa, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của nhóm đối tượng thực hiện tiền lương do Nhà nước quy định sẽ tăng lên so với hiện hành, dẫn đến tiền đóng BHXH cũng tăng lên đáng kể. Điều này sẽ làm tăng phần chi ngân sách Nhà nước đóng cho những đối tượng này.

Ủy ban Xã hội cũng chỉ ra, việc cải cách tiền lương sẽ làm phát sinh chênh lệch khá lớn về lương hưu giữa người nghỉ hưu trước và sau ngày 1/7/2024, nếu không thực hiện điều chỉnh cho đối tượng nghỉ hưu trước thời điểm này khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương.

Theo đó, nếu nghỉ hưu sau thời điểm thực hiện cải cách chính sách tiền lương (1/7/2024) từ 4 đến 6 năm, lương hưu của người nghỉ hưu sau khi thực hiện chính sách tiền lương đã tăng 40-50% so với những người nghỉ hưu trước khi thực hiện chính sách tiền lương mới.