Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội). Ảnh: Đ.X

Sáng ngày 14/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường Dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Nhìn lại các “đại án” tham nhũng thời gian qua, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) nói, mục đích xây dựng dự luật này là “chính xác”.

“Nếu như làm tốt dân chủ ở cơ sở thì chắc chắn sẽ tránh được những vi phạm phải xử lý”, ông Hoàng Văn Cường nói.

Đại biểu dẫn ví dụ nếu như thực hiện dân chủ ở cơ sở, công khai thông tin là nhà nước phải mua kit test của Việt Á với giá như thế và hải quan cũng công khai thông tin hàng chuyến, hàng tháng Việt Á đã nhập kit test từ Trung Quốc về với giá 0,955 USD/test thì chắc chắn không để các địa phương, CDC các tỉnh, thành mua như giá Việt Á bán. Như vậy, sẽ không xảy ra tình trạng hàng loạt vi phạm như thời gian vừa qua.

Hay vụ cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội (ông Nguyễn Đức Chung) mua chế phẩm Redoxy-3C để xử lý ô nhiễm nước. Theo ông Cường, nếu như công bố công khai cho người dân biết, nước hồ này phải xử lý bằng hóa chất này, mua ở đâu, đơn vị nào cung cấp cho TP thì chắc chắn không thể kéo dài từ năm 2016 đến 2020 mới phát hiện sai phạm.

Tương tự là vụ đặt máy xét nghiệm trong bệnh viện, đấu thầu thiết bị y tế, mua bán tài sản công…

Đại biểu đoàn Hà Nội nhìn nhận, tất cả các vụ trên đều thực hiện rất đúng quy trình, đầy đủ các cơ quan có chức năng định giá tham gia… nhưng không được minh bạch, không được công khai cho người dân biết. Vì vậy, khi có sai lầm, người dân chỉ nghe thông tin đồn thổi, không chính thống.

“Nếu chúng ta công khai, dân chủ để mọi người được biết thì tôi nghĩ rằng, tất cả những vụ này đều được ngăn chặn từ trước”, ông Cường nói.

Từ thực tế đó, cũng như bảo đảm quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân, đại biểu đoàn Hà Nội đề xuất 2 nội dung liên quan đến công khai và phương thức công khai.

Đầu tiên, là nguồn lực công, liên quan tới người dân phải công khai, trừ trường hợp thuộc bí mật Nhà nước. Thứ 2 là, quy định buộc cơ quan quản lý có trách nhiệm lựa chọn phương thức thông tin đảm bảo tối thiểu tỷ lệ bao nhiêu % người dân biết được thông tin, ví dụ như 50% người dân biết được thông tin.

Theo ông Cường, dự thảo luật nêu 8 - 10 kênh công khai và có đại biểu nói không dùng Viber, Zalo... là đúng bởi hôm nay có Zalo thì hôm sau có cái khác và nếu quy định như thế sẽ “không bao giờ đuổi theo kịp sự phát triển của xã hội”.

“Thực tế nhìn thấy như báo cáo kiểm toán được quy định phải công khai nhưng tôi xin hỏi các đại biểu trên hội trường này, những người không phải trách nhiệm quản lý đơn vị bao nhiêu người biết báo cáo kiểm toán của đơn vị mình mặc dù đơn vị đó đều công khai, đúng quy định. Do đó, tôi đề nghị quy định đầu ra là tỷ lệ người được biết”, đại biểu Hoàng Văn Cường nêu ý kiến.

Thanh tra nhân dân là chế định “cực kỳ hình thức” “Nếu tôi đề nghị không quy định thanh tra nhân dân nữa thì chắc nhiều ý kiến không tán thành”, đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) phát biểu. Theo ông, thanh tra nhân dân là chế định “cực kỳ hình thức” và lâu nay dường như “bỏ quên” trong Luật Thanh tra.  Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai). Ảnh: Đ.X Đại biểu cho hay, bản thân ông đến thời điểm này cũng chưa hình dung được trong Văn phòng Quốc hội ai đang là Trưởng ban Thanh tra nhân dân. Và ông tin “địa phương cũng vậy”. Đi vào cụ thể, ông phân tích, dự thảo luật xác định gắn thanh tra nhân dân với Mặt trận Tổ quốc và ở cơ quan, đơn vị thì gắn với công đoàn. Hoạt động của thanh tra nhân dân phụ thuộc vào Mặt trận Tổ quốc, công đoàn. Trong khi ở xã, phường, thị trấn đã có HĐND, rồi có ban giám sát đầu tư xây dựng cơ bản. “Có cần thiết phải xây dựng nhiều mô hình cơ quan thực hiện chức năng giám sát, kiểm tra không?”, ông An băn khoăn. Từ đó, đại biểu đề nghị cân nhắc kỹ quy định về thanh tra nhân dân. Và nếu quy định thì ông thấy, chương 5 dự thảo “chưa đầy đủ và sẽ đi vào tình trạng hoạt động rất hình thức”.