Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh. Ảnh: P.Thắng

Tiếp tục chương trình phiên họp 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến Dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi, sáng 17/4.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho hay dự thảo luật có 9 chương, 102 điều, tăng 2 chương 29 điều so với luật hiện hành.

Theo ông Hùng, trên cơ sở kế thừa các nội dung còn phù hợp của luật hiện hành, Dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi tập trung vào 3 nhóm chính sách.

Dự thảo quy định thành lập Quỹ Bảo tồn di sản văn hóa. Đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách… để hỗ trợ kinh phí cho một số hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa chưa được ngân sách Nhà nước đầu tư, hỗ trợ hoặc đầu tư chưa đầy đủ.

Nguồn tài chính của quỹ được hình thành trên cơ sở viện trợ, tài trợ, hỗ trợ, tặng cho của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài và các nguồn tài chính hợp pháp khác ngoài ngân sách Nhà nước.

Thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho hay, một số ý kiến cho rằng, tại Nghị quyết số 792 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các quỹ tài chính của một số luật.

“Thực tế, khi thông qua một số luật, Quốc hội đã bãi bỏ một số quỹ được lập theo các luật chuyên ngành, như: Quỹ Hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV; Quỹ Hỗ trợ khám chữa bệnh; Quỹ Phòng, chống tác hại rượu bia”, ông Vinh đề nghị tiếp tục cân nhắc việc thành lập Quỹ Bảo tồn di sản văn hóa.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị rà soát dự thảo luật để bảo đảm phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước.

Khoản 5, Điều 88, Dự thảo Luật quy định “việc sử dụng, khai thác di sản văn hóa thuộc sở hữu toàn dân tạo ra nguồn thu cho Nhà nước phải theo quy định của luật này và pháp luật khác có liên quan; được giữ lại một phần để sử dụng trực tiếp trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa”.

“Chúng tôi rất chia sẻ nhu cầu cần phải có nguồn kinh phí để đảm bảo việc quản lý, phát huy giá trị của di sản văn hóa. Nhưng điều này không phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước”, ông Tùng nói.

Ông Tùng cho hay, Luật Ngân sách Nhà nước quy định mọi khoản thu từ thuế, phí và các khoản khác đều phải nộp vào ngân sách. Việc này không gắn với chi. Dự toán chi để thực hiện nhiệm vụ Nhà nước giao thực hiện theo Luật Ngân sách Nhà nước.

“Chúng ta không được giữ một phần khoản thu để chi”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: P.Thắng

Phát biểu sau đó, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh phải coi di sản văn hóa là nguồn lực để bảo tồn, phát huy.

“Mối quan hệ giữa bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa cần được rà soát trong toàn bộ luật này với tinh thần kiến tạo phát triển”, theo ông Vương Đình Huệ.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần nghiên cứu bổ sung chủ trương, chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa, thị trường văn hóa, số hóa di sản văn hóa, hợp tác công tư phát triển văn hóa và kinh tế về văn hóa.

Trong đó, ông lưu ý cần rà soát lại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, một số cơ chế chính sách thí điểm cho địa phương. Việc này để thực hiện chủ trương đa dạng hóa nguồn lực cho bảo tồn, phát triển văn hóa.

Như ở Huế, một số di tích nếu có nguồn lực tư nhân đầu tư theo định hướng của Nhà nước thì vừa phát huy, vừa bảo tồn được, Chủ tịch Quốc hội nhận định. Ông nói thêm rằng, hiện “ở một số địa phương, di dản văn hóa chưa khai thác hết”.

Theo dự kiến, Dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp 7 vào tháng 5 tới.

Cấm mua bán bảo vật quốc gia có hạn chế quyền sở hữu tài sản? Dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi quy định di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc sở hữu chung, sở hữu riêng được chuyển nhượng thông qua mua bán dân sự, trao đổi, tặng cho, thừa kế ở trong nước.  Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng. Ảnh: P.Thắng Bảo vật quốc gia thuộc sở hữu chung, sở hữu riêng bị cấm kinh doanh mua bán theo quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư. “Cấm kinh doanh xuất khẩu di vật, cổ vật nhằm tránh mất mát di sản văn hoá ra nước ngoài”, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch nhấn mạnh. Thẩm tra sơ bộ, Thường trực Uỷ ban Văn hóa, Giáo dục đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tiếp tục rà soát, quy định chặt chẽ, đặc biệt làm rõ nội hàm “chuyển nhượng”, “mua bán”, “kinh doanh” để tránh có nhiều cách hiểu khác nhau. Ngoài ra, theo Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh, trong cơ quan thẩm tra, có ý kiến cho rằng quy định không được kinh doanh đối với bảo vật quốc gia là giới hạn quyền sở hữu tài sản của công dân theo Bộ luật Dân sự. Bởi Bộ Luật Dân quy định quyền sở hữu bao gồm: quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt. “Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu quy định để bảo đảm thống nhất với Bộ luật Dân sự”, ông Vinh nói.