(Thanh tra) - Nhận Luật Thuế VAT chỉ sau vài tháng có hiệu lực thi hành đã phải trình lại Quốc hội để sửa là "chưa làm tròn trách nhiệm”, nhưng Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định sự cần thiết phải sửa bởi phát sinh vướng mắc rất nhiều.
Chiều 9/12, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT). Giải trình ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa nhận việc Bộ Tài chính tham mưu Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi Luật Thuế VAT chỉ sau vài tháng áp dụng là điều mà “bản thân chúng tôi thấy chưa làm tròn trách nhiệm".
Luật Thuế VAT bắt đầu có hiệu lực đã phát sinh vướng mắc rất nhiều
Luật Thuế VAT mới có hiệu lực thi hành từ 1/7. Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, trong quá trình khi luật bắt đầu có hiệu lực thi hành đã phát sinh vướng mắc rất nhiều. Các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực nông sản như Vinafood 1, Vinfood 2, Tổng Cà phê chè… đến các hiệp hội phản ánh, nên quyết tâm trình Quốc hội tiếp tục sửa đổi.
“Chúng tôi thấy trách nhiệm của Bộ Tài chính, cũng rất trân trọng cảm ơn các đại biểu Quốc hội đã phát biểu thể hiện ủng hộ rất cao với nội dung này”, ông Thắng nói.
Về chính sách thuế đối với hàng nông sản - vấn đề được đại biểu Quốc hội quan tâm nhiều nhất, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết Luật Thuế năm 2008 đã xác định đối tượng này chịu thuế 5%.
Điều này, theo ông Thắng, đã dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp lợi dụng mua bán hóa đơn lòng vòng qua nhiều khâu để gian lận hoàn thuế.
Vì vậy, Luật Thuế VAT năm 2016 đã sửa đổi theo hướng đây là đối tượng không phải chịu thuế. Đến năm 2024, luật lại đưa nông sản vào đối tượng chịu thuế với mức 5%, nhưng quá trình triển khai gặp nhiều vướng mắc.
Do vậy, Chính phủ đề nghị điều chỉnh lại theo đúng nội dung của Luật Thuế VAT năm 2016. Tức là, hàng hóa nông sản chưa chế biến hoặc sơ chế không phải chịu thuế.
Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định, thực hiện sẽ theo cách thức của Luật Thuế năm 2016 và việc này đã được thực hiện ổn định trong thời gian dài, nên các đại biểu Quốc hội có thể hoàn toàn yên tâm.
Nội dung nữa được đại biểu quan tâm là dự thảo luật sửa đổi theo hướng lược bỏ nội dung về áp dụng thuế suất VAT cho sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản (chưa chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường) được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi dược liệu.
Bộ trưởng giải thích quy định này nhằm đảm bảo áp dụng thuế VAT đồng bộ theo pháp luật về thức ăn chăn nuôi và đảm bảo bình đẳng với thức ăn chăn nuôi nhập khẩu, bởi thức ăn chăn nuôi nhập khẩu không chịu thuế.
Thức ăn chăn nuôi sản xuất trong nước hiện có thuế VAT đầu vào 5%, điều này phải tính vào chi phí, làm tăng giá bán, ảnh hưởng đến người chăn nuôi và giảm khả năng cạnh tranh.
Sửa đổi như quy định của dự thảo luật, theo ông Thắng, sẽ tháo gỡ khó khăn cho sản xuất nông nghiệp, nhất là trong bối cảnh nông nghiệp bị ảnh hưởng nhiều bởi thiên tai mưa lũ.
Sẽ chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện đảm bảo không dẫn đến rủi ro
Vấn đề thứ ba được Bộ trưởng Bộ Tài chính giải trình là việc sửa đổi quy định điều kiện hoàn thuế, cụ thể là bãi bỏ yêu cầu bên bán đã kê khai nộp thuế VAT thì bên mua mới được hoàn thuế.
Ông Thắng cho biết, quá trình triển khai, Bộ Tài chính nhận được rất nhiều ý kiến của các doanh nghiệp, cho rằng việc kê khai nộp thuế thuộc trách nhiệm của người bán, còn việc hoàn thuế là quyền lợi của người mua.
Doanh nghiệp cho rằng, lu quy định yêu cầu bên mua phải chứng minh bên bán đã hoàn thành nghĩa vụ thuế là “không phù hợp" và gây khó khăn vì bên mua không thể xác minh hay chứng minh được tình trạng nộp thuế của bên bán.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay, việc bỏ quy định về điều kiện hoàn thuế có thể khiến cán bộ thuế vất vả hơn rất nhiều, thậm chí có những rủi ro nhất định trong quá trình quản lý. Song nếu không bỏ thì lại phải để doanh nghiệp chịu trách nhiệm về việc quản lý thuế của một chủ thể kinh doanh khác.
“Ngay thành viên trong gia đình hai người cũng rất khó để mà bảo ban nhau chưa nói lại chịu trách nhiệm cho nhau”, Bộ trưởng ví von và cho rằng “dứt khoát phải bỏ" để đảm bảo sự công bằng.
Bộ trưởng Bộ Tài chính nói thêm, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang trình Quốc hội tại kỳ họp này đã bổ sung các quy định để quản lý thuế chặt chẽ hơn với người nộp thuế, sử dụng biện pháp phân tích, đánh giá mức độ rủi ro, và bổ sung các biện pháp kiểm tra để không làm phát sinh khoảng trống pháp lý trong công tác hoàn thuế.
Về hiệu lực thi hành, ông đề nghị Quốc hội cho phép luật có hiệu lực ngay từ ngày 1/1/2026 để kịp thời hỗ trợ chính sách cho lĩnh vực nông nghiệp.
“Chúng tôi sẽ chịu trách nhiệm trong quá trình tổ chức thực hiện để đảm bảo không dẫn đến rủi ro hay khó khăn khi triển khai, bởi hiện nay các doanh nghiệp cũng rất mong chờ được Quốc hội thông qua lần này”, Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định.
Chính phủ đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 1 điều 5 luật hiện hành (về đối tượng không chịu thuế VAT) theo hướng: "Sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường của tổ chức, cá nhân tự sản xuất, đánh bắt bán ra và ở khâu nhập khẩu; doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã mua sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khác không phải tính thuế VAT theo quy định của Bộ trưởng Tài chính".
