Trình tờ trình Dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 28/4, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, việc sửa luật lần này để thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Trung ương về tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp.

Dự thảo Luật gồm 7 chương, 54 điều, cơ bản kế thừa nguyên tắc tổ chức và nguyên tắc phân định thẩm quyền của luật hiện hành; sửa đổi, bổ sung các quy định để thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức HĐND và UBND

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung các quy định về phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Cấp tỉnh gồm: tỉnh, thành phố; cấp xã gồm: xã, phường và đặc khu (ở hải đảo). Với đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt giữ như quy định hiện hành do Quốc hội quyết định thành lập.

“Chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức HĐND và UBND để bảo đảm bộ máy chính quyền thống nhất, hoạt động thông suốt từ Trung ương đến cấp xã”, bà Trà nói.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: P.Thắng

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cũng nhấn mạnh sửa đổi luật lần này đã bổ sung các quy định để đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, ủy quyền và nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã.

Theo đó, ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh theo quy định hiện hành, dự thảo luật bổ sung một số quy định về phân quyền của Trung ương cho cấp tỉnh, nhất là trong c ban hành các cơ chế, chính sách, các lĩnh vực quy hoạch, tài chính, ngân sách, đầu tư… của địa phương.

Còn chính quyền địa phương cấp xã thì dự kiến được ban hành văn bản quy phạm pháp luật để quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền và phạm vi, nhiệm vụ quản lý của chính quyền địa phương cấp xã mới.

Có lấy phiếu tín nhiệm với chức danh do HĐND xã bầu?

Ở góc độ cơ quan thẩm tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, chỉnh lý, làm rõ việc có nên quy định HĐND cấp xã lấy phiếu tín nhiệm với các chức danh do HĐND bầu hay không? Bởi Quy định số 96 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 96 của Quốc hội đều không quy định lấy phiếu tín nhiệm với chức danh tại HĐND, UBND cấp xã.

Trường hợp bổ sung quy định việc lấy phiếu tín nhiệm tại HĐND xã, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị làm rõ việc quy định số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã; việc tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp xã. Việc này để bảo đảm phù hợp với yêu cầu, thực tiễn của địa phương và chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: P.Thắng

Nêu ý kiến, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga cho rằng, nên quy định về lấy phiếu tín nhiệm ở cấp xã vì không còn tổ chức cấp huyện; hơn nữa cấp xã trực tiếp, sát với dân.

Còn Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý, việc quy định tổ chức bộ máy, nếu tổ chức các phòng, rồi có trưởng, phó phòng trong khi biên chế dự kiến chỉ khoảng 32 người thì có hợp lý hay không? 

“Nhiều phòng thì có khi đi chuyên sâu mà khó làm tổng hợp. Cán bộ xã phải như con dao pha, làm được nhiều việc, giờ chia ra ông nào làm việc ông đấy thì có khi dẫn đến khó huy động lực lượng tổng thể, nhất là khi đột xuất, cấp bách”, ông Định đề nghị nghiên cứu quy định phù hợp.

Dự thảo luật quy định, UBND cấp xã tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác hoặc bố trí các chức danh công chức chuyên môn để tham mưu, giúp UBND cấp xã quản lý ngành, lĩnh vực ở địa bàn cấp xã, bảo đảm phù hợp với quy mô đơn vị hành chính, mô hình tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp xã mới.

Không nhất thiết bố trí cấp phó của cơ quan chuyên môn

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, địa vị pháp lý, chức năng nhiệm vụ, đặc thù hoạt động của cấp xã mới rất khác nên cần thiết lấy phiếu tín nhiệm.

Bà Trà đề nghị quy định theo hướng “thực hiện theo quy định của cấp có thẩm quyền” về lấy phiếu tín nhiệm với chức danh do HĐND cấp xã bầu.

Liên quan quy định tổ chức cơ quan chuyên môn của chính quyền địa phương cấp xã, Bộ trưởng Nội vụ cho biết khi xây dựng đề án không tính theo cách sắp xếp cơ quan chuyên môn mà tính luôn theo vị trí việc làm.

“Bây giờ bình quân có 21 cán bộ công chức và 17 vị trí việc làm, định hướng ban đầu của chúng tôi là điều chỉnh tăng lên từ 17 lên 23 vị trí việc làm. Như vậy rất thuận cho việc vận hành, giảm bớt đi số lượng lãnh đạo”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định. Ảnh: P.Thắng

Trường hợp tổ chức thêm các phòng, ban chuyên môn, theo Bộ trưởng, số lượng lãnh đạo dự kiến chiếm tỷ lệ trên 1/3 và nếu cộng lại sẽ “rất sốt ruột” vì số lượng lãnh đạo nhiều quá.

Cơ quan soạn thảo đề xuất vận dụng linh hoạt theo hướng giao địa phương căn cứ quy mô phát triển, quy mô dân số và đặc thù để bố trí cơ quan chuyên môn và tương đương.

Nếu bố trí theo vị trí việc làm, Bộ trưởng nhấn mạnh phải dựa vào hướng dẫn chi tiết của Chính phủ, nhưng phải phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương để định hình bộ máy.

“Nếu đã làm thì kiêm nhiệm một cách tuyệt đối, ví dụ Bí thư kiêm Chủ tịch HĐND, Phó Bí thư kiêm Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, Trưởng các ban HĐND kiêm trưởng các tổ chức đảng hoặc tổ chức chính trị xã hội…”, Bộ trưởng nói, khi thiết kế tổ chức bộ máy, các chức danh lãnh đạo cơ bản kiêm nhiệm để giảm bớt số lượng, và cũng không nhất thiết bố trí cấp phó của cơ quan chuyên môn.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ nói thêm, nêu lãnh đạo nhiều tầng nấc, nhiều lãnh đạo quá thì rất khó đáp ứng mục tiêu khẩn trương, cấp bách phục vụ người dân hiệu quả và tốt nhất.